زندگی نامه حضرت مریم مقدس (س) مادر حضرت عیسی (ع)

حضرت مریم (علیهاالسلام)، مادر حضرت عیسی (علیه‌السلام) یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های سه دین توحیدی جهان اسلام، مسیحیت و یهودیت است. این بانوی بهشتی تنها زنی است که در نام او در قرآن کریم آمده و او را بانویی طاهره و پاکدامن معرفی می‌کند و در این کتاب آسمانی حمل شگفت‌انگیز حضرت مریم (علیهاالسلام) به عیسی (علیه‌السلام) همچون آیت و نشانه‌ای از آفرینش الهی بیان می‌شود.

در این مقاله سعی داریم به داستان زندگی و شخصیت قدیس و جایگاه الهی و عرفانی حضرت مریم (علیهاالسلام) در متون دینی بپردازیم تا با روشن شدن ابعاد وجودی این بانوی گرانقدر، بتوان الگویی ناب به بانوان مؤمنه معرفی کرد.

نسب حضرت مریم (س)

حضرت مریم (علیهاالسلام) فرزند عمران بن ماثان بن سلیمان بن داود بن إیشا بن یهوذا بن یعقوب بن إسحاق بن إبراهیم الخلیل است. عمران پدر مریم غیر از عمران پدر حضرت موسی علیه السلام می‌باشد.

خاندان حضرت مریم (س)

حضرت مریم (علیهاالسلام) دختر عمران و حَنَّه، از خاندان بنی‌اسرائیل بود. طبق روایت‌ها، او از یک خانواده نیکوکار و پرهیزگار بود. در قرآن حکیم، مادر حضرت مریم (حنّه) هنگامی که باردار شد، برای تولد مریم نذر کرد که فرزندش را به خداوند متعال وقف کند و در خدمت عبادت و پرستش خدا قرار دهد.

حضرت مریم (علیهاالسلام) در خانواده‌ای با ایمان و تقوا به دنیا آمد. مادرش وقتی که باردار بود، دعا می‌کرد که فرزندش به خداوند تقدیم شود. بعد از تولد مریم، او را به معبد آوردند و در اختیار روحانیون معبد قرار دادند تا در آنجا پرورش یابد. به گفته قرآن، حضرت مریم در سنین کودکی تحت نظر پیامبران و افراد صالح قرار داشت و در معبد به عبادت می‌پرداخت.

در مورد خاندان حضرت مریم (علیهاالسلام) چنین نقل شده است که در میان قوم بنی‌اسرائیل دو خواهر برجسته و بزرگ‌زاده وجود داشتند، یکی به نام حَنّه و دیگری به نام اَشْیاع، که در بعضی از روایات او با نام حنّانه گفته شده که مادر حضرت یحیی (علیه‌السّلام) بود[1].

حضرت زکریا (علیه‌السّلام) از اَشْیاع خواستگاری کرد، و عمران که یکی از راهبان و بزرگ بنی‌اسرائیل بود (و طبق نقلی از پیامبران بنی‌اسرائیل بود) از حَنّه خواستگاری نمود، سرانجام اشیاع همسر زکریا (علیه‌السّلام) گردید، و حَنّه همسر عمران شد[2].

به این ترتیب زکریا و عمران، دو شخصیت بزرگ بنی‌اسرائیل، باجناق همدیگر شدند و علاوه بر رابطه مکتبی، رابطه خویشاوندی نیز پیدا کردند.

چند سال از این ماجرا گذشت، عمران صاحب دختری به نام مریم شد، ولی زکریا (علیه‌السّلام) دارای فرزند نشد؛ زیرا همسرش نازا بود.

نسبت حضرت مریم (س) با حضرت زکریا (ع)

حضرت زکریا (علیه السلام) یکی از انبیاء الهی و شوهر خاله حضرت مریم (علیهاالسلام) بود که در دوران کودکی مریم، کفالت و سرپرستی او را به عهده گرفت.

