فهرست مطالب این مقاله را ببینید
بیش از ۱۴ قرن پیش، مژده قرآن کریم درباره ظهور منجی عالم بشریت، حضرت مهدی (عجلاللهفرجه) داده شده و موجبات امیدآفرینی در پیروان خود را فراهم کرده است. باور و اعتقاد به ظهور آخرین و دوازدهمین امام و تشکیل حکومت جهانی، یکی از مهمترین اعتقادات شیعه به شمار میرود که با این مژده قرآن کریم درباره ظهور، تقویت میگردد.
همچنین اسلام به عنوان آخرین و جامعترین دین، بر لزوم حیات و ظهور یک مصلح الهی قبل از پایان دنیا و وقوع قیامت تأکید دارد که در راستای تحقق عدالت و ریشهکن کردن ظلم و فساد در دنیا عمل میکند.
در این مقاله، به بررسی مژده قرآن کریم درباره ظهور حضرت حجت (علیهالسلام) و تأثیر آن بر جامعه انسانی، پیروان ادیان، مسلمانان بالاخص شیعیان میپردازیم تا از رهآورد این اتفاق مهم برای بشریت آگاه گردیم.
مژده قرآن کریم درباره ظهور و وعده به اصلاح جهان
خداوند متعال درباره ظهور امام زمان (عجلاللهفرجه) به همه بشریت و جامعه انسانی مژده میدهد. در قرآن کریم این مژده و وعدهٔ خداوند به جهانیان دیده میشود. «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ[1]»؛ و همانا ما پس از تورات در زبور نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به میراث میبرند. در سه کتاب آسمانی این مژده به بشریت مطرح شده است که بدون شک زمین در دست صالحان قرار خواهد گرفت و بندگان صالح زمین را به ارث میبرند.
در طول تاریخ همیشه ظالمان حاکم بودند و اگر حاکمیت الهی پدیدار میشد، با آن دشمنی کرده و عرصه را بر رهبران دینی تنگ میکردند. از جمله آن میتوان به وقایع پس از تشکیل حکومت اسلامی توسط پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) در مدینه اشاره کرد که مشرکان، کفار و منافقان برای براندازی آن از هیچ تلاشی فروگذار نبودند. از همان دوران پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله) بر اساس مژده قرآن کریم درباره ظهور، اصحاب و یاران خود را به حکومت جهانی صالحان نوید و بشارت میداد.
در حال حاضر نیز دشمنی ظالمان و مستکبران با کشورهای اسلامی و رهبران دینی از جمله ایران به وضوح قابل مشاهده است. اما این وعده الهی است در قرآن آمده که مدیریت عالم با انسانهای پاکیزه و عادل است و این مژدهای برای خداپرستان و بندگان صالح خداست که دلهایشان با آن آرام میگیرد.

مهدی موعد امتداد رحمة للعالمین
در آیهای دیگر از قرآن کریم آمده است که «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ»؛ و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم. خداوند پیامبر خود را فرستاد تا با دین حق و نور هدایت رحمت خداوند را در همه عالم گسترش دهد.
نکته قابل توجه در آیه این است که، هدایت و راهبری محدود به منطقه حجاز، مکه و مدینه نیست، بلکه کل عالم و جامعه انسانی را در بر میگیرد. رحمتی که خداوند متعال با وجود پر خیر و برکت پیامبر گرامی اسلام (صلّیاللهعلیهوآله) برای عالمیان فرستاد، همان رحمت الهی است که به واسطه وجود پرخیر و برکت حضرت مهدی (عجلاللهفرجه)، وارث نبی مکرم اسلام، روزی همه عالم را فرا خواهد گرفت و صالحان امت، حکومت را در دست خواهند گرفت. در همان روز است که مژده قرآن کریم محقق شده و سرانجام تاریخ عاقبت بخیر خواهد شد.
