نقش زنان در آخرالزمان از نگاه روایات
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
زنان در آخرالزمان، نقش‌ها و مسئولیت‌های خطیری بر عهده دارند که در آموزه‌های اسلامی، به ویژه در مذهب تشیع، به آن پرداخته شده است. در دورانی که فتنه‌ها و چالش‌ها رو به افزایش است، زنان می‌توانند با حفظ ایمان، بصیرت و عمل صالح، نقش بی‌بدیلی در زمینه‌سازی برای ظهور منجی عالم بشریت، حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه)، ایفا کنند.
این مقاله با هدف بررسی جایگاه و نقش زنان در آخرالزمان از دیدگاه شیعه، در ابتدا به جایگاه و منزلت زنان در اسلام پرداخته، سپس به بررسی ویژگی‌ها، مسائل، وظایف و راهکارهای تقویت نقش زنان در این دوران می‌پردازد. با نگاهی به آیات قرآن، روایات معصومین (علیهم‌السلام) و سیره زنان نمونه در تاریخ اسلام، تلاش خواهد شد تا تصویری روشن از نقش زنان در آخرالزمان ارائه داده و به این سوال پاسخ دهیم که چگونه زنان می‌توانند در این دوران پرآشوب، به حفظ ارزش‌های اسلامی و زمینه‌سازی برای ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) کمک کنند؟
امید است این مقاله بتواند گامی کوچک در جهت آگاهی‌بخشی و تقویت نقش زنان در آخرالزمان برداشته و در زمینه‌سازی برای ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) مؤثر باشد.
منظور از آخرالزمان چه زمانی است؟
به طور کلی در معارف اسلامی، اصطلاح آخرالزمان به دو معنا مطرح می‌شود:
الف. مدت زمانی طولانی که با ولادت آخرین پیامبر خدا شروع شده و با آغاز قیامت پایان می‌یابد. به همین دلیل پیامبر اسلام، حضرت محمّد (صلّی‌الله‌علیه‌واله) را به عنوان پیامبر آخرالزمان یاد می‌کنند.
ب. مفهوم دوم تا حدودی محدودتر از معنای اول است. به مدت زمانی که با ولادت حضرت مهدی (علیه‌السلام) آغاز شده، زمان غیبت صغری و کبری و همچنین ظهور حکومت جهانی آن حضرت، دوران آخرالزمان گفته می‌شود.
دوران اول روزگاری است که در آن فساد اخلاقی و ظلم و ستم همه جا را فرا می‌گیرد و در دوره دوم که با قیام مصلح جهانی آغاز می‌شود، ظلم و ستم و فساد ریشه کن شده و جای خود را به عدالت می‌دهد، همچنین توحید، عدل و داد، رشد عقلی و علمی در سراسر دنیا گسترش می‌یابد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله «آخرالزمان در روایات ائمه معصومین (ع)» پیشنهاد می‌گردد.
جایگاه زنان در اسلام
با ظهور اسلام، زنان از جایگاه بسیار والایی برخوردار شدند. آنها در قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) به عنوان انسان‌هایی کامل، با حقوقی برابر و مسئولیت‌های مشخص، معرفی گردیدند و به طور مکرر بر این جایگاه تأکید شد تا در بین مسلمانان نسبت به زنان تغییر نگرش و دیدگاه ایجاد شود. از جمله این موارد عبارتند از:
۱. برابری زن و مرد در انسانیت
قرآن کریم در آیات متعددی، زن و مرد را در انسانیت برابر دانسته و هر دو را از یک نفس آفریده است. به عنوان مثال، در آیه 1 سوره نساء می‌فرماید:
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاءً … »؛ ای مردم! از پروردگارتان بترسید، همان کسی که شما را از یک نفس آفرید و همسرش را از او خلق کرد؛ و از آن دو، مردان و زنان بسیاری پراکنده ساخت.
