ناامیدی از رحمت خدا؛ هرگز!
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
- 1 ناامیدی به چه معناست؟
- 2 دعوت قرآن کریم به امید و نهی از ناامیدی از رحمت خدا
- 3 ناامیدی از رحمت خدا، وسوسه شیطان
- 4 ناامیدی از رحمت خدا، بزرگترین گناه پس از شرک
- 5 مهربان‌ترین مهربانان
- 6 عوامل ناامیدی از رحمت خدا
- 7 آثار و مفاسد ناامیدی از رحمت خدا
- 8 راه‌های علاج و درمان ناامیدی از رحمت خدا
- 9 وقتی در اوج ناامیدی معجزه خدا خلق می‌شود
ناامیدی از رحمت خدا یکی از مسائلی است که می‌تواند به عمق روح انسان آسیب بزند و او را در تاریکی ناامیدی غرق کند. در قرآن و آموزه‌های دینی، ناامیدی از رحمت خدا به عنوان عملی ناپسند و حتی گناه کبیره شناخته می‌شود. این احساس منفی نه تنها بر اعتماد فرد به خداوند لطمه می‌زند، بلکه او را از دستیابی به آرامش، امید و خوش‌بینی به آینده دور می‌کند.
عاقبت ناامیدی از رحمت الهی در این دنیا و آخرت تأثیرات زیانباری به همراه دارد و ممکن است فرد را به انزوا و مشکلات روحی دچار کند، در حالی‌که در آخرت نیز عاقبتی ناگوار در انتظارش خواهد بود. به همین دلیل، در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف ناامیدی از رحمت خدا پرداخته و آثار و مفاسد آن و همچنین راهکارهایی برای تقویت امید به رحمت خدا در دل‌ها را مورد تحلیل قرار خواهیم داد.
ناامیدی به چه معناست؟
ناامیدی به این معناست که فرد در دل خود شادی و سروری ندارد و انتظار وقوع امور مطلوب و محبوب را نداشته باشد. به تصور فرد ناامید، کاری واقع نمی‌شود، اگر هم واقع شد به نتیجه نمی‌رسد.
در لغت نامه دهخدا ناامیدی به معنای یأس و بیچارگی و درماندگی آمده است.
ناامیدی از رحمت خدا نیز بدین معنی است که فرد رحمت واسعه الهی و مغفرت او را کوچک شمرده و آن را باور ندارد.
دعوت قرآن کریم به امید و نهی از ناامیدی از رحمت خدا
خداوند متعال در آیات قرآن بندگان مومن و حتی خطاکار خود را به امید داشتن به رحمت الهی دعوت می‌کند. او به دل خسته و ناامید بندگان خود نوید امید و رحمت می‌دهد.
خداوند مهربان می‌فرماید: «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ[1]»؛ (ای پیامبر) بگو: ای بندگان من که [با ارتکاب گناه] بر خود زیاده روی کردید! از رحمت خدا نومید نشوید، یقیناً خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.
و در آیاتی دیگر ناامیدی از رحمت خدا را ویژگی گمراهان و کفار معرفی می‌کند و می‌فرماید: «قَالَ وَ مَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ[2]»؛ گفت: چه کسی جز گمراهان از رحمت پروردگارش ناامید می‌شود؟!
ناامیدی از رحمت خدا بزرگترین بلا
بزرگترین بلا برای یک انسان، ناامیدی از رحمت خدا است؛ زیرا زمانی که فردی به این نقطه می‌رسد، در واقع درهای امید و نور را به روی خود می‌بندد. حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «بزرگترین بلاها، ناامیدی است».
خداوند مهربان همواره در کنار بندگان است و رحمتش بی‌پایان است. ناامیدی از رحمت او به معنای قطع ارتباط با قدرت و رحمت بی‌نهایت الهی است که می‌تواند هر مشکل و رنجی را درمان کند. در اوقات سخت، ایمان به رحمت خدا و توکل به او می‌تواند قوی‌ترین دژی باشد که انسان را از سختی‌ها نجات می‌دهد. بنابراین، ناامیدی نه تنها دردناک است، بلکه مانع از بهره‌مندی ما از رحمت‌های بی‌پایان الهی می‌شود.
