فهرست مطالب این مقاله را ببینید
رزق و روزی، یکی از موضوعات حیاتی و مهّم در زندگی انسانهاست. در قرآن کریم و روایات بسیاری به تأثیر عوامل مختلفی بر افزایش رزق و روزی اشاره شده است. اعتقاد به اینکه روزی مقدّر شده است، اما در عین حال انسانها میتوانند با اعمال و رفتار خود، بسترهای مناسبی را برای جلب نعمت و برکت فراهم کنند، موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته میشود.
با بررسی این عوامل، علاوه بر دریافت راهکار، میتوان به درک عمیقتری از چگونگی جذب برکت و رونق به زندگی پرداخت و مسیرهایی برای ایجاد یک زندگی سرشار از نعمت، فراوانی و رضایت را ترسیم کرد.
دیدگاه مردم درباره مال و ثروت
درباره مال و ثروت نظرات متفاوتی در بین مردم وجود دارد. بعضی برای آن اهمیت ویژهای قائل هستند و آن را حلّال همه مشکلات میدانند، به همین خاطر فقط مشغول جمع کردن اموال میشوند و لحظهای آرام و قرار ندارند و حلال و حرام در نظر آنها یکسان است.
در مقابل این افراد، گروهی هستند که برای مال و ثروت، کمترین ارزشی قائل نیستند. فقر را دوست دارند و آن را ارزشمند میدانند و حتی مال و ثروت را مانع تقوا و قرب خدا میدانند.
اما در این دو دیدگاه افراط و تفریط شده و هیچکدام درست نیست و باید دید مال و ثروت خوب چه شرایطی دارد؟ و هدف انسان از افزایش رزق و روزی و مال چیست؟
شرایط مال و ثروت خوب
بنابر آنچه در آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت (علیهمالسلام) آمده است مالی خوب است که شرایط زیر را داشته باشد:
۱. مالی خوب است که وسیله باشد برای رسیدن به هدف؛
۲. انسان را اسیر خود نسازد، بلکه انسان امیر بر آن باشد؛
۳. از راههای مشروع به دست بیاید و در راه رضای خدا مصرف شود.
دوست داشتن، این مال نه تنها دنیاپرستی نیست، بلکه دلیلی برای علاقه به آخرت است. امام صادق (علیهالسلام) طلا و نقره را لعن فرمود، یکی از یاران حضرت تعجب کرد و علت آن را پرسید. حضرت فرمود: «منظور از طلا چیزی است که دین را از بین ببرد و منظور از نقره چیزی است که سرچشمه کفر و بیایمانی شود[1]».
سؤال از مال در روز قیامت
بسیاری از افراد هستند که تا پایان عمر خود مشغول اندوختن مال و ثروت هستند و آن را بری دیگران میگذارند، اما در روز قیامت حسابش را باید پس بدهند و بهرهاش نصیب دیگران میشود. رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) در این خصوص میفرماید: «در قیامت هیچ بندهای قدم از قدم برنمیدارد تا از چهار چیز سؤال شود:
- از عمرش که در چه راهی آن را گذرانده،
- از مالش که از کجا بدست آورده و در چه راهی مصرف کرده،
- از عملش که چه کاری انجام داده،
- و از محبت ما اهل بیت![2]».
بیشترین حسرت در روز حساب و کتاب
عمر گرانبها و کوتاه انسان، زمانی که صرف مال اندوزی شود و خود فرد هیچ سودی از آن نبرده و با دست خود کارهای نیک از جمله انفاق، بخشش، صدقه و … انجام نداده باشد و آن را برای وارثان خود بگذارد، از دو حالت خارج نیست: یا این که آنها این مال را صرف کارهای خیر میکنند که حسرت میخورد که چرا خود این کارها را انجام نداده و یا آن مال سبب تقویت آنها در معصیت میشود که باز هم عقوبت آن اموال متوجه صاحب مال میشود.
از حضرت علی (علیهالسلام) سؤال شد: چه کسی حسرتش از همه بیشتر است؟ مولا فرمود: «کسی که اموال خود را در ترازوی سنجش اعمال دیگران ببیند، خداوند او را به خاطر اموالش وارد دوزخ کند، و وارث او را به خاطر آن وارد بهشت سازد[3]».
