۶ گنج مخفی برای رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
خداوند رحیم و مهربان برای رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی به حضرت موسی بن عمران (ع) محل شش گنج مخفی را بیان کرده که با تأمل در آن می‌توان راه‌های موفقیت را با سرعت پیمود و به هدف خود دست یافت.
در این مقاله، سعی داریم با توجه به این حدیث گهربار به اهمیت انتخاب مسیر درست، جهت مدیریت عمر و استفاده صحیح از منابع برای عبور از موانع در مسیر زندگی پرداخته، علاوه بر آن برای سرعت بخشی در رسیدن به موفقیت شخصی و اجتماعی، در مورد راهکارهایی که بر اساس حکمت الهی در دل این حدیث نهفته است، توضیح مختصری ارائه دهیم.
رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی
انسان‌ها اغلب برای رسیدن به موفقیت و دستیابی به هدف‌هایی که برای آینده خود تعیین کردند مسیری را انتخاب می‌کنند که گاهی اوقات هرچه تلاش می‌کنند نه تنها به هدف خود نمی‌رسند، بلکه عمر گرانبهای خود را نیز در این راه هدر داده و حتی در بعضی موارد در پیشروی به سوی هدف نهایی‌شان گمراه و گرفتار زحمات بسیار شده‌اند.
خداوند بلندمرتبه برای رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی به حضرت موسی بن عمران (ع) چنین وحی کرد که «ای موسى! شش چیز را در شش محل پنهان کرده‌ام؛ ولی مردم در جای دیگر به دنبال آن می‌گردند؛ و هرگز آنها را در آنجا نخواهند یافت:
گنج اول: بهشت محل آرامش
«إنّی وَضَعْتُ الرَّاحَةَ فِی الْجَنَّةِ وَ هُمْ یَطْلُبُونَهَا فِی الدُّنْیَا»،
به راستی راحتی [مطلق] را در بهشت قرار دادم؛ ولی مردم در دنیا دنبال آن می‌گردند.
اگر انسان به این باور برسد که دنیا مزرعه آخرت است و در این دنیا چند روزی بیشتر مهمان نیست، با اوضاع و شرایط راحت‌تر کنار خواهد آمد. تحمل سختی‌ها، بیماری‌ها و مصیبت‌ها در نظر انسان آسان‌تر خواهد بود؛ زیرا آرامش و راحتی را در بهشت می‌داند و در دنیا به دنبال رفاه نخواهد بود.
حضرت علی (ع) می‌فرماید: «دارٌ بالبلاءِ مَحفوفَةٌ، و بالغَدْرِ مَعروفَةٌ، لاتَدومُ أحوالُها، و لايَسلَمُ نُزّالُها، أحوالٌ مُختَلِفةٌ، تاراتٌ مُتَصَرِّفَةٌ، العَيشُ فيها مَذمومٌ، و الأمانُ مِنها مَعدومٌ[1]»، دنیا سرايى فرو رفته در بلا (گرفتاريی‌ها) و شناخته شده به بى‌وفايى است، احوال آن پایدار نیست و ساكنان آن به سلامت نباشند؛ حالاتش گوناگون و نوبت‌هايش در حال تغيير است. زندگى در آن نكوهيده است و امنيت و آسايش در آن يافت نمى‌شود. .
منظور این نیست که در دنیا راحت نباش؛ بلکه نگاه به دنیا، نباید نگاه راحت طلبانه باشد. اما در بهشت این گونه نیست به طوری که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمًا»؛امر بیهوده و گناه در بهشت نیست و در آنجا همه‌اش راحتی است.[2]
پس بهشت محل آرامش اصلی ماست و این اولین گنج از ۶ گنج مخفی برای رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی است.
گنج دوم: فراگیری علم در گرسنگی
«اِنّی وَضَعْتُ الْعِلْمَ فِی الْجُوعِ وَ الْجَهْدِ وَ هُمْ یَطْلُبُونَهُ فِی الشِّبَع»،
به راستی من دانش [و فراگیری آن] را در گرسنگی و تلاش قرار دادم؛ ولی مردم در سیر بودن دنبال آن می‌گردند.