در دعای ابوحمزه ثمالی آمده: «خدایا! آن گاه که به گناهانم می‌نگرم آه از نهادم بر می‌آید و جزع و فزع می‌کنم و آن گاه که به کرم تو می‌نگرم طمع می کنم». در فرازی دیگر آمده است: «سَیِّدِی لا تُعَذِّبْنِی؛ وَ أَنَا أَرْجُوکَ؛ إِلَهِی حَقِّقْ رَجَائِی …»؛ ای آقای من، مرا عذاب مکن که امید به تو دارم، خدایا امیدم را تحقق بخش و ترسم را ایمنی ده؛ زیرا من در عین فراوانی گناهانم امیدی جز به گذشت تو ندارم…
شخصی آنقدر گناه کرده بود که از آمرزش خود ناامید شده بود. حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به او فرمودند: «اى مرد! ناامیدی تو از رحمت خدا، از گناهانی که کرده‌ای بدتر است[3]».
ناامیدی از رحمت خدا، وسوسه شیطان
ناامیدی از رحمت خدا، گرفتاری است که در بعضی از افراد دیده می‌شود و دلیل آن فاصله گرفتن از خداوند است. این امر از وسوسه‌ها و ابزار شیطان است. شیطان از این راه، انسان را از رحمت الهی دور می‌کند. انبیا و اهل بیت (علیهم‌السلام) از مقام عصمت برخوردار بودند، اما ما چنین مقامی نداریم و ممکن است در اثر وسوسه‌های شیطانی یا هواهای نفسانی گرفتار گناه شویم.
در این شرایط، اگر مرتکب گناه شدیم، نباید ناامید شویم. ناامیدی وسوسه شیطان است؛ چون شیطان نمی‌خواهد افرادی که تحت کنترل او قرار گرفته‌اند؛ از مجموعه او خارج شوند.
همه شیاطین جن و انس چنین هستند. وقتی افرادی که می‌خواهند از ناامیدی از رحمت خدا برگردند و از محدوده آنها خارج شوند به آنها می‌گویند: «کجا می‌روید؟ خدا شما را تحویل نمی‌گیرد و توبه شما را قبول نمی‌کند؛ جامعه نیز شما را نمی‌پذیرد. بنابراین در همین محدوده بمانید تا بمیرید».
بنابراین اگر نشانه‌های یأس در قلب ما رسوب کرده، یقین داشته باشیم که گرفتار وسوسه شیطانی شده‌ایم، اما اگر آیات رحمت و مغفرت از درون ما به گوش می‌رسد، باید بدانیم که اینها نداهای الهی است[4].
ناامیدی از رحمت خداوند یکی از خطرناک‌ترین راه‌های نفوذ شیاطین در دل انسان است. از این رو در حدیثی از امام جعفر صادق (علیه‌السلام) لقمان به فرزندش چنین می‌گوید: «از خداوند آن‌گونه بترس که اگر تمام عبادات نیک جن و انس را انجام داده باشی، امکان دارد به سبب لغزشی تو را مجازات کند و آنقدر به رحمت خدا امیدوار باش که اگر تمام گناه جن و انس را انجام داده باشی امکان دارد تو را رحمت کند[5]».