نور دو چشم ابلیس
یکی از راههای شیطان برای به بند کشیدن انسان، برق سکّه و حبّ پول است که بسیار وسوسهانگیز است. ابن عباس در این باره میگوید: «هنگامی که نخستین سکّهٔ درهم و دینار در جهان زده شد، ابلیس نگاهی به آنها افکند، وقتی آنها را تماشا کرد، آن دو را گرفت و بر چشمانش گذاشت، سپس برداشت و به سینهاش چسباند! بعد فریاد عاشقانهای کشید! دگر باره به سینهاش چسباند، سپس خطاب به درهم و دینار گفت: شما نور چشمان من و میوه دل من هستید، اگر انسانها شما را دوست بدارند برای من مهّم نیست که بتپرستی نکنند؛ همین که شما را دوست دارند برای من کافی است چرا که شما برترین بت هستید[4]».
عوامل مؤثر در افزایش رزق و روزی
رزق و روزی انسان فقط امور مادی و مالی نیست، بلکه داشتن محبّت خدا و اهل بیت (علیهمالسلام) در دل، توفیق اطاعت و بندگی خداوند، تمایل داشتن به نیکیها، دوست یا کتاب خوب، معلّم یا راهنمای درستکار، سلامتی و عافیت و … از مصادیق رزق و روزیست، اما از آنجایی که در روایات ائمه معصومین (علیهمالسلام) توصیه میشود باید از تنبلی پرهیز و با تلاش و کوشش بر فقر غلبه کرد؛ چراکه فقیر یا دچار ضعف دینی میشود یا دچار ضعف عقلی یا دچار تحقیر مردم میگردد.
در این راستا باید دید چه عواملی در افزایش رزق و روزی مؤثر است که علاوه بر بهرهمندی و آسایش در دنیا، به وسیلهٔ آن اسباب راحتی در آخرت را نیز فراهم کرد و با آن نزد خداوند مهربان عزیز و گرامی شد. از جمله این عوامل که در متون دینی معرفی شده، عبارتند از:
۱. کسب روزی حلال
برای افزایش رزق و روزی، به دست آوردن روزی از راه حلال یکی از سفارشات در آیات و روایات است. خداوند در قرآن کریم میفرماید: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا[5]»؛ ای مردم بخورید از هرچه که بر روی زمین است از حلال و طیب آن. رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: «هر کس در تلاش برای خانوادهٔ خود از طریق حلال باشد، مانند سرباز، مجاهد فی سبیل الله است[6]».
حلال خوری از مهمترین عوامل نجاتبخش است، شعار پرهیزگاران است، پیشهٔ دانایان است، از علائم و ویژگیهای شیعیان خالص اهل بیت (علیهمالسلام) است و باعث برکت در عمر و ثروت انسان میگردد.
۲. کار و تلاش
خداوند متعال میفرماید: «وَجَعَلنَا النَّهارَ مَعاشاً[7]»، ما روز را برای تلاش و کار شما قرار دادیم و مردان متعهد برای تأمین ضرورتهای زندگی و رفع نیاز خود و اهل و عیالشان به کار و تلاش روزانه میپردازند و با کسب و کار حلال بر فقر غلبه میکنند.
کار جوهرهٔ مردان بزرگ است و کار کردن آنقدر ارزشمند است که پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) پینهٔ دست کارگر را میبوسد. خداوند مهربان نیز افرادی که به دنبال تلاش و کوشش برای تأمین معاش خانوادهٔ خود هستند، مورد رحمت و محبّت قرار داده و به مال آنها برکت میدهد، به گونهای که نگرانیهای آنها برطرف میشود و رزق و روزی آنها توسعه مییابد.
۳- تجارت کردن
روابط تجاری بین انسانها به زمانهای قدیم برمیگردد. خداوند متعال بندگان خود را به گونهای آفریده که برای تأمین نیازهای خود به حاصل فکر و تلاش دیگران نیازمندند. این نیاز موجب پیدایش تجارت و داد و ستد میگردد که کاری عاقلانه، طبیعی و مشروع است و در اسلام نیز پسندیده است.
لازم به ذکر است، تجارتى در اسلام مدّ نظر است كه در آن، آخرت بر دنيا، اعتقاد بر اقتصاد و عبادت بر تجارت اولویت داشته باشد. بازرگانى عبادت است که در آن گامی در جهت تأمين نيازهای شخصى، خانوادگى و كمك به جامعه بشرى برداشته شود.
رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) چه زیبا فرمود: «التّاجِرُ الصَّدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ القيامَةِ[8]». بازرگان راستگو، روز قيامت در سايه حمايت خداست.
در خصوص افزایش رزق و روزی نیز به تجارت سفارش و تشویق شده و در حدیثی از امام صادق (علیهالسلام) آمده است: «تِسعَةُ اَعشارِ الرّزق فی التّجارة[9]»؛ نُه دهم از رزق، در تجارت است و حتی این تشویق به جایی رسیده که معصومین تجارت را سبب زیاد شدن عقل و خرد میدانند.
۴. داشتن قناعت در زندگی
قناعت، صفتی برجسته و مهّم است که بسیاری از فضايل اخلاقی با آن حاصل میشود. راضی بودن به نصیب و سهم خدادادی، ویژگی ممتاز پرهیزکاران و انبیاء الهی است. انسان قانع با داشتن خاطر راحت در امور مادی، زمینه آباد سازی آخرت را برای خود فراهم میکند.
قناعت برای مؤمن گنجی بیپایان است که در روح او ریشه دارد. این صفت پسندیده انسان را از افتادن به ورطه نابودی و گناه نجات میبخشد. فرد قناعت پیشه، علاوه بر جلب رضایت و محبت پروردگار و رسولش، به زیاد شدن رزق و روزی خود نیز کمک میکند.
بینیازی و تمکن در قناعت است همان طور که خداوند متعال به داود نبی (علیهالسلام) وحی کرد: «من توانگری را در قناعت نهادهام، اما مردم آن را در فراوانی مال میجویند، از این رو آن را نمییابند[10]».
۵- توکل بر خدا
مؤمن با اعتماد به خدا و توکل، به این باور رسیده که غیر خدا نمیدهد و نمیگیرد و سود و زیانی نمیرساند. از آنچه در دست مردم است قطع امید میکند؛ زیرا «وَ منَ یَتَوَکلْ عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ[11]»؛ هر کس به خدا توکل کند، خدا او را کافی است و کفایتش میکند.
توکل علاوه بر ایجاد آرامش و سکون، کسب نشاط معنوی و محبوب شدن مؤمن نزد خداوند در رزق و روزی خود توسعه و گشایش را خواهد دید؛ زیرا که «وَ للهِ خَزائنُ السَّمواتِ وَ الأَرضِ…[12]»؛ برای خداست گنجینههای آسمانها و زمین… و رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) نیز فرمود: «هر کس صد در صد بسوی خدا برود، خدا او را کفایت میکند[13]».
۶- قرض دادن
یکی دیگر از کارهایی که به روزی برکت داده و موجب افزایش آن میشود قرض دادن است. این کار، حالتی برگرفته از سخاوت به همنوعان بوده و خداوند متعال وعده جبران چند برابر آن در دنیا را داده است. علاوه بر آن، گناهان مؤمن نیز بخشیده میشود. خداوند میفرماید: «إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ[14]»؛ اگر به خدا قرض دهید قرضی نیکو، برای شما چند برابرش میکند و گناهان شما را میبخشد.
خداوند مهربان در قبال این محبّت بندهاش که مال خود را برای مدتی معلوم در اختیار دیگری قرار داده و از آن بهرهای نمیخواهد، به فرموده رسول اکرم (صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) هجده برابر پاداش میدهد. قرض دادن یک معامله اقتصادی با مردم و یک معامله معنوی با خداست. این کار مشکلگشای آبرومندان است و سبب جلب رحمت الهی در دنیا و آخرت و توسعه رزق و روزی میگردد.
و چه زیبا و پرمعناست شعر شیخ بهایی (رحمةاللهعلیه)
همه روز روزه بودن، همه شب نماز کردن همه ساله حج نمودن، سفر حجاز کردن
زمدینه تا به مکه، سر و پا برهنه رفتن دو لب از برای لبیک، به وظیفه باز کردن
به مساجد و معابد، همه اعتکاف جستن ز ملاهی و مناهی، همه احتراز کردن
شب جمعهها نخفتن، به خدای راز گفتن ز وجود بی نیازش، طلب نیاز کردن
به خدا که هیچ یک را، ثمر آنقدر نباشد که به روی ناامیدی، در بسته باز کردن
۷- شکر نعمت
از صفات بندگان خوب خدا، شناخت نعمتها و شکرگزاری به درگاه خداوند است. رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) در مورد ثواب شکرگزاری میفرماید: «مؤمنی که روزهدار نیست و سپاسگزار نعمتهای خداست، اجر روزهدار بااخلاص را دارد، همچنین انسان سالمِ سپاسگزار، پاداش فرد مریض صبور را میبرد و ثروتمندِ شاکر، اجر فقیر با قناعت را دارد[15]».
