آموزش قرآن به کودکان چگونه باید باشد؟ (روشی نوین در آموزش قرآن به کودکان !)

آشنا کردن کودکان با قرآن و مسائل مذهبی نیاز به یک روش مناسب دارد. این مسئله یکی از نگرانی‌های مهم والدین در خانواده‌ها است.

در کودکان غلبه با احساس است نه منطق و عقل؛ لذا آموزش به کودکان باید با زبان کودکانه، همراه با محبت و عطوفت و با رعایت مبانی و روش صحیح آموزش قرآن به کودکان باشد.در اینجا معمولاً سؤالاتی به ذهن والدین می‌رسد:

• چگونه می‌توان کودک را از همان سنین ابتدایی به قرآن علاقه‌مند کرد؟
• روش مناسب برای آموزش قرآن به کودکان چیست؟
• آیا می‌توان بین زبان قرآن و زبان کودکان ارتباط مناسب برقرار کرد؟

با اجرای یک روش مناسب در آموزش قرآن به کودکان و ایجاد علاقه و نشاط در آنها مطمئن باشید که بازدهی بالایی را شاهد خواهیم بود. در این مقاله با مبانی و روش صحیح آموزش قرآن به کودکان آشنا می‌شویم.

در ابتدا از شما دعوت می‌کنم یک نمونه از درس های ما رو از دوره آموزشی ” آیه ها و ستاره ها” را مشاهده نمایید:

دوره “آیه‌ها ستاره‌ها” (آموزش قرآن برای کودکان)

آموزش قرآن به کودکان به چه روشی کاربردی است؟

برای آموزش قرآن به کودکان ابتدا باید آن‌ها را با زبان قرآن آشنا کرد. همانطور که می‌دانید زبان کودک با زبان بزرگ‌سالان متفاوت است. از طرفی کودک به دلیل انرژی پایه بالا و علاقه‌مندی به تفریح و سرگرمی نیاز به لذت بردن از روند آموزش و برنامه‌ریزی دارد به همین خاطر در روند آموزش به این سه اصل توجه داشته باشید: این یک فرمول تربیتی است:

✅ صبر + ✅ استمرار + ✅ روشمندی. حتماً باید این سه نکته را در همراهی با کودک لحاظ کنیم. 

برای اینکه این مطالب درون کودک نهادینه شود، در کنار تشویق و ایجاد انگیزه نیاز به تکرار و تمرین است. با تکرار آیه‌ها و تمرین منظم به‌مرور زمان، آیه‌های قرآن برای کودک ملکه می‌شود و در جان او می‌نشیند. حال باید کاری کرد که این تکرار و تمرین مداوم باعث زدگی و خستگی کودک نشود و کودک از آموزش لذت ببرد و با قرآن انس بگیرد. این کار نیازمند آشنایی والدین با اصول آموزش قرآن به کودکان است. در ادامه به برخی از نکاتی که در روند آموزش قرآن مؤثر است و باید به آن‌ها توجه شود اشاره می‌کنیم:

۱. آموزش در قالب بازی و سرگرمی

یک اصل مهم این است که بازی کودک زندگی اوست و زندگی کودک بازی اوست. پس آموزش به کودکان نباید جدی و خشک باشد بلکه باید با محبت و متناسب با سن کودک با او همراه شد. لذا آموزش به کودک باید در قالب بازی و سرگرمی و در بستر محبت باشد.

باید تلاش کنیم تا فرزند ما از روی اختیار و با انگیزه به سراغ آموزش بیاید. به همین خاطر سعی کنید از همراهی شما در روند آموزش لذت ببرد و با به‌کارگیری ادبیات جاری در محتوای دوره در طول روز، در قالب بازی و سرگرمی و تشویق او بعد از هر موفقیت، تصویر زیبایی را از این روند در ذهن او شکل دهید. در انتخاب نحوه انگیزه سازی و تشویق کودک، شما هستید که علایق او را بهتر از هرکسی می‌شناسید. پس دقت کنید و پس از شناخت این علایق برای تشویق از آن‌ها استفاده کنید. از رویکرد انتقادی، امرونهی زیاد و آموزش در مواقع خستگی و بی‌حوصلگی کودک پرهیز کنید تا ارتباطی خوب و شیرین بین شما و فرزند دلبندتان شکل بگیرد.

همان‌طور که بیان کردیم فراموش نکنید که کودک در هر صورتی برنده است. پس نباید در مسیر آموزش به کودک فشار آورد و یا نسبت به اشکالات کودک واکنش منفی داشت.