۲. برابری زن و مرد در پاداش و کیفر
قرآن کریم در آیات متعددی، زن و مرد را در پاداش و کیفر اعمال برابر دانسته و هیچ تفاوتی بین آنها قائل نشده است. به عنوان مثال، در آیه 35 سوره احزاب می‌فرماید:
«إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِینَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِینَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِیمًا»؛
به یقین، مردان مسلمان و زنان مسلمان، و مردان مؤمن و زنان مؤمن، و مردان فرمانبردار و زنان فرمانبردار، و مردان راستگو و زنان راستگو، و مردان شکیبا و زنان شکیبا، و مردان فروتن و زنان فروتن، و مردان صدقه دهنده و زنان صدقه دهنده، و مردان روزه‌دار و زنان روزه‌دار، و مردانی که دامن خود را حفظ می‌کنند و زنانی که [دامن خود را] حفظ می‌کنند، و مردانی که خدا را بسیار یاد می‌کنند و زنانی که [خدا را بسیار] یاد می‌کنند، خدا برای آنان آمرزش و پاداشی بزرگ آماده کرده است.
۳. نقش زنان در خانواده
اسلام به نقش زنان در خانواده اهمیت ویژه‌ای داده و آنها را به عنوان محور اصلی خانواده معرفی می‌کند. زنان به عنوان مادر، همسر و دختر، نقش‌های مهمی در تربیت فرزندان، حفظ آرامش خانواده و ایجاد فضایی صمیمی و محبت‌آمیز دارند.
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَینَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحمَةً إِن فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَکَّرُونَ[1]»؛ و از آیات او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا بواسطه آنها آرامش بیابید و میان شما دوستی و محبت قرار داد، همانا در این امر نشانه‌هایی برای گروهی که تفکر کنند وجود دارد.
۴. نقش زنان در جامعه
دین مبین اسلام به زنان اجازه داده است که در فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شرکت کنند، البته با رعایت موازین شرعی و حفظ حجاب و عفاف. زنان می‌توانند در جامعه به عنوان پزشک، معلم، مهندس، نویسنده، هنرمند و… حضور داشته باشند و به پیشرفت و توسعه جامعه کمک کنند.
در تاریخ اسلام، زنان بزرگی از همسران، مادران و دختران اهل بیت (علیهم‌السلام) و دوستداران خاندان ولایت بودند که در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و سیاسی نقش‌آفرینی کرده‌اند. به عنوان مثال، حضرت خدیجه (علیهاالسلام) به عنوان یک زن تاجر، با حمایت مالی خود از پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله)، نقش مهمی در گسترش اسلام ایفا کرد.
حضرت زهرا (علیهاالسلام) با حضور سیاسی خود در دفاع از ولایت از جان گذشتند و با وصیت نامه سیاسی خود پیام مهمی را به طالبان حقیقت اعلام نمود. همچنین حضرت زینب (علیهاالسلام) نیز با حضور مؤثر خود پس از قیام عاشورا و سخنرانی‌های آتشین در دوران اسارت در کوفه و شام، پیام عاشورا را به گوش جهانیان رساند و چه بسیارند این زنان که پرداختن به آنها به فرصتی دیگر در مقالاتی در آینده مأکول می‌گردد.
۵. زنان نمونه در قرآن و روایات
جایگاه زنان چنان در نزد پروردگار متعال دارای ارزش و اهمیت است که در قرآن کریم و روایات اهل بیت (علیهم السلام) از آنها یاد شده است تا الگویی برای سایر زنان باشند. از جمله این زنان حضرت مریم (علیهاالسلام)، حضرت آسیه (علیهاالسلام) و حضرت فاطمه (علیهاالسلام) می‌باشند.
در روایات ائمه معصومین، حضرت فاطمه (علیهاالسلام) به عنوان سرور زنان عالم، الگویی کامل از یک زن مسلمان است که در تمام ابعاد زندگی، از جمله عبادت، اخلاق، همسرداری، تربیت فرزند و فعالیت‌های اجتماعی، سرآمد بوده است.