بشارت تولد فرزندی پربرکت

سالها از زندگی عمران و همسرش حَنّه گذشت و آنها دارای فرزند نشدند، حَنّه همچون زنان دیگر آرزو داشت که دارای فرزند شود، و با دیدن کودکی احساساتش برای داشتن فرزند به جوش می‌آمد. تا این که روزی در زیر درختی نشسته بود، پرنده‌ای را دید که به جوجه‌های خود غذا می‌دهد، مشاهده این محبّت مادرانه آتش عشق به فرزند را در دل او شعله‌ور ساخت، و از صمیم دل از خدا تقاضای فرزند کرد، چیزی نگذشت که دعای خالصانه او اجابت شد و او باردار گردید.

طبق بعضی از روایات، از سوی خدا به عمران وحی شد که به زودی خداوند پسر پربرکتی که می‌تواند بیماران غیرقابل درمان را درمان کند و مردگان را به فرمان خدا زنده نماید به تو عنایت خواهد کرد، عمران این مطلب را به همسرش حَنّه خبر داد. حَنّه وقتی که باردار شد، تصور می‌کرد که فرزند مذکور، همان است که در رحم دارد (غافل از آن که منظور از آن پسری که خداوند به عمران وحی نمود، نوه عمران به نام عیسی (علیه‌السّلام) است، که حَنّه برای مادر او (مریم) باردار می‌باشد.) به همین دلیل حَنّه نذر کرد که کودک پسر خود را وقتی که بزرگ شد خدمتگذار مسجد بیت‌المقدس قرار دهد.

ولی وقتی که فرزندش متولد شد دید دختر است، نگران شد که چه کند، زیرا خدمتگزاران مسجد را از میان پسران انتخاب می‌کردند، از این رو گفت: «پسر همانند دختر نیست.» سپس افزود: خدایا من نام دختر را مریم می‌گذارم، و او و فرزندانش را از وسوسه‌های شیطان رجیم، در پناه درگاه تو قرار می‌دهم[3]». خداى تعالى در پاسخ او فرمود: «… وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ …[4]»؛ خدا بهتر مى‌داند که حنّه چه زاییده» و بعد از آن که حضرت عیسی (علیه‌السلام) را به حضرت مریم (علیهاالسلام) داد، معلوم شد آن پسرى که مژده آن را به عمران داده بودند، حضرت عیسى (علیه‌السلام) بوده است[5].

سرپرستی حضرت مریم (س)

مریم، به معنی عبادت کننده و خدمتگزار است. از آن جا که حَنّه می‌خواست او را خدمتگزار مسجد و عبادت کننده در مسجد بیت المقدس قرار دهد، نام او را مریم نهاد. کم کم مریم (علیهاالسّلام) بزرگ شد و با این که دختر بود، خداوند او را به عنوان خدمتگزار مسجد بیت المقدس پذیرفت.

بنابر گفته مورخین، عمران پدر مریم (علیهاالسّلام)، قبل از تولد او از دنیا رفت، از این رو وقتی که مریم (علیهاالسّلام) خدمتگزار مسجد شد، نیاز به سرپرست داشت. حَنّه مریم را که کودک بود به بیت المقدس نزد علما و دانشمندان یهود آورد و گفت: «این کودک هدیه به بیت المقدس است، سرپرستی او را یک نفر از شما برعهده بگیرد».

چون آثار عظمت از چهره مریم (علیهاالسّلام) دیده می‌شد، گفت و گو در میان دانشمندان بنی‌اسرائیل بالا گرفت، هر کدام از آنها می‌خواست این افتخار نصیب او شود. سرانجام تصمیم گرفتند قرعه کشی کنند.

دانشمندان بنی‌اسرائیل به کنار نهری آمدند. حضرت زکریا (علیهاالسّلام) نیز جزء آنها بود. قلم‌ها و چوب‌هایی را که به وسیله آنها قرعه می‌زدند حاضر کردند، نام هر یک از داوطلبان سرپرستی مریم (علیهاالسّلام) را روی آن چوب‌ها نوشتند و آن قلم‌ها را در میان آب‌ انداختند، هر قلمی که در میان فرو می‌رفت، بازنده بود و تنها قلمی که روی آب ماند، قلمی بود که نام زکریا روی آن نوشته شده بود.