ناامیدی از رحمت خدا، بزرگترین گناه پس از شرک
شهید آیت الله دستغیب در کتاب گناهان کبیره می‌نویسد:«پس از شرک هیچ گناهی بزرگتر از ناامیدی از رحمت خدا نیست؛ زیرا هر گناهی که از شخص سر می‌زند، تا وقتی که مأیوس نباشد، ممکن است در صدد توبه برآمده و با استغفار، آمرزیده شود، ولی شخص مأیوس آمرزیده شدنی نیست؛ زیرا امیدی به آمرزش و مغفرت خدا ندارد تا توبه نماید. از این گذشته ناامیدی سبب جرأت بر جمیع گناهان می‌گردد، چون می‌گوید من که معذّب (مورد عذاب) خواهم بود، چرا خودم را از شهوت دنیا محروم نمایم؟»
وعده‌های خداوند به توبه کنندگان
امام صادق (علیه‌السلام) در روایتی بسیار امیدوار دهنده و زیبا می‌فرماید: «خداوند به توبه کنندگان، یعنی کسانی که از محیط شیطانی نجات پیدا کردند و بیرون آمدند سه وعده داده است. اگر یکی از این وعده‌ها را به تمام اهل آسمان و زمین عطا می‌کرد، با همان یک وعده نجات پیدا می‌کردند. تبدیل گناه به نیکی، دعای فرشتگان و محبت خدا نسبت به توبه‌کاران[6]».
امام صادق (علیه‌السلام) این سه وعده را با بیان آیاتی از قرآن کریم روشن می‌کند:
. وعده تبدیل گناه به نیکی
پس از این که خداوند در آیه ۶۸ و ۶۹ سوره فرقان درباره سه گناه بزرگ شرک، قتل و زنا وعده عذابی سخت و دردناک می‌دهد، بلافاصله بعد از وعده عذاب می‌فرماید: «إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا[7]»؛ مگر آنان که توبه کنند و ایمان آورند و کار شایسته انجام دهند، که خدا بدی‌های آنها را به خوبی‌ها تبدیل می‌کند؛ و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.
خداوند مهربان پرونده بنده توبه‌کار را از گناه پاک می‌کند و به جای آن حسنات توبه، ایمان و عمل صالح را قرار می‌دهد.
. وعده دعای فرشتگان
در سوره غافر آیات ۷ و ۸ آمده است که فرشتگان حامل عرش الهی برای توبه‌کاران از خداوند متعال طلب آمرزش و دعا می‌کنند و یکی از کارهای آنها همین است. آنها به درگاه خداوند این‌گونه دعا می‌کنند: «فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ[8]»؛ پس آنان را که توبه کرده‌اند و راه تو را پیروی نموده‌اند بیامرز، و آنان را از عذاب دوزخ نگه دار.
و در آیه بعدی از خداوند بهشت برین را برای توبه کنندگان درخواست می‌نمایند: «رَبَّنَا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أَزْوَاجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ …[9]»؛ پروردگارا! و آنان را در بهشت های جاودانی که به آنان و به شایستگان از پدران و همسران و فرزندانشان وعده داده ای در آور؛…
. وعده محبت خداوند نسبت به توبه کاران
خداوند رحیم و رحمان توابین را دوست دارد. توابین کسانی هستند که بسیار توبه می‌کنند و هر خطایی که از آنها سر بزند بلافاصله از خداوند درخواست بخشش می‌نمایند. «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ[10]»؛ خداوند توبه‌كاران و پاكيزگان را دوست مى‌دارد.
اگر انسان باور کند توبه، راهى به سوى كمال است و براى آدمی هرگز همه راه‌ها بسته نيست، هیچگاه ناامیدی از رحمت خدا در دل او جای نخواهد گرفت. رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «خوشا به حال آن كس كه روز قيامت، در نامه عملش زير هر گناهى يك «استغفراللّه» بيابد[11]». (يعنى پس از هر گناه، توبه كرده باشد(.
مهربان‌ترین مهربانان
روزی شخصی از بیابان به سوی مدینه می‌آمد، در راه دید پرنده‌ای به سمت لانه‌اش پرواز می‌کند. سراغ بچه‌های خود در لانه رفت. آن شخص کنار لانه رفت و دید که پرنده چند جوجه خیلی زیبا دارد. جوجه‌های آن پرنده را از لانه در آورد و با خود گفت: اینها را به عنوان هدیه نزد پیامبر خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) ببرم.