توصیف زنان در آخرالزمان از نگاه روایات
در احادیث و روایات زیادی از رسول اکرم و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) درباره وضعیت زنان در آخرالزمان سخن گفته شده و خطرات ناشی از آن را هشدار داده‌اند تا امت اسلامی در این منجلاب فساد گرفتار نگردند. در ادامه به چند روایت در این زمینه می‌پردازیم:
– فاسد شدن زنان
رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) مى‌فرمایند: «حال شما چگونه مىشود هنگامى که زن‌هاى شما فاسد شوند و جوانان شما به فسق و فجور بگرایند، شما نیز به جاى امر به معروف، امر به منکر و نهى از معروف نمایید!، معروف را منکر خیال کرده، منکر را معروف پندارید؟! پرسیدند: آیا چنین وضعى پیش خواهد آمد اى پیامبر اکرم؟! فرمود: آرى، و بدتر از آن، زمانی كه معروف را منكر و منكر را معروف بپنداريد؟ [2]».
– شبیه سازی مردان و زنان در آخرالزمان
در حدیثی دیگر در توصیف آخرالزمان پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) می‌فرمایند: «مردها خود را به صورت زن، و زن‌ها خود را به صورت مرد در مى‌آورند[3]» و در ردّ این عمل آنها می‌فرمایند: «لعنت خدا بر زنانی که خود را به صورت مرد در مى‌آورند و مردانی که خود را به صورت زن در مى‌آورند[4]»؛ علت لعن این است که آنها آیین فطری خود را زیر پا گذاشته و پذیرای جایگاه و سرشت زیبا و تفاوت‌های جسمی، روحی و روانی خود نیستند؛ چراکه از حکمت این تفاوت‌ها غافلند.
– کنار رفتن حیا
در دوره آخرالزمان بعضی از زنان دیگر حیا و عفت را کنار گذاشته و رعایت آن را نشانه خرافه پرستى و علامت تحجر می‌شمارند. این همان نشانی است که نبی مکرم اسلام (صلّیاللهعلیهوآله) آن را در کلامی گهربار در توصیف زنان در آخرالزمان بیان کردند و فرمودند: «هنگامى که زن‌ها جامه مرد بپوشند و پوشش حیا از آنها گرفته شود[5]». و باز هم چنین زنانی مورد لعن قرار گرفتند: «خداوند لعنت کند زنى را که خود را به صورت مرد جلوه مىدهد[6]». این لعنتی که از زبان پیامبر رحمت (صلّیاللهعلیهوآله) نثار زنان در آخرالزمان می‌گردد، به علت پیامدهای سنگینی است که عدم رعایت موازین شرعی پوشش و حیا برای زنان و مردان و جامعه اسلامی در پی دارد.
– ازدواج با همجنس
نکته تأسف‌بار دیگر این که، آنچه خلاف واقع در نظام هستی است در آخرالزمان اتفاق می‌افتد و در کلام امام صادق (علیه‌السلام)کاملا مشهود است. حضرت می‌فرمایند: «در آن زمان زن‌ها را خواهی دید که با زن‌ها ازدواج کنند و زندگی و معیشت زن‌ها با خودفروشی و از راه حرام تأمین می‌شود و زنان همچون مردها جلسه تشکیل می‌دهند[7]».
در دوره آخرالزمان، برخی از زنان در رشته‌های مختلف تخصص یافته و برای رسیدن به قله‌های موفقیت بسیار تلاش می‌کنند. آنها رسالت واقعی خود را که تربیت اولاد و تنظیم خانواده است، فراموش کرده و بر اثر تراکم و مشغله‌های زیاد کاری دیگر فرصت خانهدارى و بچّه دارى را ندارند.
این حقیقت مسلم است که اسلام با اشتغال زنان مخالف نیست اما نباید اولویت اول زن، که همان حکمت آفرینش اوست فراموش شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله «کار کردن و اشتغال زنان از دیدگاه اسلام» پیشنهاد می‌گردد.
– وضعیت پوشش زنان در آخرالزمان
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) درباره سیمای زنان در آخرالزمان می‌فرمایند: «در آخرالزمان و نزدیک شدن قیامت – که بدترین زمان‌هاست- زن‌هایی ظاهر می‌شوند که برهنه و لخت می‌باشند، زینت‌های خود را آشکار می‌سازند، به فتنه‌ها داخل می‌شوند و به سوی شهوت‌ها می‌گرایند و به سوی لذت‌ها می‌شتابند، حرام‌های الهی را حلال می‌شمارند و در جهنم جاودانه خواهند بود[8]».
