عوامل عطش صبحگاهی
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
نوشیدن آب یا خوردن هر نوشیدنی یک سری آداب در طب ایرانی دارد. از جمله این‌که باید عطش صادق و کاذب را بشناسید، باید زمان خوردن آب را مدیریت کنید، باید حجم خوردن آب را مدیریت کنید. یکی از مواردی که باید مدیریت شود عطش صبحگاهی است. نوشیدن آب سرد در ابتدای صبح که انسان ناشتا است بسیار ضرر دارد. در این مقاله عوامل عطش صبحگاهی را بررسی می‌کنیم. برخی از عناوین مطرح شده عبارتند از:
- پرهیز از آب سرد خوردن ناشتا
- عوامل عطش صبحگاهی
- تنفس نادرست هنگام خواب
- گرمی بیش از حد مزاج
- تغذیۀ نادرست شب
- دو استثناء در مورد عطش صبحگاهی
- در گرمای زیاد هوا
- گرم مزاجان شدید
- لزوم برطرف کردن عوامل عطش صبحگاهی
چکیده
- نوشیدن آب سرد در اول صبح به حالت ناشتا، بسیار مضر است و باعث بیماری از جمله تحلیل قوا و یک سری مشکلاتی در معده و دماغ می‌شود.
- عوامل عطش صبحگاهی عبارت‌اند از:
- تنفس نادرست هنگام خواب
- گرمی بیش از حد مزاج
- تغذیۀ نادرست شب
- در اینجا دو مورد استثناء وجود دارد که فرد اجازه دارد آب سرد معتدل بنوشد:
- در گرمای زیاد هوا
- گرم مزاجان شدید
- آب نوشیدن میان شب یا وسط شب در میانۀ خواب هم یک عادت غلطی است که خصوصاً در بیشتر کودکان شایع است که شب بلند می‌شوند و آب می‌خواهند که در طب ایرانی توصیه شده است که تا می‌توانید حتی الامکان سبب را برطرف کنید که هیچ کس نخواهد وسط شب یا اول صبح آب بنوشد. چنانچه در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است که هر کس ناشتا آب بیاشامد نیروهایش کاستی می‌پذیرد.
پرهیز از آب سرد خوردن ناشتا
یک نکتۀ خیلی مهم این است شما اول صبح به هیچ وجه حالت ناشتا نباید آب سرد بخورید، بسیار مضر است و باعث بیماری می‌شود. به خاطر این‌که باعث می‌شود یک سری از قوا تحلیل برود و یک سری مشکلاتی در معده و دماغ به وجود بیاید که در مورد آن با هم صحبت می‌کنیم.
می‌خواهم بگویم این عادت غلط که غالباً هم در کودکان خیلی زیاد است، باید هر چه زودتر اصلاح شود. بچه از خواب بلند می‌شود و اولین چیزی که می‌خواهد یک لیوان آب خنک است و این کار غلطی است و نباید در اول صبح به بچه آب سرد داد، نوشیدنی سرد داد و حتی خوراکی‌های سرد را نباید ابتدای صبح ناگهان استفاده کرد، علی الخصوص که الآن مورد بحث ما آب است.
عوامل عطش صبحگاهی
وقتی که یک بچه‌ای اول صبح آب می‌خواهد آن هم آب سرد و اول صبح یک عطشی دارد باید دنبال عامل آن بگردیم. این عوامل عبارتند از:
۱. تنفس نادرست هنگام خواب
یکی از عواملی که این عادت غلط را ایجاد می‌کند این است که کودک تنفس صحیحی در شب ندارد. به عبارتی چون با دهان باز نفس می‌کشد فضای دهان دچار خشکی می‌شود و وقتی که بیدار می‌شود حلق و دهان خشک است و نیاز دارد که آب بنوشد. تنفس صحیح باید با بینی رخ بدهد یعنی باید دم از بینی صورت بگیرد، حالا در مرحلۀ باز دم اگر از دهان استفاده شود اشکالی ندارد.
کودکانی که گرفتگی بینی دارند، پلیپ دارند، اخلاط پشت حلق دارند، یک اصلاحاتی در مسیر تنفس آن‌ها نیاز است که ایجاد شود، این باعث می‌شود که از راه بینی نتوانند درست تنفس کنند، خصوصاً وقتی که شب می‌خوابند بدن در یک حالت فیزیکی خاصی قرار می‌گیرد، این عارضه بیشتر خود را نشان می‌دهد و تنفس با بینی مختل می‌شود و کودک صبح از خواب بلند می‌شود و احساس عطش بیش از حد و خشکی شدید می‌کند و آن عارضۀ آب سرد و نوشیدن اول صبح باعث می‌شود این مغز تنبل شود، مغز سرد شود و قوای معده افت پیدا کند.
پس حتماً باید این مشکل تنفس بینی صحیح اول حل شود تا عادت غلط بچه اصلاح شود.
۲. گرمی بیش از حد مزاج
یک وقت‌هایی است که اختلال مربوط به مزاج کودک است. یعنی یک کودکی است که مزاج بیش از حد گرمی دارد و باعث شده این اختلال مزاج در حد بیمارگونه در این فرد خود را نشان بدهد.
