اهمیت آرامش در غذا خوردن
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
در این مقاله می‌خواهیم در مورد حالت روحی در هنگام غذا خوردن و تأثیری که روی جذب غذا دارد مطالبی را بیان کنیم. از دیدگاه طب ایرانی توجه به آرامش در غذا خوردن اهمیت فراوانی دارد. اگر تغذیه کودک با آرامش باشد در مسائل تربیتی نیز موثر است و می‌تواند آموزش‌ها و کارهای پرورشی ما را ارتقاء بدهد. برخی از مطالب مطرح شده در این مقاله عبارتند از:
- آرامش در غذا خوردن
- لزوم لذیذ بودن غذا
- تمرکز سیستم گوارش، لازمۀ هضم کامل
- آرامش روحی فرزندان به عهدۀ والدین
- ناآرامی روح، عاملی برای پرخوری و ریزه‌خواری عصبی
چکیده
- از دیدگاه طب ایرانی، وقتی می‌خواهید غذا بخورید، غذا باید کاملاً با حالت آرامش و لذت مصرف شود. یعنی هنگامی که در اوج غم، خیلی خشمگین، هیجان زده و مضطرب، وحشت و ترس به سر می‌برید، در هیچ کدام از این حالت‌ها اجازه ندارید غذا بخورید. اگر در این حالت غذا خوردید باعث می‌شود اخلاط نامناسب از این غذا درست شود که نه تنها سلامتی را برای بدن شما نیاورد، بلکه بسیار بیماری‌زا باشد.
- غذا باید در عین حال که مفید است، لذیذ نیز باشد. یعنی فرد (کودک، جوان، بزرگسال) باید وقتی سر سفره می‌نشیند، از طعم و عطر ، شکل و حالت یک غذا و از مواد موجود در آن غذا احساس لذت داشته باشد و در او احساس خوشایند ایجاد کند.
- برای هضم کامل و جذب صحیح در بدن، نیاز است که روح یا خون، اطراف سیستم گوارش تمرکز پیدا کند و از حالت‌های آزارنده دور باشد.
- در توصیه‌های سلامتی بخش طب اسلامی توصیه شده که ما باید هنگام غذا خوردن در حالت آرامش باشیم. همان‌گونه که امام علی (ع) می‌فرمایند: غذا را با آرامش بخور، خوب بجو تا هضم غذای تو برای تو آسان شود.
- گاهی اوقات پرخوری‌ها و ریزه‌خواری‌های عصبی به واسطۀ ناآرامی روح به وجود می‌آید. بدین معنا که فرد برای کاهش استرس و اضطراب خود دائماً در حال خوردن است.
آرامش در غذا خوردن
یک نکتۀ خیلی مهم در طب ایرانی وجود دارد، روی آن خیلی تأکید می‌شود، آن هم این‌که وقتی می‌خواهید غذا بخورید، غذا باید کاملاً با حالت آرامش و لذت مصرف شود. یعنی شما از دیدگاه طب ایرانی، هنگامی که در اوج غم هستید، در حالتی که خیلی خشمگین هستید، هیجان زده و مضطرب هستید، حتی حالتی که در وحشت و ترس به سر می‌برید؛ در هیچ کدام از این حالت‌ها اجازه ندارید سر سفره بنشینید. اگر در این حالت غذا خوردید باعث می‌شود اخلاط نامناسب از این غذا درست شود. نه تنها سلامتی را برای بدن شما نیاورد، بلکه بسیار بیماری‌زا باشد. خیلی روی این نکته دقت کنید، خصوصاً در مورد کودکان که ممکن است مدیریت روی اعراض نفسانی خود نداشته باشند. همان موقع سراغ غذا بروند یا بخواهند با غذا حالت روحی خاص خود را جبران کنند.
