دوران حکومت حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) چگونه است؟

در همه ادیان الهی به ظهور منجی و تشکیل حکومت جهانی بشارت داده شده است. در آیات قرآن و روایاتی از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) نیز نوید دوازدهمین امام و مهدی موعود داده شده است. آن حاکمی که در صالح بودن سرآمد است، حکومت صالحان را تشکیل می دهد. اساس حکومت حضرت مهدی ، عدل و عدالت و علم و ایمان است. حضرت بقیة الله (عج) زمین را با عنایت پروردگار و همراهی یاران خاص خود  گلستان می‌کند.

در عصر حکومت حضرت مهدی (عج) مجد و عظمت اسلام به رخ جهانیان کشیده می‌شود و از آن به بهترین دوران‌ها تعبیر شده است. حضور در آن برهه از زمان آرزوی تمام پرهیزکاران و عاشقان صداقت و درستی است. ما در این مقاله به بیان چگونگی تشکیل حکومت حضرت مهدی (عج) و خصوصیات آن دوران می‌پردازیم.

اگر به اتفاقات قبل از ظهور حضرت بقیه‌الله‌الاعظم ارواحنا له الفداه علاقمند هستید حتما مقاله نشانه‌های ظهور حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را مطالعه بفرمایید.

اهمیت دوران حکومت حضرت مهدی (عج)

هنگامی که بشریت به قابلیتی رسید که آخرین حجت خدا را با همه وجود یاری کند، منجی عالم بشریت ظهور خواهد کرد. امام زمان (عج) در عصر ظهور ابتدا همه قدرت‌های ستمگر و جنایتکار را نابود می‌سازد و داد مظلومان و انتقام ستمدیدگان را از آنها می‌گیرد. پس از آن حکومت واحد جهانی که بر اساس عدل و داد، علم، ایمان و ثروت است ایجاد می‌کند که پس از آن معنویت، امنیت و رفاه چنان برقرار می‌شود که زنده‌ها آرزو می‌کنند ای کاش گذشتگان زنده بودند و این روزگار را می‌دیدند[1].

در عصر حکومت حضرت مهدی (عج) اختراعات و اکتشافات خارق العاده‌ای صورت می‌گیرد و مجد و عظمت اسلام به رخ دیگران کشیده می‌شود. در آن هنگام از هر قطره آب و هر وجب خاک بهره‌برداری می‌شود و هیچ جایی از روی زمین نیست مگر اینکه زیر کشت و زرع و آبادانی قرار گرفته باشد یا ساختمان‌ها و کارخانه‌ها و تجهیزاتی که برای بشر نیاز است، در آن ساخته شده باشد[2].

«دوران حکومت حضرت مهدی (عج)» به قدری اهمیت دارد که امام جعفر صادق (ع) می‌فرماید: «اگر او را (حضرت حجت ارواحنا له الفداء را) درک کنم تمام عمرم را به او خدمت خواهم کرد[3]. بهترین های تاریخ مانند حضرت عیسی (ع)، اصحاب کهف، سلمان، مالک اشتر و … در رکاب ایشان آماده خدمتگزاری می‌شوند[4].

امام جعفر صادق (ع) در پاسخ مفضل فرمود: «ای مفضّل! او به تنهایی ظهور می‌کند و به تنهایی کنار خانه کعبه می‌آید و به تنهایی شب را در آنجام می‌گذراند[5]». حضرت مهدی (عج) در مکه ظاهر می‌شود و انقلاب جهانی خود را آغاز می‌‌‌‌‌کند.

اولین کسی که پس از ظهور با حضرت مهدی (عج) بیعت می کند کیست؟

از روایات چنین استفاده می‌شود که اولین فردی که با حضرت مهدی (عج) بیعت کرده و به دست مبارک آن جناب بوسه می‌زند حضرت جبرییل امین است[6]. امام محمد باقر (ع) فرمود: «نخستین کسی که با او بیعت کند، جبرئیل است. سپس آن ۳۱۳ نفر[7] بیعت می‌کنند.