ورود به دوره “آیه‌ها ستاره‌ها”

۲. صبر و سعه صدر داشتن

سعۀ صدر داشتن در عرصۀ آموزش و تربیت که یکی از ارکان فرمول اصلی تربیت است از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. لذا به چند نکته مؤثر در افزایش سعۀ صدر اشاره می‌کنیم: اول اینکه به ویژگی‌های زیستی کودکتان توجه کنید و مطابق آن با او تعامل و رفتار کنید. دوم اینکه توقعات خود را از فرزندتان متناسب با درک او تنظیم کنید تا خواسته و توقعی غیرمنطقی و خارج از توان او نداشته باشید. حواشی روال آموزش را برای خود کم‌اهمیت کنید و به اصل موضوع بپردازید و در زمان آموزش، خود را از دغدغه‌های ذهنی دور کنید و با آرامش و مهربانی به فضای آموزش وارد شوید.

کودکان استعدادهای مختلفی دارند که ممکن است بعضی از این ویژگی‌ها به دلیل وراثت و خارج از اختیار کودک باشد. این را بدانید که در این موارد صبر و اراده بالا حتماً جوابگوست و پس از مدتی، پیشرفت او را در روند آموزش خواهید دید.

3. الگوی شنیداری مناسب در آموزش قرآن به کودکان

یک اصل مهم در آموزش قرآن و زبان‌آموزی به کودکان این است که الگوی شنیداری باید از همان ابتدا مناسب و صحیح باشد. سن دو تا پنج سالگی اوج بلوغ مهارت‌های کلامی کودکان است. لذا اگر الگوی نامناسب در ذهن کودک شکل بگیرد اصلاح آن در آینده بسیار مشکل است.

به همین خاطر ما سعی کرده‌ایم از بهترین قرائت‌ها در این دوره استفاده کنیم. در اپلیکیشن آیه‌ها ستاره‌ها صوت قرائت آیه با کیفیت مناسب در اختیار کودکان قرار دارد. همچنین مربی آموزشی از معلمان قرآنی آموزش دیده است که بر قرائت صحیح فرزند شما نظارت دارد.

4. استفاده از عبارات کوتاه و استمرار

در آموزش قرآن به کودکان باید از عبارات کوتاه استفاده شود. به همین خاطر ما برای هر روز ویدئو یک درس کوتاه را بیشتر فعال نمی‌کنیم. بهتر است با تکرار و تمرین آیه کاملاً برای کودک جا بیافتد. در کنار آن کودک به مشاهده ویدئو، تمرین صوت آیه، انجام کاردستی یا رنگ‌آمیزی و همچنین ارسال تمرین‌ها مشغول می‌شود. عجله در کار قرآنی توصیه نمی‌شود بلکه مهم استمرار است. آموزش باید با استمرار انجام شود و در بین راه قطع نشود تا مطالب آموزشی در کودک نهادینه شود.

همان‌طور که گفتیم استمرار هم دیگر رکن فرمول آموزش و تربیت به شمار می‌رود. همیشه می‌دانیم که کار کوچک اما مستمر بهتر از کار سنگین اما غیر مستمر است. از طرفی موضوع تربیت و آموزش، موضوعی تدریجی است و به‌اصطلاح شبیه خم رنگرزی نیست که به‌یک‌باره چیزی را در آن بیندازیم و رنگ آن را به خود بگیرد بلکه بعد از استمرار و به ‌تدریج اثر ترفندهای تربیتی را ملاحظه می‌کنیم و شیرینی آن‌هم به این است که ثمره تربیت خوب تا پایان عمر با فرد پابرجا خواهد بود. به همین خاطر با اراده‌ای قوی و با ثبات قدم، با توجه به ظرفیت کودک خود، زمانی را هرچند کوتاه به‌صورت روزانه در نظر بگیرید و آموزش کودک خود را پی بگیرید. فعالیت‌های او را رصد و ارزیابی کنید و از تشویق به‌جا غافل نشوید. در انتخاب این زمان موقعیت‌شناسی کنید و بهترین زمان ممکن در روز را انتخاب کنید.

5. شرایط محیطی مناسب

یکی از مهم‌ترین نکات مؤثر در روند آموزش، توجه داشتن به تغذیه، شرایط روحی، جسمی و محیطی است. دقت داشته باشید که کودک قبل از آموزش گرسنه و تشنه نباشد و از طرف دیگر بلافاصله بعد از وعده‌های غذایی نباشد. چراکه دچار رخوت و سستی و سنگینی خواهد بود. مواقعی که کودک علاقه بسیار زیاد به جنب‌وجوش و فعالیت بدنی دارد زمان مناسبی برای آموزش نیست. بهتر است به او فرصت بدهیم تا پس از فعالیت و در حالت آرامش به آموزش نزدیک شود. توجه داشته باشید که محیط آموزش نباید خیلی سرد، خیلی گرم و یا خیلی تاریک باشد. این شرایط به‌طور ناخواسته موجب عدم تمرکز کودک خواهد شد.

از طرفی هنگام خواب‌آلودگی کودک و همچنین زمانی که تازه از خواب بیدار شده است زمان مناسبی برای آموزش نیست؛ و در نهایت اگر به هر دلیلی فرزند شما در حالت اضطراب، ناراحتی و یا ترس و تشویش است آموزش هیچ راندمانی نخواهد داشت و اثرگذار نخواهد بود. فشار آوردن بیش‌ازحد به بچه در این زمان کار بسیار بیهوده‌ای است. آموزش باید در فضایی مناسب و به‌دوراز تنش و هیاهو و هرگونه مانع باشد.

