برنامه غذایی متناسب با مزاج کلی افراد
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
برنامه غذایی مهم است اما برنامه غذایی متناسب با شرایط تغییر می‌کند. بنا بر طب ایرانی وجود یک برنامه ثابت غذایی توصیه نمی‌شود. این برنامه باید متناسب با تغییر مزاج و تغییر آب و هوا و اقلیم و تغییر مولفه‌های دیگر تغییر کند. در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم و عناوین زیر را بررسی می‌کنیم:
- برنامه ریزی غذایی متناسب با مزاج کلی
- لزوم تغییر برنامه غذایی با تغییر مولفه‌های مزاج
- عدم پافشاری بر عادت‌های گذشته
چکیده
- یکی از قوانین در طب ایرانی این است که باید متناسب با مزاج کلی افراد یک برنامه غذایی برنامه‌ریزی کرد.
- با تغییر شرایط (اقلیمی، فصول، شغل، سن و …)، برنامه ریزی غذایی نیز باید تغییر کند.
- در روایتی از حضرت امام رضا (ع) داریم که می‌فرمایند: غذای خود را با اندازه عادتت و برحسب اقامتگاه خود و فعالیت‌ها و زمانه‌ات تنظیم کن تا بهره ببری.
- وقتی شرایط اقلیمی و سکونت، فصلی، سنی و جسمی تغییر پیدا می‌کند، روی یک عادت، حتی یک عادت بسیار عالی و خوب پافشاری نداشته باشید. این عادت‌های خوب هم باید بنا به تغییر شرایط اصلاح شوند و تغییر کنند تا بیشترین فایده را به بدن خود برسانید.
برنامه ریزی غذایی متناسب با مزاج کلی
یک قانون مهم در طب ایرانی وجود دارد، اگر برنامه‌ای برای غذای خود چیدیم، اگر نظمی برای سیستم غذایی خود در نظر گرفتیم همه این‌ها منوط به این است که بدانیم در چه سنی، در چه شهری و اقلیمی، در چه مزاج پایه‌ای، با چه شغلی داریم این کار را انجام می‌دهیم. همه خصوصیاتی که مزاج کلی فرد را تعیین می‌کند در نظر می‌گیریم، براساس آن برنامه می‌ریزیم. اگر این شرایط تغییر کرد باید برنامه ما هم تغییر کند. این مطلب خیلی مهم است.
لزوم تغییر برنامه غذایی با تغییر مولفه‌های مزاج
اگر سن کودک شما از یک مقطع به یک مقطع دیگر وارد شد، باید برنامه غذایی شما در مورد تمام نکات تغذیه تغییر پیدا کند. یعنی شما باید در مورد نوع غذا، زمان غذا، تعداد دفعات غذا، طعم غذا، تمام خصوصیات برنامه را تغییر بدهید. چون سن کودک شما تغییر کرده است. اگر منطقه و اقلیم شما تغییر کرد، از جایی به جای دیگر سفر کردید، تغییر اقلیم دادید، باید حتماً برنامه‌های شما تغییر کند. اگر فصل تغییر کرد، اگر شرایط تحت تأثیر تغییرات محیطی قرار گرفت، حتماً برنامه‌ریزی شما هم باید بنا به این خصوصیات اصلاح شود.
روایت امام رضا (ع)
حضرت امام رضا (ع) می‌فرمایند که: غذای خود را با اندازه عادتت و برحسب اقامتگاه خود و فعالیت‌ها و زمانه‌ات تنظیم کن تا بهره ببری.[1] ببینید خیلی روایت زیبا و مهمی است، تمام نکاتی را که در ذهن ما در طب ایرانی وجود دارد، همه با هم جمع شده در این روایت آمده است. اگر عادات شما تغییر کرد، اگر اقامتگاه شما، اقلیم شما تغییر کرد، محل زندگی شما تغییر کرد، فعالیت و شغل شما تغییر کرد، زمان شما از لحاظ فصول یا زمان و مقطع سنی تغییر کرد؛ باید برنامه و عادات غذایی شما تغییر کند تا از غذا بهره ببرید.