اولین سخنان امام زمان (عج) پس از ظهور

امام باقر (ع) وقتی قائم ما ظهور کند به دیوار کعبه تکیه می‌کند و سیصد و سیزده نفر نیز، دور او جمع می‌شوند و اوّلین سخنی که می‌گوید این آیه است: «بَقِیَّةُ الله خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ[8]» سپس می‌گوید: «من، بقیّة الله در روی زمین هستم[9]». سپس هیچ کس بر او سلام نمی‌کند مگر اینکه می‌گوید: «اَلسّلامُ عَلَیکَ یا بَقیَّةَ اللهِ فی أرْضِه[10]»

      چه خوش است صوت قرآن ز تو دلربا شنیدن          به رخت نظاره کردن، سخن خدا شنیدن

گرد آمدن یاران خاص حضرت مهدی (عج)

پس از این که حضرت مهدی موعود (عج)، بر پایه عدالت و دادخواهی، مأمور به تشکیل حکومت می‌شود،‌ یاران باوفایش که همه تربیت شده مکتب ولایت و از عاشقان پاکباخته خاندان وحی هستند در اطراف شمع وجود حضرت جمع می‌شوند و مصداق این آیه تحقق می‌یابد: «أيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللهُ جَميعاً[11]»؛ هر کجا باشید خداوند شما را یکجا جمع می‌کند. سپس به تشکیل حکومت واحد جهانی مأموریت می‌یابند.

وصف یاران حضرت حجت (عج) در کلام امام صادق (ع)

حضرت صادق (ع) در وصف یاران خاص حضرت صاحب الزمان (عج)‌ می‌فرماید:‌

«مردانی که گویی قلب‌هایشان مانند پاره‌های آهن است. هیچ چیز نتواند دل‌های آنان را دربارۀ ذات خداوند گرفتار شک سازد. سخت‌تر از سنگ هستند. اگر بر کوه‌ها حمله کنند، آن‌ها را از هم خواهند پاشید.
گویی که بر اسبان خود، مانند عقاب هستند. بر زین اسب امام دست می‌کشند و از این کار برکت می‌جویند. گرد امام خویش چرخیده، در جنگ‌ها، جان خود را سپر او می‌سازند و هرچه را بخواهد برایش انجام می‌دهند.

مردانی که شب‌ها نمی‌خوابند؛ در نمازشان همهمه‌ای چون صدای زنبور عسل دارند. شب‌ها بر پای خویش ایستاده و صبح بر مرکب‌های خود سوارند. پارسایان شبند و شیران روز. اطاعت آنان برابر امامشان، از اطاعت کنیز برای آقایش زیادتر است. مانند چراغ‌ها هستند. گویی که دل‌هایشان قندیل است. از ترس خدا بیمناک و خواهان شهادت‌اند.

تمنایشان شهید شدن در راه خدا است. شعارشان این است: ای مردم! برای خونخواهی حسین به پا خیزید. وقتی حرکت می‌کنند، پیشاپیش آنان به فاصلۀ یک ماه وحشت حرکت کند. آنان، دسته دسته به سوی مولا می‌روند. خدا به وسیلۀ آنان امام راستین را یاری می‌فرماید[12]».

آیا زنان در انقلاب جهانی مهدی موعود (عج) نقش دارند؟

امام باقر (ع) می‌فرماید:‌ «به خدا سوگند سیصد و چند تن از مردان نزد او می‌آیند، که با آنان پنجاه زن نیز هست…[13]». همان گونه که نمی‌توان از نقش بسزای بانوان از ابتدای بعثت نبی اکرم (ص) در تاریخ اسلام چشم پوشی کرد،‌ مسلماً در دوران غیبت و ظهور حضرت صاحب الامر (عج)‌ نیز جزو یاران خاص ایشان بوده و نقش بی‌بدیلی را ایفا خواهند کرد. به گونه ای که امام صادق (ع) می فرمایند: «همراه حضرت مهدی (عج)‌ سیزده زن هستند که مجروحین را مداوا و بیماران را پرستاری می‌کنند، همان طور که در زمان پیامبر (ص)‌ چنین بود[14]».