کسی که شکم پرست بوده و نتواند شهوت شکم را کنترل کند، این فرد درس را نمی‌فهمد، احساس فهم و منطق برایش شکل نمی‌گیرد و از درک مباحث سخت علمی عاجز می‌ماند.
علمای گرانقدر و بزرگوار به این نکته توجه خاصی داشتند و در دوران تحصیل علم، به خورد و خوراک به قدر رفع گرسنگی بسنده می‌کردند لذا به مقامات بالای علمی دست یافتند و درک حقایق و ابواب علم برایشان آسان‌تر بود. نمونه بارز آن علامه سید علی قاضی، شیخ مرتضی انصاری و …
گنج سوم: نماز شب مایه عزت
«إنّی‌وَضَعْتُ الْعِزَّه فِی قِیَامِ اللَّیْلِ وَ النَّاسُ یَطْلُبُونَهَا فِی اَبْوَابِ السَّلَاطِینَ»،
به راستی من ع‍زَت را در شب بیداری (و نماز شب) قرار دادم؛ ولی مردم عزت را در خانه شاهان می‌جویند.
یکی از عوامل عزّت نماز شب است. اگر انسان نزد خدا و بندگانش عزّت و بزرگی می‌خواهد می‌بایست به خواندن نماز شب اهتمام داشته باشد. چون در نیمه شب کسی نیست که در مقابل آن ریا کرد. جدا شدن از رختخواب و پشت پا زدن به خواب شیرین سخت است اما در قبال آن به عزّت و جلال خواهد رسید که از بزرگان و علما کم نبودند افرادی که نسبت به نماز شب مقیّد بودند و بزرگی و عظمت یافتند.
در حالی که در دنباله روی و خدمتگذاری به ثروتمندان و شاهان هیچ عزتی نهفته نیست؛ انسان به خیال باطل از آنها پیروی می‌کند و جان و عمر خود را صرف آنها می‌کند و مزدی که از آن دریافت می‌کند ذلّت و خواری است.
نمونه‌های آن در تاریخ بسیار از است، یکی از این افراد عمروعاص است که برای جلب رضایت معاویه از هیچ تلاشی فروگذار نبود و در پی رسیدن به عزّت و بزرگی با او همنشین شد، اما طولی نکشید که بعد از شهادت امیرالمومنین علی (ع) ذلیلانه از دنیا رفت.
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ از یمن دعای شب و وِرد سحری بود
خب تا اینجا به ۳ گنج از ۶ گنج مخفی برای رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی اشاره کردیم؛ در ادامه به ۳ گنج دیگر می‌پردازیم.
گنج چهارم: تواضع عامل شوکت و بزرگی
«إِنّی وَضَعْتُ الرَّفْعَه وَالدَّرَجَه فِی التَّوَاضُعِ وَ النَّاسُ یَطْلُبُونَهَا فِی التَّکَبُّرِ»،
به راستی من بلند مرتبگی و مقام را در فروتنی قرار دادم؛ ولی مردم در تکبّر، دنبال آن می‌گردند.
باید دانست که تکبر نه تنها به انسان شوکت نمی‌دهد، بلکه انسان را به زمین می‌زند. افراد متکبری نظیر فرعون، نمرود، قارون و … بر اثر تکبر و غرور زلیل و خوار شدند. حال اگر فرد به مقام و جایگاه بالایی رسید و تواضع داشت نزد پروردگار به رفعت و بزرگی می‌رسد؛ زیراکه متکبر هلاک می‌شود.
امام جعفر صادق (ع) در این باره می‌فرمایند: «إِنَّ فِى السَّماءِ مَلَکَینِ مُوَکَّلَینِ بِالعِبادِ، فَمَن تَواضَعَ لِله رَفَعاهُ وَمَن تَکَبَّرَ وَضَعاهُ[3]»، در آسمان دو فرشته بر بندگان گماشته شده‌اند پس هر کس براى خدا تواضع کند، او را بالا برند و هر کس تکبر ورزد او را پَست گردانند.