در آخرالزمان پوشش زنان به گونه‌ای می‌شود که از پوشاندگی کامل برخوردار نیست و آسیب‌های زیادی را برای افراد جامعه به دنبال دارد. از جمله این آسیب‌ها:
. کاهش ارزش زن با تمرکز بیش از حد بر ظاهر و بدن زنان؛
. تحریک مردان؛
. افزایش آزار و اذیت زنان؛
. تبدیل شدن زنان به ابزاری برای لذت‌جویی مردان هوسران؛
. تضعیف بنیان خانواده؛
. ایجاد بی‌ثباتی در روابط خانوادگی؛
. افزایش تنوع طلبی مردان و بروز خیانت؛
. ایجاد ناهنجاری‌های اجتماعی؛
. ترویج مصرف گرایی و …
آنچه مهم است این که پوشش مناسب، نوعی محافظت برای زنان در برابر نگاه‌های نامناسب و رفتارهای ناخوشایند است. داشتن پوشش کامل و محفوظ، نوعی احترام به همسر و حفظ حریم خانواده است.
پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله) درباره بهترین زنان می‌فرمایند: «اِنَّ مِنْ خَيْرِ نِسائِكُمْ الْوَلودَ الْوَدودَ السَّتيرَةَ الْعَفيفَةَ الْعَزيزَةَ فى اَهْلِهَاالذَّليلَةَ مَعَ بَعْلِهَا الْمُتَبَرِّجَةَ مَعَ زَوْجِهَا الْحَصانَ مَعَ غَيْرِهِ [9]»؛ بهترين زنان شما، زنى است زايا (زاینده فرزند)، بسيار مهربان، باحجاب، پاكدامن، در ميان خويشاوندان خود عزيز و در برابر شوهرش متواضع باشد، خودش را براى شوهرش بيارايد و از ديگران حفظ كند.
ای زن به تو از فاطمه این گونه خطاب است ارزنده‌ترین زینت زن حفظ حجاب است
– زن سالاری
از ناهنجاری‌های دیگر در دوران آخرالزمان، زن سالاری تا سر حد زن پرستی و قبله قرار دادن زنان است که در روایتی از پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) به این وضعیت دردناک اشاره شده است: «زمانی خواهد رسید که مردم شکم خود را خدا، زنان خود را قبله‌گاه، پول را دین خود، وسایل دنیوی را مایه شرف و ارزش و اعتبار خود بدانند. از قرآن جز درس، از اسلام جز آثار و از ایمان جز نام نماند. ساختمان مساجد آباد می‌شوند، اما دل‌ها از جهت هدایت خدا خراب شود[10]».
– آراستن زنان در آخرالزمان برای نامحرمان
در بحارالأنوار روایتی از پیامبر وجود دارد که حضرت در اواخر عمر خود خطاب به یاران و اصحاب خود فرمودند: «زمانی بر مردم بیاید که اخلاق انسانی از آنان رخت بربندد … زنانشان خود را برای نامحرمان آراسته کنند[11]».
از آسیب‌های آرایش کردن زنان در محیط های عمومی و برای نامحرم عبارتند از:
. جلب توجه مردان و تحریک آنها؛
. افزایش نگاه‌های هوس‌آلود و ایجاد انحرافات اخلاقی؛
. بروز رفتارهای نامناسب از مردان؛
. کاهش حیا و عفت و خودنمایی زنان در جامعه؛
. تغییر هویت و اصالت زن؛
. ایجاد رقابت ناسالم در بین زنان برای جلب توجه؛
. کاهش اعتماد به نفس و احساس زیبان نبودن بدون آرایش؛
. مصرف گرایی و صرف هزینه‌های زیاد برای خرید لوازم آرایشی؛
. ابتلاء بیماری‌های پوستی بر اثر استفاده بی‌رویه از وسایل آرایشی؛
. ایجاد اختلاف و نارضایتی در روابط خانوادگی.