باز هم روایت داریم حضرت امام رضا (ع) می‌فرمایند که: مزاج‌ها تابع هواها هستند، پس با تغییر هواها، تغییر دهید. برنامه‌های غذایی خود را با تغییر فصول و تغییر شرایط آب و هوایی، با تغییر اقلیم باید تغییر بدهید. یک اصل خیلی مهم در این امر وجود دارد، آن هم این‌که وقتی شرایط تغییر کرد شما روی یک برنامه‌ای که تا الآن داشتید پافشاری نکنید.
جوان شما تا الآن دانش‌آموز بود، دانش‌آموز دبیرستان بود، دانشگاه قبول شد. از یک اقلیم گرم و خشک باید به یک اقلیم سرد و تر برود. مسلماً باید برنامه غذای او و عادت‌های غذایی او تغییر کند. مسلماً باید تمام برنامه‌های سلامتی بخش او تغییر کند. میزان فعالیت او، نوع خواب او، حالت‌های پاکسازی بدن او، نوع برخورد او با آب و هوای اطراف او باید تغییر کند. علاوه بر این‌ها، غذای او هم باید تغییر کند.
عدم پافشاری بر برنامه غذایی گذشته
وقتی شرایط اقلیمی و سکونت شما، شرایط فصلی شما، شرایط سنی و جسمی شما تغییر پیدا می‌کند، پافشاری روی یک عادت، حتی یک عادت بسیار عالی و خوب نداشته باشید. این عادت‌های خوب هم باید بنا به تغییر شرایط اصلاح شوند و تغییر کنند تا بیشترین فایده را به بدن خود برسانید.
خیلی افراد هستند یک مرتبه در عمر خود مزاج‌سنجی می‌کنند، پیش یک استاد عالی می‌روند و مطمئن می‌شوند این مزاج پایه آن‌ها است. برای همه عمر خود یک عادت‌هایی تعیین می‌کنند و روی آن‌ها پافشاری می‌کنند. این یک نوع ضرر است، یک نوع آسیب رساندن به بدن است. چرا که شما در هر مقطعی از زمان، از سن، مراحل مختلف عمر، با هر تغییر جغرافیایی و آب و هوایی، با هر تغییر اقلیمی، باید برنامه‌های خود را تغییر بدهید و یک عادت‌های جدید و خوب برای خود بچینید.
در این میان کسانی که مهاجرت می‌کنند از شهری به شهر دیگر می‌روند، دانش‌آموزانی که در واقع پدر و مادر آن‌ها مشاغلی دارند مأموریتی دارند، باید دائم جا به جا شوند، با هر جا به جایی باید یک برنامه‌ریزی جدید و نو برای آن‌ها انجام شود تا سطح آموزش آن‌ها بالا برود. همه افراد که دائماً در معرض تغییر فصول هستند، باید دائماً برنامه خود را براساس تغییر فصل، گرما، سرما، تری و خشکی هوا تغییر بدهند. مداومت بر یک عادت، خصوصاً در مورد برنامه‌های غذایی، منجر به ایجاد بیماری و عدم تعادل می‌شود.
چیزی که ممکن است یک وقت برای شما یا جوان و کودک شما بسیار مفید بوده، افزایش سطح توانایی برای آن‌ها به همراه می‌آورده، در یک مقطع دیگر کاملاً برای آن‌ها افت یادگیری و توانایی‌های آموزشی و پرورشی بیاورد. دقت کنید فقط باید گاهی اوقات ریزه‌کاری‌ها و ظرافت‌هایی در تغییر شرایط خود داشته باشید. با یک اصلاح کوچک و ساده، تغییر موقعیت خود را مدیریت کنید.
[1]. امام رضا علیه السلام: غذاي خود را با سبُکترین غذایی که بدنت را به اندازه عادتت و بر حسب اقامتگاه و فعالیّت‌ها و زمانه‌ات تغذیه می‌کند، آغاز کن. دانشنامه احادیث پزشکی، ج 2، ص87.