باید مدیریت کنید و نگذارید در این حالت‌های خاصی که روح در حال ناآرامی و تلاطم است، حال عادی، آرامش عادی خود را ندارد، معده مشغول پذیرش غذا و هضم غذا شود. تأثیر روح و جسم از آن مطالبی است که خیلی در مورد آن شنیده‌اید، در مورد آن زیاد صحبت شده است. در طب ایرانی به شدت به این اعتقاد دارند که برای دریافت مادۀ غذایی مناسب از غذایی که خورده می‌شود، نیاز است که روح در حالت آرامش باشد. آن‌قدر این حالت آرامش و حالت خوشایند در روح مهم است که بحث لذت را یکی از عوامل اصلی آماده‌سازی غذا به حساب می‌آورند.
لزوم لذیذ بودن غذا
می‌گویند غذا باید لذیذ باشد، یعنی در کنار این‌که غذا باید مفید باشد، غذا باید لذیذ باشد را داریم. یعنی اصلاً نمی‌شود که غذایی مفید باشد، همۀ نکات را هم در مورد آن به کار برده باشیم، اما یک شکلی، یک رنگی، یک طعم و بویی، یک حالتی داشته باشد که فرد وقتی می‌خواهد بخورد از آن نفرت پیدا کند، با تمام فوایدی که دارد. از خوردن این غذا حس بدی داشته باشد، به خوردن آن رغبت نداشته باشد. این باعث می‌شود که اصلاً از فوایدی که در آن مادۀ غذایی وجود دارد بی‌بهره شود. یعنی فرد، کودک، جوان، بزرگسال، باید وقتی سر سفره می‌نشیند، از طعم و عطر یک غذا، از شکل و حالت یک غذا، از مواد موجود در آن غذا احساس لذت داشته باشد. یعنی احساس خوشایندی که جسم و روح او را نوازش بدهد، احساس خوشایند برای او ایجاد کند.
تمرکز سیستم گوارش، لازمۀ هضم کامل
بنابراین برای هضم کامل، یک جذب صحیح در بدن، ما نیاز داریم که روح ما، خون ما، اطراف سیستم گوارش تمرکز پیدا کند. با احساس خوشایندی شروع به پذیرش این مادۀ غذایی کند و آن را به تک تک سلول‌های بدن ما برساند، با حس مثبت این کار را انجام بدهد. هر چیزی که باعث شود این تمرکز به هم بخورد مثل حالت غم، حالت اندوه، خشم، اضطراب، ترس، حتی حسی مثل نفرت و احساس بد نسبت به یک غذا، این‌ها همه باعث می‌شود تمرکز روح و خون اطراف سیستم گوارش به هم بخورد. طبیعت به تلاطم بیفتد، تمرکز خود را در مورد هضم و جذب غذا از دست بدهد. نتیجۀ نهایی آن سوء هاضمه، سوء جاذبه، تولید خون نامناسب و نهایتاً ضعف، بیماری، عدم تمرکز، کاهش قوۀ ذهنی، قلبی و… .
پس برای بهره‌مندی از یک غذا، نیاز است که روح شما با شما هماهنگ باشد، آن حالت‌های آزارنده از روح دور شود. آن حالت‌هایی که باعث می‌شود روح از سمت معده و کبد دور شود اصلاح شود. آن حال آرامش که به وجود آمد، آن مقدمات که فراهم شد، سر سفره بنشینید و با یک غذای مقوی، مغذی، مفید، در کنار لذت‌بخش بودن، بهرۀ کافی از سلامتی، نشاط، تندرستی، به بدن خود برسانید.
آرامش روحی فرزندان به عهدۀ والدین
به یاد داشته باشید این برای شما وظیفه است، در مورد کودکان هم وظیفه و مدیریت به عهدۀ شما است که آن حالت ناخوشایند را در روح کودک و جوان برطرف کنید، بعد وعدۀ غذایی را با هم صرف کنید.