حضرت عیسی (ع) در زمان ظهور

پس از محقق شدن نشانه‌های ظهور حضرت مهدی (عج)‌ و حضور حضرت در کنار خانه کعبه و سر دادن أنا بقیة الله وقایعی نیز در دوران حضرت اتفاق می‌افتد که در روایات به آن اشاره شده است و حتمی است. یکی از این وقایع مهم بازگشت حضرت عیسی (ع) در این دوران است که مسلمانان و مسیحیان به تحقق این امر در آخرالزمان ایمان دارند.

این مسئله در قسمت‌های متعددی از انجیل هم آمده است. در قرآن نیز به اعتقاد برخی از مفسران، آیاتی به بازگشت حضرت عیسی (ع) در آخرالزمان اشاره دارد.

گفتنی است که فرود آمدن حضرت عیسی(ع) از آسمان همچون رفتن او به آسمان، جزو معجزات الهی است. مسیح (ع)‌ با هدف یاری کردن حضرت مهدی (عج) به دنیا باز می‌گردد. محل بازگشت او مکه،‌ دمشق یا بیت المقدس گفته شده است.

حضرت عیسی (ع) بعد از بازگشت، به امام زمان (عج) در اقامه نماز اقتدا می‌کند که نشان از تصریح پیامبر خدا به مرجعیت سیاسی و دینی آن حضرت دارد و بیانگر تسلیم مسیحیان در برابر امام زمان (عج) و اسلام آوردن آنهاست.

 در آیه 159 سوره نساء به این مطلب اشاره شده است. می‌فرماید: «وَ إِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا»؛ و هیچ یک از اهل کتاب نیست مگر آنکه پیش از مرگش به او ایمان آورد و عیسی در روز قیامت به ایمانشان گواهی خواهد داد». از اقدامات دیگری که در روایات به حضرت عیسی (ع)‌ در دوران پس از ظهور نسبت داده شده کشتن دجال و کشتن یأجوج و مأجوج است.

مرکز حکومت حضرت مهدی (عج)

یکی از سوالاتی که درباره عصر ظهور امام زمان (عج) مطرح است این است که مقر و مرکز حکومت حضرت، کدام شهر است؟ همان طور که مفضّل از امام صادق (ع) پرسید: سرور من! خانۀ حضرت مهدی (ع) و محل اجتماع مؤمنان کجا خواهد بود؟ آن حضرت فرمود: «مقر حکومتش، کوفه و مجلس حکم فرمایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش مسجد جامع آن است و بیت المال و محل تقسیم غنایم مسلمانان، مسجد سهله خواهد بود و خلوتگاه او موضعی است که ریگ‌های سفید سرزمین نجف است[15]».

دوران بعد از قیام جهانی

بنابر آنچه از احادیث اهل بیت (ع) در مورد «دوران حکومت حضرت مهدی (عج)» استفاده میشود،‌ آن است که پس از تسلط حضرت بر شرق و غرب و پیروزی در جنگ، تمام زمین به وسیله یک حکومت جهانی اسلامی اداره‌ می‌شود. ایشان پس از استقرار در کوفه به عنوان پایتخت حکومت، برای تمام استان‌ها استانداران لایقی انتخاب می‌کنند و به واسطه تلاش و کوشش آنها،‌ تمام زمین آباد می‌گردد.

گسترش عدل و داد در حکومت حضرت مهدی (عج)

در رأس این حکومت، حاکمی معصوم و مقتدر حکمرانی می‌کند که در کارهایش هیچ خطا و اشتباهی صورت نمی‌گیرد و عدالت را به نحو کامل پیاده می‌کند و عدل و داد فراگیر می‌‌شود. امام موسی کاظم (ع) می‌فرماید: «آن حضرت عدالت را در حق خلق رعایت می‌کند[16]»، یعنی در آن زمان به معنای واقعی، عدالت تحقق پیدا می‌کند.

رونق دین و زندگی در حکومت حضرت مهدی (عج)

از دیگر ویژگی‌های دوران حکومت حضرت مهدی ، مهربانی مردم با هم، زندگی با صدق و صفا، فراگیری امنیت عمومی، خوب شدن وضعیت اقتصادی مردم و رفاه اجتماعی،‌ ریشه کنی فقر، بارش باران‌های فراوان، سرسبزی و خرمی زمین،‌ بالا رفتن توجه مردم به خدا و ترک معاصی است. همچنین دین اسلام دین رسمی جهان شده و بانگ توحید از سراسر دنیا بلند می‌گردد. ایمان مردم کامل می‌شود و کینه از دل‌هایشان بیرون می‌رود[17].

