فهرست مطالب این مقاله را ببینید
ولادت امام حسین (علیهالسلام)، در تاریخ اسلامی رویدادی بسیار مهم و پربار است که نه تنها برای اهل بیت پیامبر (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم)، بلکه بشریت اهمیت ویژهای دارد. او در سومین روز ماه شعبان سال چهارم هجری قمری متولد شد و تولدش با بشارتهایی در روایات و متون دینی همراه گردید.
در این مقاله به بررسی آیات قرآن و روایات مرتبط با ولادت امام حسین (علیهالسلام) پرداخته و نشانهها و عظمت این رویداد نورانی تبیین میگردد. فهم عمیقتر از این ولادت پر خیر و برکت، زمینهساز شناخت بیشتر نسبت به مقام امامت، ولایت و انوار الهی در وجود امام حسین علیهالسلام و دیگر ائمه معصومین (علیهمالسلام) است.
اشاره قرآن به ولادت امام حسین (ع) از زبان استاد میرباقری
دکتر سید محسن میرباقری در خصوص نزول آیه ۱۵ سوره احقاف درباره ولادت امام حسین (علیهالسلام) در این ویدیو نکاتی را بیان میدارند که توجه شما را به دیدن آن جلب میکنیم.
متن ویدیو نیز بدین شرح است:
روایت زیبایی است در ذیل آیه 15 سوره احقاف، آنجا دارد: «وَوَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً» که در روایات ما فرمودهاند این آیه درباره وجود مقدس سالار شهیدان است.
مادر او، او را با ناراحتی حمل کرد و با ناراحتی به دنیا آورد. خُب چرا ناراحتی؟ در روایتی است از امام صادق (علیهالسلام) «لَمَّا حَمَلَتْ فَاطِمَةُ ع بِالْحُسَيْنِ»؛ وقتی که حضرت فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها) به امام حسین (علیهالسلام) حامله شدند، جبرئیل آمد خدمت پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) و گفتند که فاطمه به زودی پسری به دنیا میآورد که «قَتَلَة أُمَّتُكَ» امت تو او را به شهادت میرسانند.
این خبر به صدیقه کبری (سلاماللهعلیها) منتقل شد، غم دل حضرت را گرفت. بعد سوال کردند: پس حکمت عطای این فرزند چیست، اگر قرار است شهادت دنبالش باشد؟! پیغمبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) فرمودند: «امامت را در ذریه او قرار میدهد».
حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) فرمودند: «رَضِیتُ»؛ من دیگر راضی شدم. این رضایت سر جای خودش هست. اما در این رضایت یک کُره و ناراحتی داشتند.
امام صادق (علیهالسلام) فرمودند: «چه کسی مادری را دیده که از تولد فرزند و حمل پسر ناراحتی و ناخوشایندی داشته باشد «وَ لٰکنَّها کَرِهَتهُ لِما عَلِمَتْ أَنَّه سَیُقْتَل»؛ حضرت زهرا ناراحتی شان برای این بود که میدانستند فرزندشان کشته میشود. گویا ماجرای عاشورا را جلوی چشم میدیدند.

ولادت امام حسین (ع) در قرآن کریم
در شأن نزول آیه 15 سوره احقاف آمده است که محمد بن يعقوب كلينى از امام صادق(عليهالسلام) نقل مینمايد كه فرمود: «وقتى كه فاطمه (عليهاالسلام) به حسين حامله گرديد. جبرئيل نزد رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) آمد و گفت: «يا رسول الله، فاطمه صاحب پسرى خواهد گرديد كه بعدها بدست امت تو كشته خواهد شد و به همين منظور فاطمه در حين آبستن بودن و نيز هنگام زائيدن با يك ناراحتى روحى توأم بوده است.
سپس امام صادق (عليهالسلام) افزود، در دنيا مادرى يافت نشده است كه هنگام زائيدن فرزند خود نگران باشد، ولى فاطمه در حين زائيدن حسين يك چنين حالتی داشته است؛ زيرا متوجه گرديده بود كه فرزند دلبند وی به دست اين امت كشته خواهد شد و براى همين منظور اين آيه نازل گرديد».