اگر شکر نعمت بجا آورده شود، علاوه بر دفع بلایا و مشکلات و ماندگاری نعمتها، باعث زیاد شدن برکات میگردد. خداوند در قرآن کریم میفرماید: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ[16]»؛ اگر شکر نعمت کنید قطعاً بر نعمتهای شما میافزاییم.
نعمت شود زیاده به قدر زبان شکر
نخلی است این که ریشه آن در دهان توست[17]
۸- صدقه دادن
رسیدگی به حال مستمندان و فقرا و انفاق به آنها که از آن به عنوان صدقه یاد میشود، از سفارشات اهل بیت (علیهمالسلام) است و خداوند میفرماید: « لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ[18]»؛ شما هرگز به مقام نیکوکاران و خاصان نخواهید رسید مگر آنکه از آنچه دوست دارید در راه خدا انفاق کنید.
افزون بر آن که خداوند صدقه دهندگان را دوست دارد به آنها پاداش نیک عطا میکند، به مال و عمر آنها برکت داده و رزق و روزی آنها را افزایش میدهد.
۹- ذکر و دعا
برای افزایش رزق و روزی میتوان از ذکر و دعا نیز استفاده کرد. در آیات قرآن و کلام معصومین (علیهمالسلام) در این باره سخن گفته شده است.
- دعاهای قرآنی
در قرآن کریم دعاهایی وجود دارد که در افزایش رزق و روزی مؤثر است. به گفته بزرگان، برخی از آیات شریفه قرآن که در مورد رازقیت خداوند است برای وسعت روزی بسیار مجرّب است.
در ادامه این مقاله، استاد میرباقری دعاهای قرآنی که در افزایش رزق و روزی مؤثر است را در ویدیو بیان میکنند که متن آن بدین شرح است:
الف- آیه ۵۸ سوره ذاریات، توجه به رازقیت خداوند:
یک آیه در سوره ذاریات است که «إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ»؛ همانا روزی بخشنده خلق تنها خداست که صاحب قوّت و قدرت ابدی است. این دعا فرازی از قرآن و مجرّب است. این یک ذکر است برای توجه به رازقیت خداوند.
ب- آیه ۲ و ۳ سوره طلاق؛ روزی از جایی که فکرش را نمیکنید، از سوی خدا میرسد:
یک آیه هم در سوره مبارکه طلاق است: «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ»؛ و هر کس خدا ترس و پرهیزکار شود خدا راه بیرون شدن (از عهده گناهان و بلا و حوادث سخت عالم) را بر او میگشاید و از جایی که گمان نَبَرد به او روزی عطا کند. این یک وعده الهی است که اگر کسی متقی باشد، خدا بیحساب از طریقی محاسبه نشده به او روزی میدهد.
خدا رحمت کند حاج آقای سید هادی محدّث را. ایشان به اصطلاح از مردان قرآنی کشور ما بود. در سن پیری خیلی شور جوانی نسبت به قرآن و تبلیغ قرآن داشت. مصاحبهای شده بود در مجله رشد با پسر ایشان.
ایشان میگفت من به پدرم گفتم که شما اصلا به فکر آینده نیستید. آخر یک چیزی، یک پساندازی داشته باشید. گفتند من عمری است با توکل به خدا زندگی کردم هیچ وقت هم در نماندهام. با اینکه معلم بودند و درآمد بالایی نداشتند. ولی واقعیت این است که «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا»؛ اگر کسی متقی باشد خدا راه خروجی برای او قرار میدهد. «وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِب»؛ از راهی که حساب نمیکند به او روزی میدهد.
یک کسی تجارت خانهاش است، محل کسبش هست، به امید آنجاست. اما این شخص اصلا «مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِب» از جایی که گمان نمیکند روزی داده میشود. در ادامه دارد که: «وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه»؛ کسی به خدا توکل کند، خدا برای او بس است. «إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا» خداوند امر او را میرساند. یعنی به سرمنزلی که باید برسد، میرسد. خدا برای هر چیزی یک سرآمدی، تقدیری و اندازهای قرار داده است.