به این ترتیب سرپرستی زکریا (علیه‌السّلام) نسبت به مریم (علیهاالسّلام) قطعی شد، و در واقع حضرت زکریا (علیه‌السّلام) از همه شایسته‌تر به سرپرستی مریم (علیهاالسّلام) بود؛ زیرا علاوه بر مقام نبوت، شوهر خاله مریم (علیهاالسّلام) نیز بود[6].

حضرت زکریا (علیه‌السّلام) سرپرستی حضرت مریم (علیهاالسّلام) را بر عهده داشت تا حضرت مریم (علیهاالسّلام) بزرگ شد.

در روایتی از امام محمد باقر (علیه‌السلام) درباره سرپرستی حضرت مریم (علیهاالسلام) آمده است که فرمود: «چون مادر مریم او را زائید او را در پارچه‌ای پیچید و به بیت المقدس آورد و شرح نذر خود را بر آنها بیان کرد. آنها هر کدام طالب شدند که تکفل مریم را به عهده بگیرند. چون پدر مریم که عمران باشد مقام ریاست آنها را داشت. حضرت زکریا فرمود: من به تکفل و سرپرستی او سزاوارترم؛ زیرا خاله‌اش در منزل من است. اما آنها راضى نشدند، بنا بر قرعه شد و قرعه بنام زکریا درآمد[7]».

حضرت مریم (س)، خدمتگزار مسجد

حضرت مریم (علیهاالسّلام) به خدمتگزاری مسجد بیت‌المقدس مشغول شد و خداوند او را برای این مقام پذیرفت. به گفته بعضی نشانه پذیرش خداوند این بود که مریم (علیهاالسّلام) بعد از بلوغ و دوران خدمتگزاری بیت المقدس، هرگز عادت ماهانه ندید تا به دور شدن از آن مرکز روحانی مجبور نگردد.
حضرت مریم (علیهاالسّلام) آن چنان به عبادت خدا مشغول بود که روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت، او آن چنان در پرهیزکاری و معرفت و شناسایی پروردگار پیش رفت، که از احبار و دانشمندان پارسای آن زمان نیز پیشی گرفت[8].

غذاهای بهشتی در کنار محراب عبادت حضرت مریم (س)

هنگامی که حضرت زکریا (علیه‌السّلام) کنار محراب حضرت مریم (علیهاالسلام) قرار می‌گرفت و برای دیدار او می‌آمد، غذاهای مخصوصی در کنار محراب مشاهده می‌کرد، که شگفت زده می‌شد، روزی به او گفت: «یا مَرْیمُ اَنَّی لَکِ هذا»؛ ‌ای مریم! این غذاها (و میوه‌های غیر فصل) را از کجا آوردی؟» مریم (علیهاالسّلام) در جواب گفت: «هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ اِنَّ اللَّهَ یرْزُقُ مَنْ یشاءُ بِغَیرِ حِسابٍ»؛ این از طرف خداست، و اوست که هر کس را بخواهد، بی‌حساب روزی می‌دهد[9]». و این گونه بود که پروردگار متعال غذاها و میوه‌های بهشتی غیر فصل را برای حضرت مریم (علیهاالسلام) می‌فرستاد. 