مژده قرآن کریم درباره ظهور به جامعه انسانی
قرآن کریم به عنوان معجزه جاویدان الهی، همواره بشارت دهنده امید به بشر بوده است. در آن آمده است که در آخرالزمان، عدالت و حقیقت غالب خواهد شد و ظهور حضرت مهدی (عجلاللهفرجه) تجلی این آرزوهاست. وعدهٔ صادقی که در کتب مقدس مشاهده میشود، نشاندهنده نیازی عمیق در دل انسانها به برقراری عدالت و صلح در جامعه است. ظهور امام زمان (علیهالسلام)، مظهر این تحقق است و میتواند تحولی شگرف در زندگی اجتماعی و روانی بشر ایجاد کند.
همچنین، مژده قرآن کریم درباره ظهور حضرت مهدی (عجلاللهفرجه) نه تنها برای مسلمانان، بلکه برای تمامی انسانها مژدهای خوشیمن است. این مژده به جامعه جهانی نوید میدهد که روزی فرا خواهد رسید که در آن، بشریت از زنجیرهای ظلم و ستم رها شده و در صلح و مهربانی زندگی خواهد کرد. این نیاز به امنیت، معنویت و آرامش، بیتردید در طول تاریخ بشر مطرح بوده که ظهور منجی عالم بشریت، حضرت بقیة الله الأعظم (عجلاللهفرجه) میتواند پاسخِ مؤثری به این نیاز باشد.
از آنجایی که وجود قائم آل محمد همانند جدش رسول اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) برای همه انسان مایه رحمت و نور است، این مژده قرآن میبایست به گوش عالمیان برسد و دلهای خفته و خسته بیدار گردد تا زمینه ظهور فراهم شده و هم یکصدا تعجیل در ظهور یوسف زهرا را تمنا کنند.
مژده قرآن کریم درباره ظهور به پیروان ادیان الهی
خداوند متعال در قرآن کریم به پیروان دیگر ادیان مژده میدهد که نور خدا را حتماً به اتمام میرساند. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ[2]»؛ همواره میخواهند نور خدا را با سخنان باطل (و تبلیغاتِ بیپایه) خود خاموش کنند؛ ولی خدا جز اینکه نور خود را کامل کند، نمیخواهد، هر چند کافران خوش نداشته باشند.
نکته قابل توجه این که خالق بیهمتا در آیه ۱۳ سوره شوری پنج شریعت نوح، ابراهيم، موسى، عيسى و پيامبر اسلام (عليهمالسلام) را نام میبرد که محور دعوت همه این انبیاء یکی بوده است. آنها آمدند تا دین خدا و نور خدا را به بشریت ارائه دهند.
همچنین در آیات متعدد به نور خدا، نور بودن پیامبران و ائمه معصومین (علیهمالسلام) اشاره دارد و آنها را به عنوان مَثَلهای نور آورده است. «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ…[3]»؛ خدا نور آسمانها و زمین است؛ وصف نورش مانند چراغدانی است که در آن، چراغ پر فروغی است و … که در شأن نزول آیه ائمه اطهار و امام زمان (علیهمالسلام) را نیز به عنوان نور خدا قلمداد میکند.
فراگیری نور خدا بر روی زمین با ظهور حضرت مهدی (عج)
با این نگاه انبیاء الهی نور بودند و نور الهی را ارائه دادند. دین خدا، احکام الهی، کتاب خدا، حقایق معرفتی همه انوار الهی هستند و دشمنان در تلاشند تا این نور را خاموش کنند، اما اراده خداوند که فوق ارادههاست، مانع میشود. پیامبران الهی با وجود مانعتراشی دشمنان با عنایت پروردگار پیشرفت و توسعه فوق العادهای داشتهاند و نور الهی هر روز پرفروغتر از قبل درخشیده است.
مژده قرآن کریم درباره ظهور که روزی خواهد آمد که انبیاء الهی نوری را که آوردهاند و در کتب آسمانی به آن اشاره شده، کامل میشود، یعنی این که جایی در زمین نمیماند که دیگر نور خدا در آن نباشد.