آنها را به حضور رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) آورد. در این هنگام جمعی از اصحاب حاضر بودند؛ ناگاه دیدند پرنده مادر، بی آنکه از مردم وحشت کند آمد و خود را روی جوجه‌های خود انداخت. معلوم شد پرنده مادر، به دنبال آن شخص به هوای جوجه‌هایش آمده و محبت و علاقه به جوجه‌ها به قدری زیاد بوده که بی آنکه از دیگران وحشت داشته باشد که او را نیز دستگیر کنند، آمد و خود را به روی جوجه‌هایش انداخت و با زبان حال جوجه‌های خود را می‌خواست.
پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) به حاضران رو کرد و فرمود: «این محبت مادر نسبت به بچه‌هایش را درک کردید، ولی بدانید خداوند هزار برابر این محبت، نسبت به بندگانش محبت و علاقه دارد![12]».
همچنین امام صادق (عليه‌السلام) درباره مهربان‌ترین مهربانان می‌فرماید :«خداوند عزّ و جلّ به داوود پيامبر -كه بر پيامبر ما و خاندانش و بر او درود باد – وحى كرد: اى داوود! هرگاه بنده مؤمن من گناهى كند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نمايد و به هنگام ياد كردن از آن گناه از من شرم كند، او را مى‌آمرزم و آن گناه را از ياد فرشتگان نگهبان اعمال مى‌برم و آن را به نيكى تبدیل مى‌كنم. و از اين كار باكى ندارم كه من مهربانترين مهربانانم[13]».
عوامل ناامیدی از رحمت خدا
ناامیدی از رحمت خدا موضوعی مهم و حساس در دین و روانشناسی است. عوامل مختلفی می‌توانند منجر به این ناامیدی شوند، که به برخی از آنها اشاره می‌کنم:
۱. فرو رفتن در گناه: وقتی فردی به گناه اعتراف می‌کند و با تکرار به آن مبتلا می‌شود، به مرور گناه برای او عادی شده و در آن فرو می‌رود و احساس می‌کند که خداوند او را نمی‌بخشد و این باعث ناامیدی‌اش می‌شود.
۲. تأخیر در اجابت دعا: وقتی افراد با مشکلات جدی در زندگی مواجه می‌شوند، ممکن است احساس کنند که رحمت خداوند از آنها دور شده است. حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «تأخیر اجابت دعا هیچگاه تو را از دعا ناامید نکند[14]».
۳. ناباوری به قدرت و کرم و رحمت بی‌پایان خدای رحمان: برخی از افراد به اندازه کافی اطلاعات و آگاهی درباره رحمت و بخشش خداوند ندارند و نمی‌دانند که خداوند مهربان و بخشنده است. از این رو توبه و استغفار را ترک می‌کنند. امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «در شگفتم از فرد ناامید از رحمت خدا در حالی که عامل نجات یعنی استغفار در اختیار اوست[15]».
۴. مقایسه با دیگران: مشاهده موفقیت‌ها و نعمت‌های دیگران می‌تواند باعث شود فرد احساس کند که رحمت خداوند به او نمی‌رسد و منجر به ناامیدی او شود.
۵.ناتوانی در درک حکمت الهی: در اوضاع ناگوار، ممکن است افراد نتوانند حکمت خداوند را درک کنند و این ناتوانی می‌تواند به ناامیدی از رحمت خدا منجر شود.
۶. افکار شیطانی و منفی: افکاری که برگرفته از الهامات شیطانی و انتقادات داخلی فرد نسبت به خود هست، می‌توانند سپر ناامیدی را تقویت کنند و تخم ناامیدی از رحمت خدا را در دل او بکارد.
۷. ضعف ایمان و نداشتن ارتباط معنوی با خداوند: بی‌توجهی به جنبه‌های معنوی زندگی و عدم ارتباط با پروردگار بی‌همتا می‌تواند احساس تنهایی و ناامیدی از رحمت خدا را در وجود فرد افزایش دهد.
برای مقابله با ناامیدی از رحمت خدا، مهم است که انسان به یاد داشته باشد که مهر و رحمت خداوند وسیع است و همیشه می‌تواند امید را در دل‌ها زنده کند.