ویژگی‌های حضرت مریم (س) در قرآن کریم

حضرت مریم (علیهاالسلام) در دین مبین اسلام و در دین مسیحیت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در قرآن کریم مادر حضرت عیسی (علیه‌السلام) زنی برگزیده از میان زنان و به عنوان الگو برای مومنان معرفی شده است. این بانوی نجیب تنها زنی است که نام او سی و چهار بار در سه سوره از قرآن کریم چون آل عمران، مریم و تحریم آمده، البته در اغلب موارد با عنوان عیسی بن مریم است. برخی از فضائل و ویژگی‌های حضرت مریم (علیهاالسلام) در قرآن کریم چنین آمده است:

• دریافت رزق بهشتی روزانه از سوی خدا: حضرت زکریا روزى در کمال شگفتى گفت: اى مریم! این رزق ویژه براى تو از کجاست؟! «قَالَ یا مَرْیمُ أَنَّى لَک هَـذَا قَالَتْ هُوَ …[10]»؛ مریم گفت: از سوى خداست…
  
• عفت و پاکدامنی: «وَ مَرْیمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا …[11]»؛ و داستان مریم دختر عمران است که بانویى پاک بود …
  
• برگزیده و انتخاب شده خدا:‌ «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِکةُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاک…[12]»؛ و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم! خدا تو را برگزیده …
  
• برتری بر زنان عالم:‌ «… وَطَهَّرَک وَاصْطَفَاک عَلَى نِسَاء الْعَالَمِینَ[13]»؛ و (خداوند تو را) پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برتری داده است.
  
• راستگویی: «مَّا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ…[14]»؛ مسیح فرزند مریم فقط فرستاده (خدا) بود. پیش از وى نیز فرستادگان دیگرى بودند، مادرش نیز زن بسیار راستگویى بود،… 
  
• علم و آگاهی بالا: «وَ صَدَّقَتْ بِکَلِمَاتِ رَبِّهَا وَ کُتُبِهِ …[15]»؛ و او کلمات پروردگار خود و کتب او را تصدیق کرد. تصدیق کلمات خداوند متعال و کتب انبیاء الهی مبتنی بر داشتن علم و آگاهی به آنهاست؛ چراکه تصدیق بدون علم جهل است.
  
• خشوع: «… وَ کانَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ[16]»؛ … و او از خاشعان بود.
  
• هم‌سخنی با فرشتگان: «إِذْ قَالَتِ الْمَلآئِکةُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللّهَ یبَشِّرُک بِکلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیمَ …[17]»؛ هنگامى را که فرشتگان گفتند: اى مریم! خداوند تو را به کلمه‌اى (وجود با عظمتى) از طرف خودش بشارت مى‌دهد که نامش مسیح عیسى بن مریم است… از این باب حضرت مریم (علیهاالسلام) را محدَّثه می‌گفتند که فرشتگان بر او نازل شده و با او سخن می‌گفتند.
  

حضرت مریم (س) در روایات

در روایات ائمه هدی (علیهم‌السلام) پیرامون پاکدامنی، قداست و برتری، این بانوی بهشتی سخن بسیار است. از دریای بی‌کران احادیث اهل بیت (علیهم‌السلام) به مواردی چند اشاره می‌کنیم:

• امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «خدا مریم را برای ذریه پیامبران برگزید (پیامبران پس از خود) و هر چیز زشتی را از او پاک گردانید و او را بر همه زنان زمان خود برتری داد. پس از برگزیدن وی، فرشتگان به او گفتند: اکنون در برابر پروردگارت، خضوع و سجده و رکوع به جای آور و این در حقیقت، شکرانه‌ای در برابر آن نعمت بزرگ بود[18]» .
  
• پیامبر اسلام (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «بهترین زنان بهشت مریم، خدیجه، فاطمه و آسیه هستند[19]».
  
• امام باقر (علیه‌السلام) درباره حضرت مریم (علیهاالسلام) می‌فرماید: «او زیباترین زنان بود[20]».
  در روایت دیگر نقل شده است که «در قیامت زنانی که به خاطر زیبایی خود دچار فتنه شده‌اند و آن زیبایی را بهانه قرار می‌دهند، حضرت مریم را حاضر می کنند و از آنان می پرسند آیا شما از حضرت مریم زیباتر بودید[21]؟!» در واقع زیبایی آن حضرت حجتی برای سایر زنان است.
  
• پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «مردان زیادی به نهایت کمال رسیدند، امّا از زنان فقط حضرت آسیه دختر مزاحم همسر فرعون، مریم دختر عمران، خدیجه دختر خویلد و فاطمه به نهایت کمال رسیدند[22]».
  
• پیامبر اسلام (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «مریم سیده نساء عالم خود بود، امّا فاطمه سیده نساء عالمین از اولین تا آخرین است و به تحقیق چون او در محرابش به عبادت می‌ایستاد، هفتاد هزار فرشته مقرب به او سلام می‌دهند و با همان ندایی که به مریم می‌دادند خطاب به فاطمه ندا می‌دهند که ای فاطمه! خدا تو را برگزید و تطهیر نمود و تو را بر زنان عالمین برتری داد[23]».
  
• پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «بهشت مشتاق چهار زن است: مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم همسر فرعون، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد[24]».
  

جریان تولد حضرت عیسی و نگرانی حضرت مریم (س)

حضرت مریم (علیهاالسلام) در قرآن به عنوان الگوی برجسته در زمینه‌های اخلاقی و دینی برای زنان و مردان معرفی شده است. در سوره مریم، داستان زندگی او به تفصیل آمده و خداوند متعال در قرآن کریم بارها از مقام والای او یاد کرده است. همچنین این بانوی گرانقدر به عنوان مادر حضرت عیسی (علیه‌السلام) نمادی از ایمان، عفت و تسلیم در برابر خواست و اراده خداوند متعال، همواره در قلب مسلمانان و مسیحیان جایگاه ویژه‌ای دارد.

در قرآن کریم، تولد حضرت عیسی (علیه‌السلام) به عنوان یک معجزه و نشانه‌ای از قدرت خداوند ذکر شده است. خداوند در آیات قرآن به او بشارت داد که قرار است فرزندی به نام عیسی (علیه‌السلام) به دنیا بیاورد، بدون اینکه همسری داشته باشد. این امر برای مریم شگفت‌انگیز بود، اما خداوند در پاسخ به سؤال او فرمود که این امر برای خداوند آسان است. در ادامه بر اساس آیات قرآن کریم به داستان بارداری و تولد حضرت عیسی (علیه‌السلام) می‌پردازیم:

با رسیدن حضرت مریم (علیهاالسلام) به حد بلوغ، دور از دیگران برای خود پرده‌ای قرار داد و در حجاب قرار گرفت، خداى متعال روح را (که یکى از فرشتگان بزرگ خداوند است) نزد او فرستاد و روح به شکل بشرى تمام عیار در برابر حضرت مریم (علیهاالسلام) مجسم شد.

روح به او گفت: «فرستاده‌اى است از نزد معبودش، و پروردگارش وى را فرستاده تا به اذن او پسرى به وى بدهد، پسرى بدون پدر و او را بشارت داد به این که به زودى از پسرش معجزات عجیبى ظهور مى‌کند» و نیز خبر داد که «خداى تعالى به زودى او را به روح القدس تأیید نموده، کتاب و حکمت و تورات و انجیل مى‌آموزد و به عنوان رسولى به سوى بنى اسرائیل فرستاده می‌شود. رسولى داراى آیات روشن و نیز به مریم از شأن پسرش و سرگذشت او خبر داد»، آنگاه در مریم بدمید و او باردار شد، آن طور که یک زن به فرزند خود حامله مى‌شود[25].

آنگاه مریم به مکانى دور منتقل شد و در آن جا درد زائیدنش گرفت و درد زائیدن او را به طرف تنه نخله‌اى کشانید و با خود مى‌گفت: اى کاش قبل از این مرده و از خاطره‌ها فراموش شده بودم، من همه چیز را و همه چیز مرا از یاد مى‌برد.