در روایات آمده است که «بعد از ظهور امام زمان (علیهالسلام) روی زمین یک نفر غیر موحد باقی نمیماند[4]». جلوههای معرفت الهی در آن دوران چنان عالمگیر میگردد که همه افکار به توحید برمیگردد، «يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا[5]»؛ (تا جایی که) فقط مرا بپرستند (و) هیچ چیزی را شریک من نگیرند.
در آن روز است که مژده قرآن کریم به معجزه الهی تحقق مییابد و همه ادیان الهی که منتظر نور خدا هستند، خواهند دید که با ظهور حضرت ولی عصر (عجلاللهفرجه) نور خدا همه جهان را فرا خواهد گرفت و این واقعه عظیم بر پیروان صالح همه ادیان شیرین خواهد بود.
مژده قرآن درباره ظهور به مسلمانان
خداوند متعال پیامبر خاتم را برای هدایت به سوی دین حق بر مردم مبعوث کرد و دین او را بر همه ادیان غالب ساخت، حتی اگر برای مشرکان خوشایند نباشد.
حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی (صلّیاللهعلیهوآله) همان دین توحیدی که حضرت ابراهیم (علیهالسلام) پایه گذاری نمود، کامل کرد و دین حق به عنوان آخرین دین، یعنی اسلام حقیقی به جهانیان معرفی شد.
ظهور و غلبه دین اسلام بر تمام ادیان
آنچه گفتنی است این که هنوز مصداق آیه «لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ[6]»؛ تا آن را بر همه آیینها غالب گرداند، تحقق نیافته است. بدین معنا که روزی میرسد که دین خدا در همه عالم فراگیر میشود و دین رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) بر همه ادیان غلبه خواهد کرد. امام رضا (علیهالسلام) میفرمایند: «لیظهره علی جمیع الادیان عند قیام القائم[7]»؛ خداوند با قیام حضرت قائم، دین اسلام را بر همه دینها پیروز میکند.
حاکمیت دین اسلام بر عالم
بنابر آیات قرآن و روایات، همه ادیان عالم چه آسمانی و چه غیر آسمانی تحت الشعاع قرار میگیرد و یک دین در جهان هستی حاکمیت دارد. دیگر اختلافات اعتقادی برداشته شده و هم جهانیان بر دین اسلام و کتاب واحد قرآن کریم خواهند بود. این وعده الهی به حتم روزی اتفاق خواهد افتاد.
بشارت پیروزی به مسلمانان در آیات قرآن
این مژده عظیم، مژده قرآن کریم به مسلمانان است که با تکرار سه بار این آیه در آیات خود «لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ[8]»؛ (تا آن را بر همه آیینها غالب گرداند)، ظهور به معنای غلبه را به مسلمان یادآور شده و قوت قلب آنها میشود.
این آیه عظیم الشأن، نوید بخش پیروزی و سیطره تمام عیار و چشمگیر دین اسلام بر تمامی ادیان است که با ظهور حضرت مهدی (علیهالسلام) نور اسلام، نور قرآن، نور معارف الهی، نور محمد و آل محمد بر عالمیان میتابد. روزی میرسد که سرزمینی باقی نمیماند حتی یک جزیره دوردست، مگر این که در آن ندای «اشهد ان لااله الاالله و اشهد ان محمد رسول الله» طنین انداز گردد[9]. به امید آن که با عنایت و تفضّل باری تعالی آن روز نزدیک گردد.
مژده قرآن کریم درباره ظهور به شیعیان
خدای رحمان در قرآن کریم به شیعیان وعده داده است که آنها را بر روی زمین به خلافت برساند، البته به دو شرط.
در ادامه سخنان دکتر میرباقری را در این خصوص میشنویم که متن ویدیو به شرح زیر است:
«وَعَدَ اللهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ[10]»؛
خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادهاند وعده داده است كه به يقين، خلافت روى زمين را به آنان خواهد داد، همانگونه كه به پيشينيان آنها خلافت بخشيد؛ و دين و آيينى را كه براى آنان پسنديده، بر ايشان پابرجا و ريشهدار خواهد ساخت؛ و ترسشان را به امنيّت و آرامش مبدّل مىكند، [بهگونهاى] كه فقط مرا مىپرستند و چيزى را همتاى من قرار نخواهند داد. و كسانى كه پس از آن كافر شوند، آنها همان فاسقانند.