ج- خواندن سوره واقعه
علاوه بر این، تلاوت برخی از سورهها هم توصیه شده است. مثلا خواندن سوره واقعه، بخصوص در شب. میگویند اگر هر شب کسی مداومت کند بر خواندن سوره واقعه نتیجهی افزایش رزق و روزی خواهد داشت.
من دیدم که برخی از بزرگان اینگونه عمل میکنند که در نافله عشاء که دو رکعت نشسته است، گفتهاند که مستحب است صد آیه قرآن بخوانید؛ بزرگان این سوره واقعه را در یک رکعت و سوره توحید را در یک رکعت دیگر میخوانند. 96 آیه سوره واقعه و 4 آیه سوره توحید مجموعا میشود صد آیه.
- ذکر
پاسخ استاد میرباقری به این سؤال که آیا ذکر یا ادعیهای برای گشایش روزی داریم؟ «در بین اذکار ذکر «یارزّاق» در افزایش رزق و روزی مؤثر است».
در روایات معصومین نیز به مداومت به اذکاری چون «لاحول و لاقوة الا بالله» و صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد (علیهمالسلام) و استغفار توصیه شده است که به نمونهای از آن اشاره میکنیم:
ربیع بن صبیح میگوید: شخصی به محضر امام حسن (علیهالسّلام) رسید و از خشکسالی گله کرد. امام به او فرمود: «استغفار کن». مرد دیگری آمد و از فقر و نیازمندی شکایت کرد، امام به او فرمود: «استغفار کن». سومی آمد و عرض کرد: دعا کنید خدا پسری به من بدهد.
امام به او فرمود: «از خدا آمرزش بخواه». به امام عرض کردیم افرادی با حوائج گوناگون نزد شما آمدند، شما همه آنها را به استغفار سفارش کردید. حضرت فرمود: «من این را از خود نگفتم، بلکه این را در نتیجه تأمل در گفته خدا به دست آوردم. خدا از نوح پیامبر(علیهالسّلام) حکایت میکند که به قوم خود گفت: اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا[19]»؛ به درگاه خدای خود توبه کنید و آمرزش طلبید که او بسیار خدای آمرزندهای است.
۱۰- بیداری در بین الطّلوعین
بِین الطُّلوعَین، فاصله زمانی میان دمیدن طلوع فجر و طلوع آفتاب است. این ساعات از بهترین و مهّمترین زمانهایی است که برای دعا و تسبیح پروردگار در قرآن کریم و سیره اهل بیت معصومین (علیهمالسلام) توصیه میگردد؛ چرا که بنا به فرموده امام باقر (علیهالسلام) «… فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی السَّحَرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإنَّهَا سَاعَةٌ تُفَتَّحُ فِیهَا أبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تُقَسَّمُ فِیهَا الأرْزَاقُ …[20]»؛ خداوند شنیدن هر دعایی را از بندگان مؤمن خویش دوست دارد؛ پس بر شما باد از هنگام سحر تا طلوع خورشید دعا کنید؛ چرا که در این زمان است که درهای آسمان گشوده، ارزاق تقسیم و حاجتهای بزرگ روا می شود».
همچنین امام رضا (علیهالسلام) در تفسیر آیه «فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً[21]» فرمود: «فرشتگان در هنگام بین طلوع فجر و طلوع خورشید، رزق و روزی بنیآدم را تقسیم میکنند، پس هرکس در این هنگام بخوابد از روزی خود خواب مانده و محروم شده است[22]».
۱۱- صله رحم
دیدار، احسان و نیکی، مددکاری و رسیدگی به نزدیکان و خویشاوندان با مال و مقام و آبرو و سایر امکاناتی و خیراتی که در اختیار انسان است، صله رحم است. از فواید و آثار آن طول عمر، یکدلی و اتحاد، دفع بلایا و افزایش رزق و روزی است.
خداوند متعال در قرآن کریم مؤمنین را به نیکی کردن به خویشان سفارش میکند: «… وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَىٰ …[23]»؛ … نسبت به پدر و مادر و خویشان … نیکی کنید.
امام حسین (علیهالسلام) در این باره میفرماید: «هر كه خوش دارد مرگش به تأخير افتد و روزىاش افزون شود، با خويشانش پيوند برقرار كند[24]».