ریشه کنی فساد و صفات رذیله در حکومت حضرت مهدی (عج)

در دوران حکومت حضرت مهدی (عج) فساد و رذایل اخلاقی ریشه کن می‌شود. یکی از شاخصه‌های حکومت الهی، نهی از منکر است، که در آن دوران تنها به زبان نخواهد بود، بلکه در عمل با زشتی‌ها مقابله خواهد شد، و دیگر جایی برای فساد در جامعه نخواهد ماند.

چنانکه در دعای ندبه آمده است: «اَیْنَ طامِسُ آثارِ الزَّیْغِ وَالْأَهْوآءِ، اَیْنَ قاطِعُ حَبآئِلِ الْکِذْبِ وَالْأِفْتِرآءِ..؛  کجاست آنکه ریسمان‌های دروغ و افترا را ریشه‌کن خواهد کرد؟ کجاست آنکه آثار گمراهی و هوا و هوس را نابود خواهد ساخت؟

کامل شدن عقل مردم و رشد علم در حکومت حضرت مهدی (عج)

از دیگر ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی (عج)، کامل شدن عقول مردم و بالا رفتن سطح معلومات عمومی است. به طوری که  امام صادق (ع) می‌فرمایند:«علم بیست و هفت حرف است و تا پیش از ظهور مهدی ما، فقط دو حرف آن در اختیار بشر قرار می‌گیرد و بیست و پنج حرف دیگر در عصر مهدی در اختیار جامعه بشر قرار خواهد گرفت[18]».

امامی که محبوب دلهاست

حکومت حضرت مهدی (عج) از یک ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. آن که همه موجودات عالم از زنده و مرده، آسمانی و زمینی، خالق و مخلوق همه و همه او را دوست دارند و به دلیل رعایت عدالت از حکومت ایشان راضی و خشنود هستند و به حضرت بقیة الله الاعظم (عج)‌ عشق می‌ورزند.

وظیفه شیعیان

شیعیان نسبت به حضرت مهدی (عج) وظایفی دارند که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• انتظار فرج که افضل عبادات است؛
• پایبندی به ولایت در عصر غیبت که پاداش هزار شهید را دارد[19]؛
• تقویت معنویت و جدی بودن در دینداری؛
• ترک گناهان؛
• خودسازی و تهذیب نفس؛
• مهیا کردن خود و دیگران برای ظهور؛
• خدمت به شیعیان و پیروان حضرت؛
• زمینه سازی فردی و اجتماعی برای ظهور؛
• تقویت ارتباط با امام زمان (عج) از طریق دعا و زیارت و نماز؛
• شناخت صفات مومنین در قرآن و  روایات؛
• دشمن شناسی و دشمن ستیزی؛
• تمرین و تحصیل شجاعت و حکمت و عفت و عدالت در خود و دیگران؛
• احیا و ترویج فرهنگ عاشورا و شهادت طلبی؛
• امیدواری به آینده؛
• اهدای ثواب عبادات به حضرت مهدی (عج)؛
• مداومت بر دعای عهد؛
• بهره‌مندی از فرصت‌ها و استفاده از تکنولوژی روز برای بندگی خدا و شناخت بیشتر نسبت به حضرت مهدی (عج) و …

توصیه های ائمه به شیعیان

ائمه معصومین (ع) توصیه‌هایی در خصوص آخرین امام و پیشوای شعیان داشته‌اند که به یک نمونه از آن در ادامه اشاره می‌کنیم. امام جواد (ع) به عبد العظيم حسنى فرمود:

«قائم ما همان مهدى منتظّر است كه در زمان غيبت بايد در انتظارش بود و در زمان ظهور بايد اطاعتش نمود. او سومين فرزند من خواهد بود. سوگند به آن خدايى كه محمد را به پيامبرى برگزيد و امامت را ويژه ما خاندان قرار داد، اگر از عمر دنيا جز يك روز باقى نمانده باشد، خدا آن روز را طولانى مى‌گرداند تا مهدى ظاهر شود و زمين را از عدل و داد پر كند چنانكه از ظلم و ستم پر شده است.