باز آ باز آ، هر آن چه هستی باز آ گر کافر و گبر و بت‌پرستی باز آ
این درگهِ ما، درگهِ نومیدی نیست صــــد بار اگر توبه شکستی باز آ
آثار و مفاسد ناامیدی از رحمت خدا
ناامیدی از رحمت خدا به طور قابل توجهی بر زندگی فرد تأثیر می‌گذارد و زمینه‌ساز مشکلات جدی روحی و جسمی می‌گردد. نخستین مشکل، کاهش ایمان و اعتماد به نفس در انسان است؛ وقتی فرد از رحمت الهی ناامید می‌شود، احساس شکست و بی‌پناهی او بیشتر می‌گردد. این ناامیدی به افسردگی و اضطراب منجر شده و فرد را از تلاش برای بهبود شرایط زندگی خود باز می‌دارد.
علاوه بر این، ناامیدی از رحمت خدا باعث می‌شود انسان به جای یافتن راه حل‌های سازنده و کارساز، به راه‌های منفی و خلاف روی آورد. این نگرش نه تنها به روابط فردی آسیب می‌زند، بلکه او را از جامعه دور کرده و سبب انزوا می‌شود.
در نهایت، ناامیدی از رحمت خدا باعث از دست دادن فرصت‌های بزرگ زندگی می‌گردد. انسان باید همواره به یاری و رحمت الهی امیدوار باشد تا با قدرت و عزم بیشتر در برابر فراز و نشیب زندگی ایستادگی کند. در نتیجه، پرهیز از ناامیدی و تقویت ایمان به رحمت خداوند، کلیدی طلایست برای زندگی سالم و معنوی در دنیا و عاقبت بخیری در آخرت.
از دیگر مفاسد ناامیدی از رحمت خدا که بسیار مخرب است، می‌توان به صورت فهرست‌وار به موارد زیر اشاره کرد:
. جرأت بر انجام و تکرار گناه؛
. بهره نبردن از رحمت و مغفرت پروردگار؛
. تلاش نکردن برای جبران گناه؛
. دوری از کار و تلاش برای امورات زندگی؛
. کم شدن قوت و انرژی انسان؛
. اتلاف وقت؛
. زمینه سازی برای بسیاری از خطاها و گناهان؛
. ایجاد زحمت برای اطرافیان؛
و …
راه‌های علاج و درمان ناامیدی از رحمت خدا
همان طور که گفته شد، ناامیدی از رحمت خدا یکی از مشکلات جدی است که بسیاری از افراد در زندگی خود با آن روبرو می‌شوند و می‌تواند اثرات مخربی بر روح و روان انسان بگذارد. با این حال، درمان و علاج این ناامیدی امکان‌پذیر است که با تمرین و مراقبت می‌توان به آن دست یافت. این راهکارها عبارتند از:
. تقویت ایمان، تقویت ارتباط با خدا و استفاده از ابزارهای معنوی چون دعا؛
. مشاهده آیات و روایاتی نهی کننده از یأس و ناامیدی؛
. ملاحظه احادیث تشویق کننده به امیدواری؛
. دقت در آیات توسعه رحمت و مغفرت الهی؛
. توجه به این نکته که بلایا و مشکلات کفاره گناهان مومن است؛
. خوش بین بودن و حسن ظن به خداوند متعال؛
. توجه به معانی صفات خداوند عفوّ (گذشت کننده از گناه بندگان)، غفور (بسیار آمرزنده)، رحمان (آن کس که مهربانیش همیشگی و شامل همه است) و رحیم (مهربان نسبت به مؤمنان)؛
و…
یعنی تو فکر می‌کنی میشه بنده‌ای برگرده خدا برنگرده به لطف؟!
یکی از بدترین خصلت‌ها ناامید کردن مردم از زندگی، دین و بخصوص از رحمت خداست.
توضیحات استاد میرباقری را در ویدیوی زیر ببینید.