۱۲- اخلاق و رفتار حسنه
رفتار و اخلاق پسندیده و رعایت اخلاق اسلامی در برخورد با زن و فرزند، خویشاوندان، بستگان و جمیع مؤمنین، در افزایش رزق و روزی تأثیر گذار است.
امیرالمومنین، حضرت علی (علیهالسلام) میفرماید: «هر كه زشت خوى باشد، روزىاش تنگ گردد و هر كه خوش خوى باشد، روزىاش گشاده گردد[25]».
یکی از مصادیق حُسن خلق، رفتار مناسب با همسایگان است. همدلی، ملایمت و برخورد مناسب با اهل محل، در جلب و افزایش رزق و روزی بسیار تأثیر دارد. بنا به گواهی امام صادق (علیهالسلام) «حُسْنُ الْجَوارِ یَزِیدُ فِی الرِّزقِ»؛ همسایگی نیکو و خوش رفتاری با همسایه، موجب افزایش رزق و روزی است[26]».
۱۳- نماز شب
از برترین عبادات نزد خداوند، بیدار شدن در نیمه شب و خواندن نماز شب است. برکات این عبادت مستحب برای مؤمنی که مقید به آن است بسیار زیاد و در زندگی آنها قابل ملاحظه است. از جمله آن نورانیت چهره و نورانی شدن دل، سپری در مقابل شیطان، مایه برکت و افزایش رزق و روزی، گشایش در امور و مشکلات زندگی اوست. در این زمینه امام صادق (علیهالسلام) میفرماید: «نماز شب روزی را جلب و گسترش می دهد[27]».
نماز شب، به قدری ارزشمند است که اگر کسی از این عبادت شبانه محروم شد، میتواند قضای آن را در روز بجا بیاورد و به گفته روایات، قضای نماز شب سرّی از اسرار آل محمد (صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) است.
۱۴- ازدواج
خداوند متعال در آیه ۳۲ سوره نور، به مردان و زنانی که ازدواج میکنند وعده داده که آنها را از فضل و کرم خود توانگرشان کند؛ زیرا که خدا وسعت بخش و داناست. ازدواج سنّت حسنه رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهو سلّم) و پیشوایان الهیاست و نیمی از دین مؤمن را از دسترس شیطان خارج کرده و پاداش عبادات را افزایش میدهد.
از مهّمترین اثرات ازدواج، افزایش رزق و روزی زوجین است. امام صادق (علیهالسلام) میفرماید: «جوانی از انصار نزد پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآلهو سلّم) آمد و به ایشان از نیازمندی شکایت کرد. حضرت به او فرمود: «ازدواج کن». جوان گفت: من شرم دارم که نزد پیامبر خدا باز گردم. مردی از انصار، نزد او آمد و گفت: مرا دختری است خوش سیما. آن گاه، دخترش را به همسری وی در آورد و خداوند، زندگی وی را گشایش بخشید. سپس آن جوان نزد رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهو سلّم) آمد و ماجرا را به ایشان خبر داد. پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآلهو سلّم) فرمود: «ای گروه جوانان! بر شما باد ازدواج[28]».
سایر عوامل در افزایش رزق و روزی
مواردی دیگری نیز در ازدیاد مال و ثروت مؤثر است که با اهتمام به آنها میتوان علاوه بر افزایش رزق و روزی مشمول رحمت پروردگار گردید و به مال خود برکت بخشید. این موارد عبارتند از:
- پرداخت خمس و زکات مال؛
- زیارت امام حسین (علیهالسلام)؛
- زیارت خانه خدا؛
- امانتداری؛
- تدبیر و برنامهریزی؛
- هدیه دادن؛
- نظم و انضباط در امورات زندگی؛
- اطعام و مهمانی مؤمنین بخصوص در روز عید غدیر و …
دعاهای مهم برای افزایش رزق و روزی
حضرت امام باقر (علیهالسلام) فرمود:
شخصی خدمت پیامبر (صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) رسید و عرض کرد:
ای رسول خدا من عیالمند و بدهکار و مدیون هستم و زندگی برای من سخت شده است، دعایی به من تعلیم ده که با ان به درگاه خداوند دعا کنم تا به من رزق و روزی عنایت فرماید به اندازه ای که با ان قرض و بدهکاریم را ادا و خرج و مخارج اهل و عیال و خانواده ام را فراهم سازم.
رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) فرمود:
ای بنده خدا وضوی خوب و کاملی بساز و سپس دو رکعت نماز بجای اور و رکوع و سجودش را بطور کامل و درست انجام ده و پس از ان بگو:
یَا مَاجِدُ یَا وَاحِدُ یَا کَرِیمُ اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ نَبِیِّ اَلرَّحْمَهِ یَا مُحَمَّدُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اِنِّی اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَی اَللَّهِ رَبِّکَ وَ رَبِّ کُلِّ شَیْءٍ اَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی اَهْلِ بَیْتِهِ وَ اَسْاَلُکَ نَفْحَهً مِنْ نَفَحَاتِکَ وَ فَتْحاً یَسِیراً وَ رِزْقاً وَاسِعاً اَلُمُّ بِهِ شَعْثِی وَ اَقْضِی بِهِ دَیْنِی وَ اَسْتَعِینُ بِهِ عَلَی عِیَالِی.
ای بزرگوار، ای یگانه، ای کریم، به سویت روی می اورم بواسطه محمّد که پیامبرت تو و پیامبر رحمت تو است. ای محمّد ای رسول خدا، بواسطه تو رو می کنم به سوی خدا که پروردگار تو و پروردگار هر چیزی است. خدایا از تو می خواهم که بر محمّد و اهل بیتش درود فرستی و از تو می خواهم نَفحَه و نسیم کریمانه ای از نسیم هایت را و نیز گشایش اسان و رزق واسعی را که با ان پراکندگی ها و نابسامانی های امور زندگیم را جمع و جور کنم و قرضم را بپردازم و با ان به اهل و عیالم کمک و مساعدت نمایم و مخارجشان را تامین نمایم[29]. (اَلکافِی – جلد 3 – ص 473)
نماز برای افزایش رزق و روزی
روایت شده: مردی نزد رسول خدا(صلّیاللهعلیهوآلهوسلم) آمد و گفت: یا رسول الله، من عیالوارم و قرض دارم و حالم بس سخت است، به من دعایی بیاموز که خدای عزّوجلّ را به آن بخوانم تا به من آنقدر روزی کند که قرضم را ادا نمایم و به آن بر گشایش نسبت به خانوادهام کمک بگیرم.
فرمود: ای بنده خدا وضو بگیر وضوی کاملی، بعد دو رکعت نماز بخوان و رکوع و سجود آن را به طور کامل بجا آور، پس بگو:
يَا ماجِدُ يَا واحِدُ يَا كَرِيمُ، أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، يَا مُحَمَّدُ يَا رَسُولَ اللّٰه، إِنِّي أَتَوَجَّهُ بِكَ إِلَى اللّٰهِ رَبِّي وَ رَبِّكَ وَرَبِّ كُلِّ شَيْءٍ، وَأَسْأَلُكَ اللّٰهُمَّ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَيْتِهِ، وَأَسْأَلُكَ نَفْحَةً كَرِيمَةً مِنْ نَفَحَاتِكَ وَفَتْحاً يَسِيراً وَ رِزْقاً واسِعاً أَلُمُّ بِهِ شَعَثِي، وَأَقْضِي بِهِ دَيْنِي، وَأَسْتَعِينُ بِهِ عَلَىٰ عِيَالِي.
ای بزرگوار، ای یگانه، ای کریم، به سوی تو رو میکنم به محمّد پیامبرت، پیامبر رحمت (درود خدا بر او و خاندانش) ای محمّد ای رسول خدا، به تو رو میکنم به سوی خدا، پروردگارم و پروردگارت و پروردگار همهچیز و از تو میخواهم خدایا که بر محمّد و اهلبیتش درود فرستی و از تو میخواهم نسیم کریمانهای از نسیمهایت و گشایش آسان و رزق گسترده که پراکندگیام را با آن جمع کنم و قرضم را بپردازم و با آن برای خانوادهام یاری گیرم.
نماز دیگر براى زیاد شدن رزق و روزى:
چون خواستی به محلّ کسب خود بروی، ابتدا به مسجد برو و دو رکعت یا چهار رکعت نماز بخوان و بگو:
غَدَوْتُ بِحَوْلِ اللّٰهِ وَقُوَّتِهِ، وَغَدَوْتُ بِلا حَوْلٍ مِنِّي وَلَا قُوَّةٍ، وَلٰكِنْ بِحَوْلِكَ وَقُوَّتِكَ، يَا رَبِّ . اللّٰهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ، أَلْتَمِسُ مِنْ فَضْلِكَ كَما أَمَرْتَنِي، فَيَسِّرْ لِي ذٰلِكَ وَأَنَا خَافِضٌ فِي عَافِيَتِكَ.