– حضور زنان در آخرالزمان در کسب و کارها
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «در آخرالزمان، زنان به خاطر حرص به دنیا، در کسب و کار همسران خود شرکت می‌نمایند[12]».
فرمایش امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در مورد مشارکت زنان در کسب و کار همسران در آخرالزمان، هشداری است نسبت به غلبه‌ی مادی‌گرایی و حرص به دنیا. این مشارکت، اگرچه در ظاهر می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده کمک کند، اما در باطن، نشان‌دهنده‌ی تغییر ارزش‌ها و اولویت‌هاست؛ به گونه‌ای که هدف اصلی زندگی، یعنی قرب الهی، تحت‌الشعاع جمع‌آوری ثروت قرار می‌گیرد و روابط خانوادگی نیز ممکن است آسیب ببیند.
نکته اصلی در این روایات، «حرص به دنیا» است. اگر انگیزه از کار کردن، جمع‌آوری ثروت و تجمل‌گرایی باشد، این امر می‌تواند آسیب‌زا باشد و باعث غفلت از امور معنوی و وظایف اصلی شود. علاوه بر آن آسیب‌هایی مانند تضعیف بنیان خانواده، کاهش توجه به تربیت فرزندان، و افزایش اختلافات خانوادگی را به دنبال خواهد داشت.
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «در آخرالزمان، زنان به خاطر حرص به دنیا، در کسب و کار همسران خود شرکت می‌نمایند».
– تسلط زنان در آخرالزمان بر امور جامعه
امیرمؤمنان (علیه‌السلام) درباره نشانه‌های آخرالزمان می‌فرماید: «… و آن هنگامی است که زن‌ها مسلّط شوند، کنیزان تسلّط پیدا کنند و کودکان حکومت کنند[13]».
لازم به ذکر است مواردی که در حدیث ذکر شد، نمادی از دگرگونی ارزش‌ها و معیارها در جامعه است؛ به این معنا که امور به دست کسانی سپرده می‌شود که ظرفیت و توانایی لازم را ندارند و این امر منجر به هرج و مرج و نابسامانی در جامعه می‌گردد. این وضعیت، نشان‌دهنده انحطاط اخلاقی و معنوی جامعه و فقدان تدبیر و دوراندیشی در اداره امور است. به طور یقین همان طور که توضیح داده شد، همراهی و حضور فعال زنان در عرصه‌های مختلف منظور نیست؛ بلکه حضور زنان در برخی موقعیت‌های جامعه، فقط و فقط از عهده زنان برمی‌آید.
نتایج بررسی روایات وضعیت زنان در آخرالزمان
این گروه از زنان در آخرالزمان که در روایات به آنها پرداخت شده، نه تنها به دنیا و آخرت خود لطمه می‌زنند؛ بلکه سبب بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله تزلزل بنیان خانواده، افزایش طلاق، عدم تمایل جوانان به ازدواج و… در جامعه می‌شوند.
در صورتی که شخصیت زن چنان والاست که ایجاب می‌کند همواره وقار و متانت خود را حفظ کند، زیبایی‌های ظاهری را از نامحرم بپوشاند، اجازه ورود به حریم امن خود را به هیچ نامحرمی ندهد تا بازیچه دست هوسرانان و هوسبازان نگردد.
بانویی که خود را تزکیه و تهذیب نماید، توانایی تربیت فرزندانی پاک، صالح و سودمند به جامعه را دارد، اما بر عکس، بانوانی که در ورطه فساد غوطه‌ور می‌شوند، فرزندانی تحویل جامعه می‌دهند که نه تنها دردی از خانواده و جامعه دوا نمی‌کنند؛ بلکه خود عامل مصیبت و بلا برای جامعه می‌شوند.
از این جهت خواهیم دید قوانینی که نهی کننده انسان از انجام بعضی از امور هستند چه ثمرات و نتایج مادی و برکات معنوی در خود دارند و لازمه سعادت و رشد و تکامل بشر هستند.