در روایتی دیگری آمده که حسین بن زید آن را از پدرانش نقل کرده است: «جبرئیل بر پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) نازل شده و گفت: «ای محمّد (صلّیاللهعلیهوآله) فرزندی برایت متولّد خواهد شد که پس از تو امّتت او را خواهند کشت»، فرمود: «من نیاز به چنین فرزندی ندارم». گفت: «ائمه (علیهم السلام) و پیشوایان دین از نسل او خواهند بود».
پیغمبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) پیش فاطمه (سلاماللهعلیها) آمده، فرمود: «تو را فرزندی خواهد بود که پس از من، امّت او را میکشند». عرض کرد: «نیاز به چنین فرزندی ندارم». سه مرتبه این سخن را برایش تکرار کرد. سپس فرمود: «از نسل او ائمه (علیهم السلام) و جانشینان من خواهند بود». فاطمه زهرا (سلام الله علیها) قبول کرد و بعد به حضرت حسین (علیهالسلام) حامله شد. خداوند فرزند او را از شیطان حفظ نمود و در شش ماهگی متولّد شد و فرزندی شش ماهه متولّد نشده جز حضرت حسین (علیهالسلام) و یحییبنزکریا (علیهالسلام).
پس از زایمان پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) زبان خود را در دهانش گذاشت. حسین (علیهالسلام) مکید و آن جناب از زنی شیر ننوشید تا وقتیکه گوشت و خونش از لعاب دهان پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) رویید و این تفسیر این آیه است[1]:
«وَوَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي ۖ إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ[2]»؛
ترجمه : به انسان سفارش کردیم که نسبت به پدر و مادرش نیکی کند، مادرش او را با ناراحتی در شکم خود حمل کرد، و به ناراحتی او را زائید. بارداری و شیرخوارگیاش روی هم سی ماه است؛ تا آنگاه که به کمال و سن چهل سالگی رسید و میگوید پروردگارا، به من توفیق ده نعمتی را که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشتهای را سپاسگزاری کنم و عمل صالحی که تو دوست داری انجام دهم و نسل مرا صالح قرار ده. من بسوی تو باز میگردم و من از تسلیم شدگانم است.
همچنین از امام صادق (علیهالسلام) در ادامه حدیث آمده است: «… امام حسین (علیهالسلام) شیر حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) و هیچ زن دیگری را نخورد، بلکه او را نزد رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) میآوردند، آن حضرت انگشت ابهامش را در دهان او میگذاشت، امام حسین (علیه السلام) نیز آن را میمکید، این امر به مدّت دو یا سه روز او را سیر نگه میداشت. به همین دلیل گوشت و خون امام حسین (علیهالسلام) از گوشت و خون پیامبر (صلّیاللهعلیهوآله) روییده است. هیچ کودکی جز حضرت عیسی (علیهالسلام) و امام حسین (علیهالسلام) شش ماهه به دنیا نیامده است[3]».
ولادت امام حسین (ع) در روایات
در توقیع حضرت ولیعصر (عجلاللهفرجه) به قاسم بن علاء همدانی – وکیل امام حسن عسکری (علیهالسلام) آمده است که مولای ما امام حسین (علیهالسلام) در روز پنج شنبه، سوم شعبان متولد شدند، پس، آن روز را روزه دار و این دعا را بخوان: «اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِى هٰذَا الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلالِهِ وَوِلادَتِهِ …[4]»؛ خدایا، از تو میخواهم به حق مولود در این روز که پیش از برخاستن صدایش و قبل از ولادتش به شهادتش وعده داده شده،…
از امام سجاد (علیهالسلام) روایت شده چون امام حسین (علیهالسلام) متولد شد، حضرت رسول (صلّیاللهعلیهوآله) به أسماء بنت عمیس فرمود: «فرزندم را بیاور». من آن بزرگوار را در جامهای سفید پیچیده خدمت آن حضرت بردم، آن جناب در گوش راست او اذان، و در گوش چپش اقامه گفت، او را در دامن خود گذاشت و گریست.
اسماء میگوید: عرض کردم: پدر و مادرم به فدایت، گریه شما از چیست؟ حضرت فرمود: «برای این فرزندم میگریم»، عرض کردم: این کودک که الان به دنیا آمده! فرمود: «بعد از من گروهی از ستمکاران او را خواهند کشت، خداوند شفاعت مرا به آنها نرساند».