در این هنگام به وى ندا داده شد: غم مخور که پروردگارت پائین پایت نهر آبى قرار داده، تنه درخت را تکان بده تا پى در پى خرماى نورس از بالا بریزد، از آن خرما بخور و از آن آب بنوش و از فرزندى چون من خرسند باش، اگر از آدمیان کسى را دیدى که حتماً خواهى دید، بگو من براى رحمان روزه (سکوت) گرفته‌ام و به همین جهت امروز با هیچ انسان سخن نمى‌گویم، مریم چون این را شنید از آن جا که فرزند خود را زائیده بود به طرف مردم آمد در حالى که فرزندش را در آغوش داشت[26].

مردم وقتى مریم را به این حال دیدند، شروع کردند به او از هر سو طعنه زدن و سرزنش کردن، چون دیدند دخترى بدون شوهر بچه‌دار شده است، گفتند: اى مریم چه عمل شگفت آورى کردى!، اى خواهر هارون! نه پدرت بد مردى بود و نه مادرت زناکار، مریم اشاره کرد به کودکش که با او سخن بگوئید.

مردم گفتند: ما چگونه با کسى سخن گوئیم که کودکى در گهواره است، در این هنگام عیسى به سخن درآمد و گفت: من بنده خدا هستم، خداى تعالى به من کتاب داد و مرا پیامبرى از پیامبران قرار داد و هر جا که باشم با برکتم کرد و مرا به نماز و زکات سفارش کرد. مادامی که زنده باشم، بر احسان به مادرم سفارش فرمود و مرا نه جبار کرد و نه شقى، و سلام بر من روزى که به دنیا آمدم و روزى که مى‌میرم و روزى که زنده برمى‌خیزم[27].

حضرت مریم (س) اسطوره صبر و بردباری

حضرت مریم (علیهاالسلام) مصائب و بلاهای سخت و زیادی را تحمل کرد. او در کودکی به خاطر نذر مادر برای خدمتگزاری به حضرت زکریا در مسجد سپرده شد و دوری و فراق از پدر و مادر در تمام دوران زندگی را تجربه کرد.

پس از بارداری به فرمان خدا، در عین پاکی و پاکدامنی مورد تهمت و سوء ظن مردم قرار گرفت. بارداری و زایمان او در تنهایی و غربت اتفاق افتاد و نداشتن محل استراحت و غذا باعث پناه بردن او به کنار درخت خرما شد. همچنین نگهداری کودک بدون پدر با آن برخوردها و نگاه‌های بد مردم از دیگر سختی‌ها و مرارت‌هایی بود که او به جان خرید و تسلیم فرمان خداوند باری تعالی بود و پروردگار مهربان نیز او را هیچگاه تنها نگذاشت.

این چنین شد که علاوه بر افتخار مادری نبی خدا حضرت عیسی (علیه‌السلام)، جایگاهی بس رفیع و عظیم نزد پروردگار، مسلمانان و مسیحیان یافت و یکی از چهار زن بهشتی گردیده و به عنوان الگویی عفیف و پاکدامن معرفی گردید.

فرزندان حضرت مریم (‌س)

پس از تولد حضرت عیسی (علیه‌السلام)، در مورد ازدواج حضرت مریم(علیهاالسلام) با یوسف نجار و داشتن فرزندانی غیر از حضرت عیسی (علیه‌السلام)، اختلاف نظر وجود دارد. برخی از مسیحیان معتقدند که حضرت مریم (علیهاالسلام) پس از تولد عیسی (علیه‌السلام) با یوسف ازدواج کرده و فرزندانی دیگر نیز داشته است.

این موضوع در انجیل‌های لوقا، متی و مرقس ذکر شده است، اما کلیسا از قرن پنجم میلادی به بعد اعلام کرد که او هرگز با یوسف ازدواج نکرده است. از نظر کلیساهای کاتولیک و ارتدوکس، برادران و خواهران حضرت عیسی (علیه‌السلام) در کتاب مقدس به معنای اقوام نزدیک او هستند.

در منابع اسلامی نیز، به دلیل اینکه حضرت مریم (علیهاالسلام) خود را وقف خدمت در مسجد کرده بود و تنها در مواقع ضروری از مسجد خارج می‌شد، ازدواج او با یوسف و داشتن فرزند دیگر غیر واقعی به نظر می‌رسد.