۳. تغذیۀ نادرست شب
یک عامل بسیار آزارنده، بیماری‌زا و مخرب هم که باعث می‌شود آب سرد نوشیدن‌های اول صبح طلب شود، این است که تغذیۀ در شب صحیح نیست یعنی تا آخر شب غذا خورده شده است، غذا تند یا بسیار خشک و گرم خورده شده است، غذا با حجم زیاد خورده شده است و باعث شده معده در تمام طول شب گرفتار عارضه و گرفتار هضم سنگین باشد. حالا اول صبح فرد بیدار شده و آب طلب می‌کند. اگر تغذیۀ صحیح را در شب برقرار کنیم، با تمام قوانینی که دربارۀ آداب شام خوردن وجود دارد، صبح‌ها این عادت آب نوشیدن و عطش اول صبح برطرف می‌شود و إن‌شاء‌الله مشکل شما هم رفع خواهد شد.
دو استثناء در مورد عطش صبحگاهی
به یاد داشته باشیم برای آب نوشیدن اول صبح دو استثناء در طب ایرانی است:
الف. در گرمای زیاد هوا
یکی این‌که اگر فصل، فصل بسیار گرمی است و افراد در طول شب ناخودآگاه آب زیادی از بدن آن‌ها برای تعریق یا از دست رفتن نامحسوس آب از سطح بدن اتفاق می‌افتد، آب نوشیدن اول صبح اگر چنان چه بسیار سرد نباشد اشکالی ندارد، با حجم مختصر می‌توانند در فصول بسیار گرم وقتی صبح بلند شدند آب بنوشند.
ب. گرم مزاجان شدید
دوم این‌که گرم مزاجان شدید است که آن‌ها هم تقریباً در تمام بدن خود همیشه این فصل تابستان این مشکل برقرار است. یعنی همیشه آن قدر حرارت داخلی دارند که باعث می‌شود آب زیادی از دست بدهند و تعریق داشته باشند و در طول شب رطوبت بدن کاهش پیدا کند. در آن هم اگر آب سرد نباشد یعنی آب خنکای متعدل داشته باشد اول صبح اجازۀ استفاده از آن داده می‌شود.
گاهی وقت‌ها این گرم مزاجی شدید را می‌شود با یک کار درمانی ساده با یک اصلاح تغذیه‌ای ساده برطرف کرد و از این مشکل آن را رها کرد، چرا که در هر صورت آب نوشیدن اول صبح به قوای مغزی و سیستم گوارشی آسیب می‌رساند و اگر بتوانیم سبب اولیه را رفع کنیم به جوان و کودک خود کمک کردیم که آن آسیب‌های ذهنی و گوارشی خود را برطرف کند.
لزوم برطرف کردن عوامل عطش صبحگاهی و میانه خواب
در مورد آب سرد نوشیدن اول صبح توضیحاتی خدمت شما دادیم. همۀ این مطالب در مورد آب نوشیدن میان شب یا وسط شب در میانۀ خواب هم صدق می‌کند. این یک عادت غلطی است که خصوصاً در بیشتر کودکان است که شب بلند می‌شوند و آب می‌خواهند.
یکی از توصیه‌هایی که در طب ایرانی شده این است که تا می‌توانید حتی الامکان سبب را برطرف کنید که کودک و جوان یا بزرگسال فرقی ندارد، هیچ کس نخواهد وسط شب آب بنوشد. وقتی که روح در یک حالتی است که بین خواب و بیداری است یعنی در آن وسط خواب است که میانۀ خواب و بیداری است، بلند شده فقط برای این‌که رفع عطش کند، یک اختلالاتی در اثر سرد کردن معده و قفسۀ سینه به وجود می‌آید که آسیب جدی به قلب و روح و قوای قلبی می‌رساند و اکیداً در طب سنتی نهی شده که شما وسط خواب آب ننوشید و به کودکان خود وسط خواب آب ننوشانید، قوای قلبی و قوای دماغی آن‌ها افت می‌کند، عادت غلط است.
تمام آن عوامل و مواردی که در مورد عطش‌های اوّل صبح گفتم مثل تنفس دهانی، مثل سوء مزاجات گرم، مثل تغذیۀ نامناسب در شب همۀ این‌ها در مورد عطش میانۀ شب هم صدق می‌کند. آن را رفع و اصلاح کنید تا کودک و جوان شما شب بلند نشود و آب ننوشد که آسیب جدّی به قوای گوارشی، قلبی و مغزی شما وارد می‌شود. می‌دانید وقتی که یک سوء مزاجی به کبد می‌رسد، یک سوء مزاجی به معده می‌رسد سریعاً به قلب و مغز تسری پیدا می‌کند و این کار نامناسبی برای حفظ قوا است.
در این مورد روایت هم داریم که رسول خدا (ص) می‌فرماید: هر کس ناشتا آب بیاشامد نیروهایش کاستی می‌پذیرد.[1] قوا کاهش پیدا می‌کند حالا این ضعف قوا می‌تواند ضعف قوای عمومی باشد که قوای کلی بدن و توان کلی بدن است، می‌تواند این ضعف قوا ضعف قوای اختصاصی باشد یعنی قوای دماغی کاهش پیدا کند، قوای قلبی کاهش پیدا کند که تمام این‌ها شامل این روایت می‌شود.
اگر شما می‌خواهید نیروها و قوای خود را حفظ کنید چه بر اساس ادلۀ طب ایرانی، چه بر اساس روایت نباید ناشتا آب بنوشید، نباید در حالتی که میانۀ خواب هستید آب بنوشید خصوصاً اگر این آب خیلی سرد باشد، در حالت‌های اضطراری اگر مجبور به آب نوشیدن شدید یا آب نوشانیدن به کودک خود شدید دمای آب را اعتدال بدهید، اگر در فصل گرم هستید خنک معادل باشد و بعد هم سعی کنید رفع سبب شود.
[1]. دانشنامه احادیث پزشکی، ج 2، ص155.