آنگاه به حضرت علی (علیهالسلام) فرمود: «او را چه نام میگذاری؟ گفت: در نامگذاری بر شما سبقت نمیگیرم، … پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله) فرمود: «من هم بر پروردگارم سبقت نگیرم، جبرئیل نازل شد و فرمود: «ای محمد! خدای بزرگ تو را سلام میرساند و میفرماید: «علی نسبت به تو به منزله هارون نسبت به موسی است. او را به اسم پسر هارون نام گذار که شبیر است.
پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) فرمود: «زبان من عربی است»، جبرئیل عرض کرد: نام او را حسین بگذار…[5]
فطرس ملک، آزاد شده امام حسین (ع)
امام صادق (علیهالسلام) میفرمایند: «چون امام حسین (علیهالسلام) به دنیا آمد، خداوند به جبرئیل دستور داد که با هزار ملک فرود آید تا از جانب خداوند و خودش به حضرت رسول (صلّیاللهعلیهوآله) تهنیت بگوید.
چون جبرئیل نازل میشد در جزیرهای به مَلَکی از حاملان عرش به نام فطرس عبور نمود که خداوند به او دستوری داده که در اجرای آن سستی ورزیده و بالش در هم شکسته و به آن جزیره فرستاده شده بود. فطرس هفتصد سال در آنجا به عبادت مشغول بود تا روزی که امام حسین (علیهالسلام) متولد شد.
وقتی از کنار فطرس گذشتند، او از علت نزول آنان جویا شد و از آنان خواست تا وی را با خود ببرند. جبرئیل پس از تبریک و تهنیت، نزد رسول اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) شرح حال فطرس را به عرض حضرت رساند و برای وی میانجیگری کرد. با پیشنهاد پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله)، فطرس خود را به قنداقه (به نقلی گهواره) امام حسین (علیهالسلام) مالید و خداوند بالهایش را بهبود بخشیده و او را به جایگاه اولیهاش بازگرداند.
فطرس، سفیر رساندن هر زیارت و سلام به امام حسین (ع)
فطرس، پس از بهبودی و عروج به آسمان به رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله)، خبر از شهادت فرزندش حسین (علیهالسلام) را داده و میگوید: چون آن بزرگوار بر من حقّ دارد، هر کس او را زیارت کند من زیارت او را به حضرتش میرسانم، و هیچ مسلمانی به او سلام ندهد یا بر او صلوات نفرستد مگر آن که به جبران این شفاعت، آن را به امام حسین (علیهالسلام) میرسانم[6].
در مناقب آمده است چون فطرس به آسمان بالا رفت، میگفت: «کیست مثل من و حال آن که من آزاد شده حسین – فرزند علیّ و فاطمه (علیهماالسلام) – هستم». به همین جهت فطرس ملک را «عَتیق الحسین»؛ آزاد شده حسین نامیدهاند[7].
سخن آخر
در پایان، باید اذعان داشت که ولادت امام حسین (علیهالسلام) هر چند غم و محنت مادر را به دنبال داشت، اما تداوم امامت، شهادت و نماد حقطلبی و ایثار را بشارت میداد. قرآن کریم با تاکید بر مقام والای اهل بیت، این ولادت را نشانی از رحمت و هدایت الهی به بشریت معرفی میکند. همچنین، پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) بلافاصله پس از ولادت امام حسین (علیهالسلام)، عنایات الهی را در مورد ایشان بیان کرده و ائمه معصومین (علیهالسلام) زوایای پنهان زندگی پیشوای سوم شیعیان و تأثیرات ایشان در اصلاح جامعه اسلامی را روایت میکنند.
علاوه بر آن، ولادت امام حسین (علیهالسلام) نه تنها آغاز یک زندگی پربار و سرشار از ایثار و فداکاری است، بلکه درک عمیقتری از مفاهیم انسانیت، آزادی و مبارزه با ظلم را به ما میدهد و الگوی بینظیری برای پیروانش فراهم میکند .به واقع، وجود اباعبدالله الحسین (علیهالسلام) تجلّی عشق الهی و تعهد به ارزشهای انسانی است که همواره باید مورد تأمل و پیروی قرار گیرد.
[1] . تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۲۶۴؛ بحارالأنوار، ج ۳۶، ص ۱۵۸.
[2] . سوره احقاف، آیه 15.
[3] . الکافی، ج۱، ص۴۶۴؛ تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۲۶۶.
[5] . بحارالانوار، ج 43، ص ۲38.
[6] . کامل الزیارات، ص 66.
[7] . دلائل الإمامه، ص ۱۰۹.