وفات حضرت مریم (س) یا صعود به آسمان‌ها

مسیحیان بر این باورند که حضرت مریم (علیهاالسلام) صعود جسمانی به آسمان‌ها داشته است و این اعتقاد به مرور زمان به باوری عمومی تبدیل و در قرن بیستم جزو باورهای ضروری کلیسای کاتولیک شمرده شد. اما در بعضی از منابع مسیحی، وفات حضرت مریم (علیهاالسلام) را حدود سال ۳۵ میلادی دانسته‌اند و عمر او را ۵۱ سال گفته‌اند و محل دفن وی مشخص نیست.

اما از روایتی در کتاب کافی شریف چنین آمده که حضرت مریم (علیهاالسلام) قبل از عروج عیسی مسیح (علیه‌السلام) از دنیا رفته و حضرت عیسی (علیه‌السلام) او را غسل داده است؛ چراکه به فرموده امام صادق (علیه‌السلام) صدیق را جز صدیق غسل نمی‌دهد[28].

سخن آخر

حضرت مریم (‌علیهاالسلام) در قرآن و متون اسلامی به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته و الهی معرفی شده است. او نه تنها مادر حضرت عیسی (علیه‌السلام) بلکه به عنوان نمادی از پاکدامنی، ایمان و تسلیم در برابر اراده خداوند شناخته می‌شود. زندگی حضرت مریم با معجزه تولد حضرت عیسی (‌علیه‌السلام) و پرورش او در شرایطی خارق‌العاده، سرشار از پیام‌های معنوی و اخلاقی است.

این بانوی بهشتی به عنوان زنی عفیف و پرهیزکار، در قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم‌السلام) به عنوان نمونه‌ای عالی از تقوا و توکل به خداوند معرفی شده و همواره به انسان‌ها یادآوری می‌کند که پیروی از اصول اخلاقی و دینی می‌تواند انسان را به مرتبه‌ای والاتر و متعالی برساند. این ویژگی‌ها موجب شده است که حضرت مریم (‌علیهاالسلام) هم در تاریخ اسلام و هم در سایر ادیان، جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.

در نهایت، زندگی حضرت مریم (‌علیهاالسلام) نه تنها یک داستان قرآنی و تاریخی، بلکه یک منبع الهام برای زنان و مردان در سراسر جهان است تا با پیروی از آموزه‌های دینی و انسانی آن، مسیر معنوی و تعالی خود را به درستی طی کنند.

---

[1] . بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۲۰۲.

[2] . بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۱۹۴.

[3] . سوره آل عمران، آیه ۳۶-۳۵.

[4] . همان.

[5] . ترجمه المیزان (موسوی همدانی)، ج ۳، ص۲۸۶.

[6] . مجمع البیان، ج ۱، ص۴۳۶ (ذیل آیه ۳۷ آل عمران).

[7] . تفسیر البیان، ج ۳، ص ۱۸۲.

[8] . همان.

[9] . سوره آل عمران، آیه ۳۷.

[10] . همان، آیه ۴۲.

[11] . سوره تحریم، آیه ۱۲.

[12] . آل عمران، آیه ۴۲.

[13] . همان.

[14] . سوره مائده، آیه ۷۵.

[15] . سوره تحریم، آیه ۱۲.

[16] . همان.

[17] . سوره آل عمران، آیه ۴۲.

[18] . تفسیر نمونه، ج ۲، ص ۴۱۰.

[19] . الخصال، ج ۱، ص ۲۰۶.

[20] . بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۲۰۴.

[21] . همان، ص ۱۹۲.

[22] . مجمع البیان، ج ۵، ص ۳۲۰.

[23] . بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۴۹.

[24] . همان، ص 53 .

[25] . سوره مریم، آیات ۲۰- ۱۷.

[26] . همان، آیات ۲۰- ۲۷.

[27] . همان، آیات ۲۷- ۳۴.

[28] . علل الشرایع، ص 184.