صبح کردم به قدرت و نیروی خدا و صبــح کردم نه با جنبش و نیرویی از پیش خودم، ولی به توان و نیروی تو ای پروردگارم، خدایا من بنده توأم و چنانکه فرمان دادی از احسان تو میجویم، پس آن را برایم آسان فرما و من تنها در سایه عافیتت آسودهام.
نمازی دیگر برای افزایش رزق و روزی :
دو رکعت است که در رکعت اول بعد از سوره «حمد»، سه مرتبه «إِنّٰا أَعْطَیْنٰاکَ الْکَوْثَرَ» و در رکعت دوم پس از سوره «حمد»، سه مرتبه سوره «فلق» و سه مرتبه سوره «ناس» خوانده میشود.
سخن آخر
در یک جمع بندی کلی میتوان گفت، افزایش رزق و روزی به عوامل متعددی بستگی دارد. تلاش و پشتکار در کار، نگرش مثبت و رضایت از نعمات الهی در زندگی از کلیدیترین عوامل برای جذب برکت محسوب میشوند. افراد با هدف مشخص و ارزشهای اخلاقی بهتر میتوانند به نعمت و روزی بیشتر دست یابند.
از سوی دیگر، باید به این نکته توجه کرد که افزایش رزق و روزی فقط محدود به جنبههای مادی نیست و ابعاد معنوی نیز اهمیت زیادی دارد و تلاش در بهبود هر دو جنبهٔ مادی و معنوی، سعادتی پایدار و زندگی سرشار از خوشبختی و برکت را به دنبال خواهد داشت.
«اللّهم اَغْنِنِی بحَلالِکَ عَنْ حَرامِکْ و بِطاعَتِکَ عَنْ مَعْصیَتِکْ و بِفَضْلِکَ عَمَّنْ سِواکَ»؛
خدايا! ما را با حلالت از حرام، با طاعتت از نافرمانى و با فضل و بخششت، از ديگران بىنياز كن.
[1] . بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۱۴۱.
[2] .مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۴۹۴.
[3] . میزان الحکمه، ج 11، ص۱۴۹.
[4] . بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۱۴۲.
[5] . سوره بقره، آیه ۱۶۸.
[6] . جامع السعادات، ج ۲، ص ۱۷۸.
[7] . سوره نبأ، آیه ۱۱.
[8] . میزان الحکمه، ج ۸، ص ۵۲۸.
[9] . وسایل الشیعه، ج ۱۷، ص ۱۰.
[10] . میزان الحکمه، ح ۱۷۱۵۲.
[11] . سوره طلاق، آیه ۳.
[12] . سوره منافقون، آیه ۷.
[13] . الکافی، ج ۲، ص ۱۳۹.
[14] . سوره تغابن، آیه ۱۷.
[15] . الکافی، ج ۲، ص ۹۴.
[16] . سوره ابراهیم، آیه ۷.
[17] . صائب تبریزی
[18] . آلعمران، آیه ۹۲.
[19] . مجمع البیان، ج 10، ص 543. سوره نوح، آیه 10.
[20] . عدّة الداعى: 67.
[21] . سوره ذاریات، آیه ۴.
[22] . من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۵۰۴.
[23] . سوره نساء، آیه ۳۶.
[24] . بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۹۱.
[25] . غررالحکم، ح ۸۰۲۴ .
[26] . الکافي ج۲ ص۶۶۶.
[27] . میزان الحکمه، حدیث 10763.
[28] . الکافی ج ۵ ص ۳۳۰ ح ۳.
[29] . اَلکافِی – ج۳ – ص ۴۷۳.
سلام علیکم
به نظرم خیر رساندن به بندگان خداوند بهترین راه برای وسعت در رزق و روزی می شود.
با سلام و احترام
کمک به دیگران از امور بسیار ارزشمند است که آثار و برکات زیادی در این دنیا و جهان آخرت دارد
آخر هر نماز ذکر کیمیا بخوانید . آیت الکرسی ،سه بار قل هوالله احد،سه بار صلوات،وسه مرتبه آیه دو وسه سوره طلاق .من یتق الله یجعل له مخرجا….