خداوند متعال كار وى را يك شبه اصلاح مى‌كند، چنانكه كار موسى كليم الله را در يك شب اصلاح فرمود، او رفت تا براى همسرش آتش بياورد اما با منصب نبوت و رسالت برگشت[20]».
سپس امام جواد (ع) فرمود: «بهترين اعمال شيعيان ما، انتظار ظهور و قيام اوست[21]».

الا ای عاشقان او خواهد آمد          همه خلق جهان او خواهد آمد

بپا خیزید و خود آماده سازید           که روزی ناگهان او خواهد آمد

سخن آخر

در این مقاله با بیان برخی ویژگی‌های دوران حکومت حضرت مهدی (عج) و با چگونگی اداره حکومت توسط حضرت آشنا شدیم و این که چه افرادی اعم از زن و مرد به عنوان یاران خاص حضرت و کارگزاران دولتی، ایشان را در این امر مهم یاری می‌دهند و این وعده الهی در روی زمین تحقق می یابد.

در دوران حکومت حضرت مهدی (عج) امور دین و دنیای اهل زمین به بهترین شکل اداره می‌شود و به قدری فراوانی نعمت است که زکات مال مردم بر زمین می‌ماند و فقیری نیست که به او برسانند. علم و تکنولوژی چنان پیشرفت می‌کند که شگفتی همگان را برمی‌انگیزد. مردم در آن حکومت از معاصی دوری کرده و از اعماق وجود، امام و رهبر خود را دوست دارند و فرمانپذیر او هستند. 

اما تحقق این آرزو و وعده حق زمانی اتفاق می‌افتد که شناخت دوازدهمین پیشوای امامت در دوران غیبت حاصل شود و زمینه‌سازی ظهور صورت پذیرد و شیعیان و دوستاران حضرت حجت (عج) با اتحاد و یکدلی برای رسیدن به دوران اجتماع شایستگان همت گمارند و در خصوص تکالیف فردی و اجتماعی به وظایف خود عمل نموده و مقدمات ظهور حضرت را فراهم نمایند.

به امید ظهور آخرین حجت خدا بر زمین و نفس کشیدن در حکومت حضرت مهدی (عج)

تحقیق و پژوهش: زهرا ترابی (سطح ۳ حوزه ، دانشجوی دکترای تاریخ تشیع)

---

[1] . بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ۲۰، ۲۵۰.

[2] . باچهارده روایت، ص 453.

[3] . الغیبه، ص 245.

[4] . تفسیر عیاشی، ص 32.

[5] . بحارالانوار، ج ۵۳، ص۷.

[6] . اسرار العقاید، ج۲، ص ۱۰۰.

[7] . الغیبه نعمانی، ص 314.

[8] . سوره هود، آیه 86.

[9] . بحارالانوار، ج 52، ص 191.

[10] . تفسیرنمونه، ج9، ص203.

[11] . سوره بقره، آیه 148.

[12] . بحارالانوار، ج 52، ص 308.

[13] . تفسیر عیاشی، ج ۱، ص65.

[14] . اثبات الهداة، ج 7، ص 150.

[15] . بحاراالانوار، ج 53، ص 11.

[16] . علل الشرایع، ج ۱، ص 161.

[17] . دادگستر جهان، ص 319.

[18] . بحارالانوار، ص ۵۲، ص۳۳۶.

[19] . امام زين العابدين (ع):مَن ثَبَتَ عَلى مُوالاتِنا في غَيبَةِ قائِمِنا، أعطاهُ اللّهُ عز و جل أجرَ ألفِ شَهيدٍ مِن شُهَداءِ بَدرٍ واُحُدٍ.

هر كه در روزگار غيبت قائم ما، بر ولايت ما استوار بماند، خداوند، پاداش هزار شهيد مانند شهيدان بدر و اُحُد را به وى عطا مى‌فرمايد. کمال الدین، ص 323، ح 7

[20] . کمال الدین، ج ۱، ص377.

[21] . سیره پیشوایان، ص 692.