زنان در گرداب فتنه‌های آخرالزمان
در دوران آخرالزمان، که به عنوان دورانی پر از فتنه و آشوب شناخته می‌شود، نقش زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زنان در این دوران، با ویژگی‌های خاص خود، می‌توانند در حفظ ایمان و ارزش‌های اسلامی نقش بسزایی ایفا کنند. اما در عین حال، با فتنه‌های متعددی نیز روبرو هستند که نیازمند آگاهی، بصیرت و آمادگی است. از جمله فتنه‌های پیش روی زنان در آخرالزمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
. تهاجم فرهنگی؛ تخریب ارزش‌های اسلامی و ترویج فرهنگ غربی است که پس از ناامیدی دشمن از تهاجم نظامی به آن روی آورد و نوک پیکان خود را بر زن تنظیم نمود؛ چراکه زن از ارکان خانواده بوده و دشمن با کمرنگ کردن نقش همسری و مادری می‌توانست به اهداف خود برسد.
. ترویج فساد و بی‌بندوباری در بین زنان در آخرالزمان؛ به تصویر کشیدن و ترویج انحرافات اخلاقی بین زنان و دختران، به ویژه در فضای مجازی، علاوه بر عادی سازی گناه، زمینه ابتذال آنها را بیش از پیش فراهم کرد؛ به طوری که اهمیت و جایگاه زنان به عنوان نیمی از پیکره جامعه زیر سؤال رفت.
. القاء تبعیض و نابرابری در بین زنان؛ ایجاد سرخوردگی و ناامیدی به دلیل عدم رعایت حقوق زنان در بین آنها و ترویج فمنیسیم و خودباوری اغراق‌آمیز، همچنین بی‌ارزش جلوه دادن و سنگنیی و زحمت‌آور بودن نقش مادری و خانه‌داری برای زن، از دیگر فتنه‌های آخرالزمان بود که توسط دشمنان اسلام رقم خورد.
. ترویج تجملات و مادی‌گرایی؛ از دیگر فتنه‌هایی که گریبان‌گیر زنان در آخرالزمان شده است، ارائه محصولات متنوع در هر زمینه و ایجاد تفکر نیازمندی به آن با تبلیغات گسترده در سطح جهانی، باعث شد که زندگی‌ها رنگ و بوی مادی بی‌حدی به خود بگیرند. همچنین تنوع محصولات به گونه‌ای است که فرد نسبت به داشته‌های خود قانع نبوده و تمایل او به تغییر و تعویض ولو به ایجاد هزینه‌های گزاف برای خانواده، روز به روز بیشتر گردد، به گونه‌ای که افراد بخصوص زنان، غرق در مادیات شده و از زندگی معنوی، ساده و بی‌آلایش خود دور گردد.
. افزایش جنگ و ناامنی؛ به راه افتادن جنگ‌های نظامی، باعث شد زنان زیادی در آخرالزمان دچار آسیب‌های جدی شوند و از فتنه‌های آخرالزمان در امان نباشند. از جمله این موارد آوارگی، بی‌سرپرستی، نداشتن سرپناهی برای زندگی، نیاز شدید به مایحتاج اولیه زندگی و … می‌باشد.