آیه را به دقت از اول با همدیگر مرور میکنیم. این آیه با کلمه وعده خدا شروع میشود «وَعَدَ اللهُ» سه مژده در درسهای قبل دیدیم که قرآن بیان کرده است، اما کلمه وعده را نیاورده بود. وعده کمی جدّیتر است.
مژده اول: اصلاح جهان به دست صالحان و پاکان؛
مژده دوم: اتمام نور الهی؛
مژده سوم: جهانی شدن اسلام.
در اینجا خداوند وعده میدهد: «وَعَدَ اللهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ»؛ خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادهاند، وعده داده است، … «مِنْكُمْ» خطاب به مسلمانان است.
خدا وعده میدهد به آن دسته از افرادی از شما که دو کار را انجام بدهند:
۱. ایمان بیاورند؛
۲. اعمال صالح انجام دهند.
سؤال میکنیم: در قرآن «مِنْكُمْ» چه کسانی را خطاب میکند؟ از میان شما؟ از میان مسیحیان؟ یهودیان؟ مشرکان؟ نه، از میان شما مسلمانان؛ مخاطب قرآن مسلمانان هستند. «الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ» یعنی چه؟! مسلمانان که ایمان دارند. درست است، پس چرا میگوید: «آمَنُوا مِنْكُمْ»؟ یک عدّه از شما که ایمان بیاورند. این وعده خدا مال آنهاست.
ارکان ایمان از منظر آیات و روایات
اینجا باید این نکته را عرض کنیم که ایمان از نظر قرآن چهار رکن است:
۱. ایمان به الله: توحید که عدل هم جزء توحید است. یکتایی خداوند «لا اله الا الله»؛
۲. ایمان به آیات الله: «وَ إِذا جاءَكَ الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ»؛ هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند، به آنها بگو: «سلام بر شما»! باید به آیات خدا ایمان بیاوریم. اگر کسی به خدا ایمان بیاورد، به پیامبران خدا ایمان نیاورد، یا حتی به پیغمبر اسلام ایمان نیاورد این کافر است. کافر به خدا نه، به رکن دوم، به آیات خدا؛
۳. لقاء خدا یعنی معاد: اگر کسی به خدا ایمان بیاورد ولی به معاد ایمان نیاورد، باز هم کافر است؛
۴. ایمان به ولایت الله: یعنی ایمان به امامت است.
منظور از این وعده کدام گروه از مسلمانان است؟
آنچه در آیه وعده (آیه ۵۵ سوره نور) قابل ذکر است این که از این وعده منظور شیعیان است؛ چرا که رکن چهارم از ایمان یعنی امامت از باورهای اعتقادی آنهاست. خداوند در آیات خود به بشریت مژده صلح و عدالت میدهد، پس از آن به پیروان ادیان الهی مژده اتمام نور الهی داده، سپس به مسلمانان بشارت جهانی شدن دین اسلام را میدهد، اما در این آیه به شیعیان وعده مدیریت جهان با دو شرط داده میشود:
۱. ایمان
۲. عمل صالح

بشارت امنیت به شیعیان در آیه وعده
پس از نزول آیه اکمال دین، «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي[11]»؛ امروز دینتان را برای شما کامل، و نعمتم را بر شما تمام کردم…، خداوند در روز غدیر با نصب علی بن ابیطالب (علیهالسلام) به ولایت، امامت، حکومت و فرمانروایی بر امت، دین مسلمانان را به کمال رساند و نعمت را بر آنها تمام کرد و در آن روز امامت امیرالمومنین علی (علیهالسلام) و یازده امام از نسل او بر همه مسلمانان عالم اعلام گردید.