گنج پنجم: اجابت دعا در لقمه حلال
«إنّی وَضَعْتُ اِجَابَه الدُّعَاءِ‌فِی لُقْمَه الْحَلَالِ وَ النَّاسُ یَطْلُبُونَهَا فِی الْقِیلِ وَ الْقَالِ»،
به راستى، اجابت دعا را در لقمه حلال قرار دادم؛ ولی مردم در قیل و قال، دنبال اجابت دعا می‌گردند.
انسان اگر بداند که برآورده شدن خواسته‌هایش در داد و فریاد و جزع و فزع نیست، بلکه به لقمه حلال برمی‌گردد در کسب روزی که برای خود و خانواده بدست می‌آورد، دقت لازم را دارد. اما کسب و کار برخی از مردم به حرام آلوده شده و با کم فروشی، ربا، ظلم به دیگران و عدم توجه به پرداخت خمس و زکات، غافل از این هستند که موجبات برآورده نشدن حاجات خود را فراهم می‌کنند. آنها با این وضعیّت دعا مى‌کنند و توقّع دارند دعاهایشان مستجاب شود.
گنج ششم: بی‌نیازی در قناعت
«إنّی وَضَعْتُ الْغِنَی فِی الْقَنَاعَه وَالنَّاسُ یَطْلُبُونَهَا فِی کَثْرَه الْمَعْرُوضِ وَلَمْ یَجِدُوهُ اَبَداً[4]».
به راستى من بی‌نیازی را در قناعت قرار دادم؛ ولی مردم آن را در زیادی مال و ثروت جستجو می‌کنند، و هرگز آن را نخواهند یافت (و موفق به آنچه می‌خواهند نخواهند شد).
قناعت گنجی است که تمام نمی‌شود. فردی که قانع باشد بی‌نیازترین افراد در بین مردم است، زیرا که علاوه بر تلاش و کار روزانه به روزی که خداوند برای او مقرر فرموده راضی و شکرگزار است. اما زمانی که افراد جامعه به چشم و همچشمی و ثروت اندوزی مبتلا شوند، افزون بر این که دچار اسراف و تبذیر خواهند شد، آرامش روح و روان خود را هم از دست خواهند داد و مدام در فکر تأمین نیازهای غیرضرور هستند.
زندگی ساده حضرت فاطمه زهرا (س) با امیرالمومنین (ع) الگویی نمونه برای زنان مسلمان است. داشتن امکانات به میزان رفع نیازهای اولیه، قناعت پیشه‌گی فاطمه زهرا (س) و نداشتن توقع از همسر در دوران زندگی از نکات قابل توجه است. اما در این خانواده توسط این مادر فرزندانی چون حسن و حسین و زینب و… تربیت می‌شوند که بهترین انسان‌ها روی زمین و سرور جوانان بهشت هستند. این امر باعث شده پیامبر اکرم (ص) به داشتن چنین دختری و حضرت علی (ع)به چنین همسری و ائمه هدی (ع) به داشتن این مادر افتخار کنند و او را اسوه و الگوی خود بدانند.
سخن آخر
در این نوشته به ۶ گنج مخفی برای رسیدن به موفقیت در حدیث قدسی خداوند مهربان به حضرت موسی (ع) پرداختیم و در پایان باید گفت راز موفقیت انسان در عمل به فرامین الهی است.
انسان برای رسیدن به سعادت و غنای مادی و معنوی، کافیست مسیر درست را از طریق گنجینه‌های معنوی که خداوند با فرستادن پیامبران و ائمه اطهار (ع) آن را برای کمال بشر در اختیار او قرار داده، بیاموزد و آن را دنبال کند که قطعاً به موفقیت، رفاه دنیوی و اخروی خواهد رسید و با رعایت این امر از گمراهی و اتلاف عمر خود و دیگران جلوگیری خواهد کرد.
«رَبَّنَا آتِنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا[5]»؛
بار الها، تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما و بر ما وسیله رشد و هدایتی کامل مهیّا ساز.
[1] . نهج البلاغه، خطبه ۲۲۶
[2] . سوره واقعه، آیه ۲۵
[3] . کافی، ج ۲، ص ۱۲۲
[4]. مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۱۷۳، باب ۱۰۱
[5] . سوره کهف، آیه ۱۰