راهکارهای نجات‌بخش زنان در آخرالزمان
زنان در آخرالزمان می‌توانند با راهکارهایی برگرفته از آموزه‌های دینی و سیره اهل بیت (علیهم‌السلام) از فتنه‌های آخرالزمانی در امان مانده و حتی نجات بخش دیگران از جمله اعضای خانواده، دوستان، نزدیکان و … نیز باشند. برای نمونه می‌توان موارد زیر را یادآور شد:
– ارتقاء سطح آگاهی و بصیرت برای تشخیص درست از نادرست در فتنه‌ها؛ با تمسک به حبل المتین، قرآن کریم و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) و شرکت در جلسات معرفت‌افزایی دینی؛
– تلاش برای خودسازی و دیگرسازی، امری حیاتی برای پشت سر گذاشتن فتنه‌های آخرالزمانی و حفظ و ارتقای نقش زنان در زمینه‌سازی ظهور امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)؛
– ضرورت دشمن شناسی و شناخت شیوه‌های آن در جهت حفظ ایمان و ارزش‌های زنان در برابر فتنه‌های آخرالزمانی، توانمندسازی مقابله با دشمن، حفظ هویت اسلامی زنان، مانع شدن از انحراف آنها در دوران غیبت؛
– تقویت ایمان و معنویت و حفظ ارزش‌های اسلامی در برابر زوال معنوی با پرداختن به فضائل اخلاقی و فرایض دینی و اعتقادی؛
– پذیرفتن مسئولیت‌های مهم و خطیر همسری و مادری در راستای تربیت نسل آینده و فرزندانی آگاه و متعهد به اسلام و حفظ بنیان خانواده به قصد رشد جامعه اسلامی و زمینه‌سازی ظهور؛
– داشتن شجاعت و استقامت و ایستادگی در برابر ظلم و دفاع از حقوق مظلوم، با استفاده از موقعیت و جایگاه مهم اجتماعی؛
– ایجاد همدلی و همبستگی بین افراد خانواده و جامعه به منظور حل مشکلات و آسیب‌های اجتماعی و ترویج ارزش‌های انسانی و اسلامی.
اهمیت عفت و پاکدامنی زنان در آخرالزمان
گوهر وجودی زن بسیار گرانبها آفریده شده است. او مأمن و مأوای اعضای خانواده است. جایگاه او چنان رفیع است که نباید مورد سوء استفاده و بهره‌برداری مردان فاسد قرار گیرد. کرامت زن به زیبایی باطن اوست نه زیبایی ظاهر؛ چراکه باطن پاک و مطهر اوست که می‌تواند مایه آرامش و طمأنینه همسر بوده و تربیت فرزندان مؤمن را به عهده بگیرد و آنها را به رشد و کمال و تعالی برساند. به فرموده امام خمینی (ره) از دامن زن مرد به معراج می‌رود.
اما صد افسوس که دشمن، عفت و نجابت زنان در آخرالزمان را نشانه گرفته و او را به زیبایی ظاهری محدود کرده است. او دل مشغولی‌هایی برای زن ایجاد کرده تا هر روز در جهت ارتقای زیبایی خود وقت و هزینه صرف کند که نتیجه‌ای جز فراموشی کرامت وجودی را برای زن به دنبال ندارد. او همچنین مسئولیت مهم مادری و همسری و حفظ بنیان خانواده را تعدی به حقوق خود بداند و تا فروپاشی خانواده پیش برود و هدفی جز خود ظاهری را دنبال نکند.
نکته جالب و قابل توجه این که دین اسلام برای آراستن و زیبایی زن ارزش قائل است و آن را محدود به همسرش می‌نماید و ثوابی عظیم برای آن در نظر دارد. پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله) درباره حق شوهر بر زن می‌فرمایند: «بر زن است که (برای شوهرش) خوشبوترین عطرهایش را بزند و قشنگ‌ترین لباس‌هایش را بپوشد، و از زیباترین زینت‌هایش استفاده کند[14]».
بهتر است زنان بداند که مردان نیازى به ابتذال زنان ندارند، آنها شدیداً به زنى نیاز دارند که ارزش و جایگاه خود را بداند و بتواند همسری مورد اعتماد و لایق براى شوهر خود، مادر شایسته براى فرزندانش و حلقه اتصال خانواده و جامعه بوده و رشته تداوم نسل بشری را حفظ کند.
نقش زنان در آخرالزمان، در زمینه سازی ظهور
در روایات اسلامی، به ویژه در منابع شیعه، علاوه بر وضعیت نامناسب زنان در آخرالزمان، به نقش مثبت، کارآمد و سازنده زنان در آخرالزمان اشاره‌های مهمی شده است. این روایات تصویری از حضور چشمگیر و مثمرثمر زنان در تحولات و رویدادهای آن دوره ارائه می‌دهند. در اینجا به برخی از این نقش‌ها اشاره می‌کنم:
نقش زنان در یاری امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)
یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی که برای زنان در آخرالزمان ذکر شده، یاری و همراهی امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) است. در روایات آمده است که گروهی از زنان مؤمن و فداکار در رکاب حضرت مهدی (عج) خواهند بود و در تحقق اهداف ایشان نقش بسزایی ایفا خواهند کرد. این زنان با ایمان، علم و تقوای خود، به عنوان الگوهایی برای دیگران عمل می‌کنند و در نشر عدالت و گسترش دین اسلام سهیم می‌شوند. به عنوان مثال، در روایتی از امام باقر (علیه‌السلام) آمده است که 50 زن در میان 313 نفر یاران خاص حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) حضور دارند. این نشان‌دهنده اهمیت نقش زنان در نهضت جهانی امام زمان (عج) است.