افزون بر آن، در آن روز عظیم، پروردگار متعال راضی شد که دین اسلام که ولایت و امامت امیرالمومنین علی (علیهالسلام) در آن باشد، به اجرا درآید. «وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا[12]»؛ و اسلام را برایتان به عنوان دین پسندیدم.
از آنجایی که در طول تاریخ معمولا تشیّع در خوف و خفا بوده است، خداوند در آیه 55 سوره نور وعده داده است که روزی امکان اجرای دین تشیّع را به شیعیان در امنیت کامل خواهد داد. «وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً»؛ و ترسشان را به امنيّت و آرامش مبدّل مىكند. در این آیه بسیار واضح و روشن وعدههای زیر را به شیعیان میدهد که تحقق آن وعده صادق با ظهور حضرت مهدی (عجلاللهفرجه) حتمی است:
۱. خلافت انسانهای باایمان و صالح در زمین؛
۲. وعده به شیعیان؛
۳. جهانی شدن اسلام با امامت امام شیعه؛
۴. تبدیل ترس و خوف شیعیان به امنیت.
امام صادق (علیهالسلام) در حدیثی نورانی، پس از تلاوت این آیه میفرماید: «به خدا قسم آنها شیعیان ما اهل بیت هستند. خداوند این وعده را به دست مردی از خاندان ما که مهدی این امت است، وفا مینماید».
رهآورد ظهور امام زمان (عج) برای بشریت
با ظهور امام زمان (عجلاللهفرجه) و تشکیل حکومت کریمانه حضرت، جامعه انسانی تحول عظیمی خواهد یافت. مولانا مهدی، با ظهور و حضور خود پس از پایان دادن به همه فساد و بدبختی و عداوتها، دستاوردهای مهمی را برای بشریت به ارمغان خواهد آورد. از جمله آن عبارتند از:
۱. فراگیری عدالت در زمین
مژده عظیمی که قرآن کریم با ظهور حضرت بقیهالله (عج) به بشریت داده شده، ریشه کن شدن ظلم و ستم و نجات مستضعفان عالم از دست ظالمان و مستکبران عالم است و عدالت و امنیت در سراسر جهان فراگیر میگردد. رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) میفرماید: «اگر یک روز بیشتر از عمر دنيا باقى نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی میکند تا این که مردى از خاندان من، همنام من و هم کنیه من قیام کند و تمام زمین را پر از عدل و قسط کند، بعد از آن که پر از ظلم و جور شده باشد[13]».
۲. خیرات و برکات و وفور نعمات الهی
به دلیل این که در زمان امام زمان (عجلاللهفرجه) مردم ایمان آورده، تقوای الهی پیشه میکنند، دینداری مردم به دور از ریا و تکبر میگردد، درهای برکات الهی از زمین و آسمان به روی زمینیان باز شده، کشاورزی بسیار رونق میگیرد. نعمت چنان فراوان میشود که مردم به دنبال کسی میروند که از آنها زکات و صدقات شان را بپذیرد، اما کسی را نمییابند.
این مژده قرآن کریم درباره ظهور است که «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ …[14]»؛ و اگر اهل شهرها و آبادیها ایمان میآوردند و پرهیزکاری پیشه می کردند، یقیناً [درهایِ] برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می گشودیم،… منتهیٰ راه دیگری رفتند… در دوره حکومت جهانی امام زمان این امر محقق میشود و زمین هر آنچه در خود دارد بیرون میریزد و آسمان هرچه برکات دارد نازل میکند.
۳. برقراری امنیت عمومی
این رهآورد ظهور امام زمان (علیهالسلام) نهایت آرزوی جامعه انسانی در عصر حاضر است. در دوران پس از ظهور چنان امنیت در کل عالم برقرار است که طبق روایات اگر بانویی بخواهد تنها با طبقی از زر بر روی سرش از شرق عالم به غرب عالم سفر کند، کسی در طول مسیر معترض او نمیشود. همه جا قدم بر سرزمین سبز و خرم میگذارد و درندهای او را نمیآزارد و گرفتار ترس و اضطراب نمیشود.[15]
در آن زمان است که مستضعفان عالم در پناه امن قطب عالم امکان، حضرت ولی عصر (عجلاللهفرجه) در کمال امنیت و آرامش زندگی میکنند و دیگر شرّی از ظالمان باقی نمانده تا از نگرانی و وحشت به خود بلرزند؛ چراکه جهان یکپارچه به صلح و آرامش رسیده است.