حدیث نورانی امام باقر (علیه‌السلام) را تکرار می‌کنیم:
محمد بن مسلم می‌گوید: امام به من فرمودند: «بنده مومن وقتی که گناه می‌کند، اگر توبه کند و استغفار کند، خدا گناهانش را پاک می‌کند، إستأنف، یعنی عملش را از سر بگیرد، چون گذشته‌اش پاک می‌شود».
او می‌گوید: من سؤال کردم حالا اگر کسی توبه کرد و بعد دو مرتبه گناه کرد، بعد دو مرتبه توبه کرد؟!
حضرت فرمودند: «هر وقت بنده به توبه و استغفار برگردد خدا هم به لطف و رحمت بر می‌گردد».
گفتم: اگر تکرار شد این عمل؟
حضرت فرمودند: «یعنی تو فکر می‌کنی می‌شود بنده‌ای برگردد خدا برنگردد به لطف؟ محمد بن مسلم مواظب باش مؤمنان را از رحمت خدا ناامید نکنی[16]».
بنابراین چرا می‌گویید جای من وسط جهنم است؟ شما مومن به خدا هستی، شما مومن به رسول الله هستی، به ائمه، به امام زمان، به قرآن. پس شما یک بخش عمده را از دین دارید. بخش دوم عمل است. حتماً اهل یک سری از اعمال هم هستید. نماز می‌خوانید این که می‌گویید نماز صبح من قضا می‌شود معنای آن این است که شما نماز می‌خوانید، نمازخوان هستید. خدا بنده مؤمن نمازخوان را برایش خیلی حساب باز می‌کند. خود این نمازخوان بودن خیلی مهم است. اصلاً یک معیار است. گفته‌اند خواستید دختر شوهر دهید اگر بی نماز بود دختر به بی نماز ندهید، به مشروب خور دختر ندهید.
خود نمازخوان بودن یک معیار است! معیاری است که ما را به خدا نزدیک می‌کند.
گناهان را هم با استغفار می‌شود پاک کرد، از ما ممکن است گناه سر بزند. بنابراین این حس و حالت‌تون را عوض کنید. خداوند ارحم الراحمین است. خداوند رئوف است، مهربان است، به همه مردم چه برسد به مؤمنین، «إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ[17]»؛ همانا خدا به مردم بسیار رئوف و مهربان است.
نه این طور نیست اصلاً این فضایی که در ذهن شما هست، صد در صد عوض کنید. در حدیثی هست که به حضرت موسی بن عمران (علیه‌السلام) خطاب شد که بندگان من را به سوی من فرا بخوان، آنها را با من آشتی‌شون بده به این مضمون است که سؤال می‌کند خدایا چگونه؟ فرمود: «از لطف و رحمت من برای بندگانم بگو».
وقتی در اوج ناامیدی معجزه خدا خلق می‌شود
خداوند متعال برای این که بندگان به ابزار و اسباب دنیوی وابسته نشوند، گاهی تأثیر این اسباب را از موجودات می‌گیرد و از جایی که بنده گمانش را نمی‌برد و از همه چیز و همه کس ناامید شده و رو به او آورده، دری از رحمت خود را به روی بنده‌اش می‌گشاید.
در طول تاریخ اتفاقات بی‌شماری رخ داده که برای دیگران عبرت آموز و پند دهنده است، مانند:
. نسوختن حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در آتش و گلستان شدن آتش بر او؛
. صاحب فرزند شدن حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در پیری؛
. سنگ‌باران سپاه فیل و موفق نشدن ابرهه در تخریب کعبه؛
. شکافته شدن دریا برای حضرت موسی (علیه‌السلام) و یارانش؛
. تبدیل شدن عصای حضرت موسی (علیه‌السلام) به اژدها
. قرار گرفتن لانه کبوتر و تار عنکبوت در ورودی غار ثور، برای در امان پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌واله) از شرّ دشمنان؛
و …
سخن آخر
به طور خلاصه، ناامیدی از رحمت خداوند، پدیده‌ای خطرناک و آسیب‌زا است که می‌تواند ریشه در عوامل مختلفی مانند گناهان، مشکلات زندگی، وسوسه‌های شیطانی، نداشتن آگاهی از رحمت خدا و … داشته باشد. این احساس نه تنها آثار منفی بر روح و روان فرد دارد، بلکه او را از مسیر رشد و سعادت دنیوی و اخروی دور می‌کند.