حضرت امام علی (ع) می‌فرمایند: غذا را با آرامش بخور، خوب بجو تا هضم غذای تو برای تو آسان شود.[1] همین‌طور که می‌بینید در روایت، یعنی در توصیه‌های سلامتی بخش طب اسلامی هم به این توصیه شده که ما باید در هنگام غذا خوردن در حالت آرامش باشیم. این آرامش هم آرامش جسمی است، هم آرامش روحی است. مثلاً هنگام غذا خوردن نباید تحرک داشته باشیم، در حال راه رفتن، در حال حرکت کردن نباید غذا بخوریم، در ناآرامی جسمی نباید غذا بخوریم. آرامش روحی را هم به آن اضافه کنید، بدانید که از دیدگاه طب ایرانی و توصیه‌های اسلامی لازم و واجب است اول آرامش را ایجاد کنید، بعد مشغول غذا خوردن شوید.
ناآرامی روح، عاملی برای پرخوری و ریزه‌خواری عصبی
یکی از نکات دیگری که در اینجا وجود دارد و باید به آن اشاره کرد این است که گاهی اوقات پرخوری‌های عصبی به واسطۀ ناآرامی روح به وجود می‌آید. یعنی خیلی از افراد هستند اول آرامش را ایجاد نمی‌کنند و سراغ غذا می‌روند، به علت این‌که در حال هیجان، اضطراب، حتی وحشت و تلاطم و دلشوره هستند، سراغ غذا خوردن می‌روند. باعث می‌شود که ندانند چقدر باید غذا بخورند، اندازه و میزان غذا را مدیریت نکنند. این همان چیزی است که به آن پرخوری عصبی می‌گوییم.
یا مشکل دیگری به نام ریزه‌خواری‌های عصبی، فرد غذای اصلی خود را خورده، برای این‌که آرامش در خود ایجاد کند وقتی مضطرب و نگران است، دائم سراغ خوراکی‌ها و موادی که در دسترس او هست می‌رود. مدام ریزه‌خواری می‌کند، مکرر میان وعده می‌خورد، باعث می‌شود که ریزه‌خواری‌های عصبی پیدا کند. هر دوی این حالت‌ها ممکن است به یک عادت تبدیل شود که خیلی عادت بدی است. از کودکی نباید در فرد شکل بگیرد یعنی این که اگر خواست خود را آرام کند با خوردن خود را آرام کند.
این باعث می‌شود به مرور زمان علاوه بر این‌که اضافه وزن پیدا می‌کند، غذای اضافه در بدن او وارد می‌شود، امتلاء پیدا کند. یعنی بیش از حد مادۀ غذایی در بدن انباشته شود و ریشۀ بسیاری از بیماری‌ها در طب ایرانی، امتلاء است. یعنی فرد برای یک سری از بیماری‌ها آماده می‌شود، بدون این‌که شایستگی برخورداری از آن‌ها را داشته باشد. فقط به خاطر یک عادت غلط به این مشکل مبتلا می‌شود. پس پرخوری‌های عصبی، ریزه‌خواری‌های عصبی را حتماً مدیریت کنید، از ابتدا با کار منظم روی مسائل روحی خود، کودکان خود این کار را انجام بدهید.
خصوصاً جوانان که خیلی از آن‌ها این عادت را دارند. عادت کنند که وقتی عصبی می‌شوند، تنش پیدا می‌کنند، این قانون را برای خود بگذارند که به هیچ وجه نباید سراغ غذا بروند. چون غذا در بدن فاسد می‌شود به واسطۀ آن حال اضطراب و ترسی که دارند، ضرر می‌رساند. می‌توانند ورزش کنند، می‌توانند تنفس عمیق داشته باشند، می‌توانند یک لیوان آب خنک بنوشند، می‌توانند با روش‌های مختلف، از مشاور هم می‌توانند کمک بگیرند، آن اضطراب و وحشت یا دلشورۀ خود را کاهش بدهند. در حالت آرامش به سراغ غذا بروند.
[1]. آثارالصادقین، ج2، ص387 .