آری، اراده الهی بر آن تعلق گرفته تا حاکمیت مستضعفان بر عالم تحقق یابد. مژده قرآن است که فرمود: «وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ[16]»؛ ما مىخواهيم بر مستضعفان زمين منت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان روى زمين قرار دهيم.
۴. خروج کینه از دلها و سکینه قلوب
در دوران حکومت جهانی حضرت ولی عصر (علیهالسلام) چنان ارزشهای اخلاقی رشد کرده و انسانها به بلوغ معنوی میرسند که دیگر رذایل اخلاقی از جمله دشمنی، حسد، کینه و … بین آنها جایی ندارد و طمأنینه و وقار جای آن را در قلبها خواهد گرفت. حضرت علی (علیهالسلام) در این باره میفرمایند: «زمانی که قائم ما ظهور کند، کینهها از دل بندگان بیرون میرود[17]».
۵. گسترش علم و دانش
علم و دانش در دوره حکومت حضرت مهدی (علیهالسلام) به حدی میرسد که امام باقر (علیهالسّلام) میفرماید: « در روزگار حضرت مهدی زنان در خانههایشان به طریق کتاب خدا و سنت پیامبر (صلّیاللهعلیهوآله) قضاوت میکنند[18]».
علاوه بر آن امام صادق (علیهالسّلام)میفرماید: «دانش ۲۷ حرف است و مجموع آنچه پیامبران آوردهاند دو حرف است. مردم تا آن روز بیش از آن دو حرف را نمیدانند و چون قائم قیام کند ۲۵ حرف باقیمانده را بیرون آورده و در میان مردم منتشر میسازد و بدین سان مجموعه ۲۷ جزء دانش را نشر میدهد[19]». در آن دوران حضرت سفره علم را میگستراند و مردم از آن بهره میبرند و بشر به بالاترین کمال دانش میرسد.
سخن آخر
مژده قرآن کریم درباره ظهور حضرت مهدی (عجلاللهفرجه) و حاکمیت الهی در زمین، امیدی به نجات و عدالت برای بشریت به شمار میرود. این مژده بزرگ نه تنها به مسلمانان، بلکه به جامعه انسانی، پیروان ادیان و انسانهای حقجو و حقطلب بشارت میدهد که روزی ظلم و فساد برچیده خواهد شد و اصول انسانی به اوج خود میرسند. تأکید بر این مژده میتواند باعث همبستگی و اتحاد میان انسانهای طالب عدالت شود و آنها را به تلاش برای زمینه سازی ظهور و ساخت دنیایی بهتر ترغیب نماید.
[2]. سوره توبه، آیه ۳۲.
[3] . سوره نور، آیه ۳۵.
[4] . بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۰.
[5] . سوره نور، آیه ۵۵.
[6] . سوره توبه، آیه ۳۳.
[7] . الکافی، ج ۱، ص ۴۳۲.
[8] . سوره توبه، آیه ۳۳ و سوره صف، آیه 9، سوره فتح، آیه ۲۸.
[9] . بحارالانوار، ج 65، ص ۲۳۱.
[10] . سوره نور، آیه ۵۵.
[11] . سوره مائده، آیه ۳.
[12] . همان.
[13] . عوالی اللئالی، ج ۴، ص ۹۱.
[14] . سوره اعراف، آیه ۹۶.
[15] . بشاره الاسلام، ص 236.
[16] . سوره قصص، آیه 5.
[17] . بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۱۶.
[18] . همان، ص ۳۵۲.
[19] . همان، ص ۳۳۶.