برای درمان این ناامیدی، به کار بستن راهکارهایی چون تقویت ارتباط معنوی با خداوند متعال، دعا و نیایش، حسن ظن به پروردگار، ارتقاء سطح علم و آگاهی دینی و قرآنی می‌توانند به بازگشت امید و آرامش به انسان کمک کنند. با توجه و درک اهمیت رحمت الهی و یادآوری آن، افراد قادر خواهند بود بر ناامیدی غلبه کرده و به زندگی خود معنا و هدف ببخشند.
در نهایت، نباید فراموش کرد که ناامیدی از رحمت خدا بزرگترین گناه پس از شرک است و همواره باید در مسیر امید و ایمان قرار داشت.
«اللَّهُمَّ ثَبِّتْ رَجَاءَكَ فِي قَلْبِي وَ اقْطَعْ رَجَائِي عَنْ خَلْقِكَ حَتَّى لَا أَرْجُوَ أَحَداً غَيْرَكَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ[18]»؛
خداوندا، اميدت را در دلم استوار بدار و اميدم را از آفريده‌هايت قطع كن تا اين كه به جز تو اميد نبندم اى پروردگار جهانيان.
[1] . سوره زمر، آیه ۵۳.
[2] . سوره حجر، آیه ۵۶.
[3] . احیاء‌العلوم، ج ۴، ۱۲۵ و ۱۲۶.
[4] . برگرفته از هنر با هم زیستن، ص ۳۲.
[5] . کافی، ج ۳، ص ۱۷۳.
[6] . همان، ج ۲، ص ۴۳۲.
[7] . سوره فرقان، آیه ۷۰.
[8] . سوره غافر، آیه ۷.
[9] . همان، آیه ۸.
[10] . سوره بقره، آیه ۲۲۲.
[11] . وسائل الشيعه، ج 11، ص 355.
[12] . اقتباس از لئالی الأخبار.
[13] . بحار الأنوار، ج 6، ص 28.
[14] . غررالحکم، ص ۳۱۱.
[15] . همان، ص ۳۳۷.
[16] . امام باقر (علیه‌السلام) [به من فرمود]: «ای محمد بن مسلم! گناهان مؤمن، هرگاه از آنها توبه کند، برای او آمرزیده می‌شود. پس مؤمن باید برای آنچه پس از توبه و آمرزش، از سر می‌گیرد، کار کند. هان! به خدا سوگند، این تنها برای اهل ایمان است».
گفتم: اگر چه پس از توبه و آمرزش خواهی از گناهان، [به گناه] باز گردد و باز توبه کند؟!
فرمود: «ای محمد بن مسلم! آیا می‌پنداری که بنده مؤمن، از گناهانش پشیمان می‌شود و از آن آمرزش می‌خواهد و توبه می‌کند، اما خدا، توبه او را نمی‌پذیرد؟!»
گفتم: زیرا او این کار را بارها انجام داده است. هر بار، گناه می‌کند و سپس، توبه می‌کند و از خدا، آمرزش می‌خواهد.
فرمود: «هر بار که مؤمن به آمرزش خواهی و توبه باز گردد، خدا با آمرزش خود به او باز می‌گردد و خدا، آمرزگارِ مهربان است. توبه را می‌پذیرد و از گناهان در می‌گذرد. پس مبادا مؤمنان را از رحمت خدا، ناامید کنی». کافی، ج ۲، ص ۴۳۴.
[17] . سوره حج، آیه ۶۵.
[18] . فرازی از دعای شب و روز هفدهم ماه رمضان.