۶. تقویت مفاهیم در کودک

توسعه و تقویت مفاهیم در کودک به‌تدریج انجام می‌شود. کودک بسیاری از کلمات را بدون آنکه معنای آن را بفهمد تقلید می‌کند. ولی در فرآیند تکرار و استمرار، معانی کلمات را کشف می‌کند. در این فرآیند علاقه کودک مؤثر است چون خود کودک با توجه به علاقه‌اش به دنبال کشف مفاهیم می‌رود. همچنین برنامه‌ریزی بسیار مهم است. شما می‌توانید در قالب تفریح و سرگرمی و یا رفتن به گردش، کودک را با کلمات و مفاهیم جدید آشنا کنید. یکی از نکات این است که از ضمایر استفاده نکنید و به‌جای آن اسم هر چیز را بگویید. این کار باعث می‌شود به‌مرور این اسامی و مفاهیم در ذهن کودک شکل بگیرد.

۷. تشویق در پایان هر مرحله از آموزش قرآن به کودکان

یکی از روش‌های موثر در آموزش، ابراز رضایت و تشویق در پایان هر مرحله از آموزش است. به همین خاطر در پایان هر سوره یک جلسه فقط به جشن پایان سوره اختصاص دارد. این کار باعث می‌شود که کودک ضمن احساس توجه و اهمیت موضوع، از اتمام سوره لذت بیشتری ببرد و برای ادامه سوره‌ها انگیزه و اشتیاق پیدا کند. پدر و مادر نیز می‌توانند در خانه برای فرزند خود هدیه‌ای را گرفته یا جشنی را تدارک ببینند. بزرگ و کوچک بودن هدیه مهم نیست مهم احساس کودک است که متوجه اهمیت کار خود و توجه ویژه والدین شود.

۸. پیشگیری از اختلالات زبان‌آموزی کودکان

روح و روان کودک از جسم او لطیف‌تر و حساس‌تر است. کودک برای موفقیت در زبان‌آموزی قرآن، نیاز به فضایی آرام و دور از تنش دارد، تا با اعتمادبه‌نفس بتواند ساختار مفاهیم را در ذهن خود ترسیم کند. بحران‌های روحی روانی، دلهره، هیجان، تنش بین والدین، ترس و اضطراب از جمله عوامل مخل در زبان‌آموزی کودکان است تا جایی که گاهی باعث ایجاد لکنت در آن‌ها می‌شود.

یکی از راه‌های مؤثر در برطرف کردن اختلالات زبان‌آموزی در کودکان تلاوت درمانی است. اجرای منظم یک تلاوت جذاب از قرآن علاوه بر آثار روحی و عاطفی می‌تواند به‌تدریج لکنت زبان را نیز برطرف کند.

۹. اهمیت دعا و توسل

در پایان اشاره می‌کنیم که از اثر فوق‌العاده دعا و توسل برای علاقه‌مندی فرزندتان به مباحث قرآنی و توفیق به‌کارگیری آن و حرکت در مسیر نورانی آن غافل نباشید، چراکه دعای خیر والدین در حق فرزند مستجاب است.

امیدواریم با به‌کارگیری و دقت در این اصول و قواعد بتوانیم خاطره خوشی از آشنایی با قرآن کریم در ذهن پاک کودکان رقم بزنیم تا با حرکت در مسیر نورانی قرآن در تمامی مراحل زندگی موفق و ثابت‌قدم باشند.

دوره آموزش قرآن به کودکان

ما یک پیشنهاد ویژه برای شما داریم؛ دوره آموزشی «آیه‌ها ستاره‌ها». آیه‌ها ستاره‌ها یک پکیج کامل آموزشی-سرگرمی با موضوع آموزش قرآن برای کودکان است که شامل ۱۱۶ ویدئو برای آموزش ۱۶ سوره از قرآن است. این ویدئوها و امکانات آن در بستر اپلیکیشن ویژه کودکان در دسترس قرار گرفته است.

در این دوره تلاش کردیم تا کاملاً محتوایی با زبان کودکانه و در قالب نمایش، داستان، سرگرمی و کاردستی تقدیم شما کنیم. به همین خاطر با بررسی و استفاده از متدهای کارآمد و تجربه شده در آموزش به کودکان و با همکاری مربیان آموزش دیده در طول دوره سعی داریم تا در یک بستر شاد و جذاب شرایطی را ایجاد کنیم که فرزند شما با علاقه و اشتیاق به یادگیری قرآن روی بیاورد. برای آشنایی با آیه‌ها ستاره‌ها به اینجا مراجعه کنید.

ثبت نام در دوره آیه‌ها ستاره‌ها (دوره ای ویژه آموزش قرآن به کودکان)