زنان و تربیت نسل منتظر
یکی دیگر از نقش‌های مهم زنان در آخرالزمان، تربیت نسل منتظر است. زنانی که با آگاهی و ایمان، فرزندان خود را با ارزش‌های اسلامی و فرهنگ انتظار تربیت می‌کنند، محبت اهل بیت (علیهم‌السلام) را با تمام وجود در دل فرزندان خود می‌کارند و در آماده سازی جامعه برای ظهور می‌کوشند. این مادران با تربیت صحیح فرزندان خود، نسلی را پرورش می‌دهند که آماده یاری امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) و تحقق اهداف ایشان باشند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله «نقش زنان در سپاه امام زمان (عج)؛ از فداکاری تا مدیریت» پیشنهاد می‌گردد.
سخن آخر
در مجموع در این مقاله، موضوع نقش زنان در آخرالزمان از دو بُعد سازنده و مخرب مورد بررسی قرار گرفت. گرداب‌های فتنه‌ای که زنان را در برگرفته و راهکارهای برون رفت از آن بیان گردید. همچنین به اهمیت جایگاه زن در اسلام و عفت و پاکدامنی بانوان و نقش آنها در زمینه سازی ظهور و تحول جامعه پرداخته شد.
آنچه بدست آمد این که با مقایسه روایاتی که در مورد زنان در آخرالزّمان آمده و وضعیّت کنونی زنان از حیث اجتماعی و اخلاقی، بین زن امروز و زن آخرالزّمان شباهت‌های بسیاری دیده می‌شود که به مرور زمان در آنها ایجاد شده است.
امّا نباید از این نکته هم گذشت که نمی‌توان فساد اخلاقی و رفتاری را بر همه زنان و دختران جامعه تعمیم داد؛ زیرا در آخرالزمان، زنان آگاه، عفیف و با ایمانی نیز وجود دارند که از وضعیت نابهنجار زنان در آخرالزمان متأثّرند و نگرانند. این بانوان بصیر می‌توانند با روشنگری و آگاه سازی زنان از خطر بزرگی که در آن گرفتار شده‌اند، نجات بخش و یاریگرشان باشند. علاوه بر آن با یاری امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)، تربیت نسل منتظر، حفظ ایمان و تقوا در فتنه‌ها و الگوگیری از زنان بزرگ تاریخ اسلام، در تحقق اهداف الهی سهیم شوند.
بارالها، از صمیم قلب از تو می‌خواهیم به زنان و دختران ما، عفت، حیا، ایمان، بصیرت، شجاعت، صبر و استقامت عنایت فرما، تا با اسوه قرار دان حضرت زهرا (علیهاالسلام) و حضرت زینب (علیهاالسلام)، در مسیر رضای تو گام بردارند.
[2] . منتخب الأثر، ص 426.
[3] . همان، 292.
[4] . نهج الفصاحه، ج 2، ص 474.
[5] . بحارالانوار، ج 52، ص 263.
[6] . نهج الفصاحه، ص 474.
[7] . بحارالانوار، ج 52، ص 2۵۶.
[8] . منتخب الاثر، ص 426.
[9] . من لايحضره الفقيه، ج3، ص 389، ح 4376.
[10] . المکتبة الشاملة، صحیح کنوز السنة النبویّة، السنن الکبری للنسائی.
[11] . بحارالأنوار، ج 77، ص 369.
[12] . منتخب الاثر، ص 428.
[13] . بشاره الاسلام، ص 41 – 44.