صبر و سازش در خانواده
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
تفاهم بین زن و مرد باعث استحکام خانواده و کم شدن اختلافات می‌شود. اما گاهی این تفاهم به دلایلی حاصل نمی‌شود و یا در مواردی امکان تفاهم وجود ندارد. در اینگونه موارد طرفین باید صبر و سازش را پیشه کنند و از هرگونه مجادله و درگیری بپرهیزند. در این مقاله به بررسی اهمیت صبر و سازش در خانواده می‌پردازیم. عناوین مطرح شده در این مقاله عبارتند از:
- جایگاه صبر و سازش در تحکیم خانواده
- ضرورت صبر و سازش
- حوزه‌های صبر در خانواده
چکیده
- در صورتی که زوجین در بعضی امور به تفاهم نرسند باید به صبر و سازش توجه کنند که عامل مهمی در تحکیم خانواده است.
- به وجود آمدن برخی از ناملایات در زندگی طبیعی است چه در حوادث طبیعی و چه برخورد با دیگران، چرا که ما با انسان‌ها زندگی می‌کنیم که از امور مثبت و منفی برخوردارند و نه فرشتگان.
- زندگی بنیان عظیمی است که نمی‌توان به دلیل وجود برخی مشکلات و به آسانی آن را به هم زد، از این رو ضرورت دارد تا با صبر و سازش زندگی را حفظ و مشکلات را به مرور حل کرد.
- هر کار بزرگی مانند ایمان با صبر و استقامت به نتیجه خواهد رسید از جمله زندگی خانوادگی.
- حوزه‌های صبر در خانواده عبارتند از:
- صبر در مواردی که زوجین به تفاهم نمی‌رسند.
- صبر در مشکلات و ابتلائات زندگی مانند زحمات بچّه‌دار شدن، کسب روزی حلال، مریضی و غیره.
- صبر در برابر کج‌خلقی‌ها و آزار طرف مقابل است. طبق روایات هر یک از زوجین که دربرابر سوء خلق همسرش صبر کند، خداوند به او پاداش صابران مانند حضرت ایوب را خواهد داد.
صبر و سازش
برای استحکام خانواده و دوری از تنش‌ها باید به تفاهم برسیم. اما سوال این است که حالا اگر در مواردی به تفاهم نرسیدیم، چه کاری باید انجام دهیم؟
جملۀ زیبایی از امیر المؤمنین (ع) است که مضمون سخن این است مشکلاتی که پیش می‌آید اگر می‌توانید راه چاره‌ای برای آن ایجاد کنید، عجله کنید که زود برطرف شود. اگر نمی‌توانید با آن کنار بیایید.
گفتند کسی داخل آب افتاده بود، به او گفتند صبر می‌کنی برویم وسیله‌ای بیاوریم تا تو را نجات دهیم؟ گفته بود صبر نکنم چه کار کنم؟! وقتی انسان بنای خود را بر این می‌گذارد که صبر کند، آسوده است. باید اگر می‌توانیم تفاهم ایجاد کنیم، در غیر این صورت صبر کنیم.
ضرورت صبر و سازش
ممکن است سؤال شود چه ضرورتی دارد که ما در زندگی صابر باشیم؟ چرا اقدام نکنیم و حق خود را نگیریم؟ برای رسیدن به پاسخ باید به دو نکته توجه کنیم:
نکته اول: ما با انسان‌ها زندگی می‌کنیم، هیچ یک از زوجین از فرشتگان نیستند که هیچ امر منفی در وجود آن‌ها نباشد. انسان‌ها امور مثبت و امور منفی دارند. پس به طور طبیعی در زندگی ناملایماتی پیش خواهد آمد، همۀ زندگی شیرین نیست و این بسیار طبیعی است. حال آیا می‌توان در این ناملایمات زندگی را به هم زد؟! سخن مشهوری است که می‌گویند زندگی لباس نیست که فوراً آن را عوض کرد. زندگی بنیان عظیمی است با اهداف بلند انسان ساز، بنیان مرصوصی است که نمی‌توان به راحتی حکم به انحلال آن داد.
بر فرض زندگی را به هم زدیم، مگر زندگی بعدی ناملایمات ندارد، ممکن است مشکلات جدیدی پیش بیاید، بنابراین صبر لازمه تصمیم‌گیری صحیح و اصلاح کردن امور است. کلام لقمان به فرزند خود این است که «وَ اصبِر عَلى ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِن عَزمِ الأُمورِ؛ در آنچه برایت پیش می‌آید صابر باش که این از اراده استوار در کارها است».[1]
اگر انسان با پیش آمدن اندک ناملایمی، بساط را به هم بزند، در هیچ کاری موفّق نخواهد شد؛ برای مثال ایمان به خداوند و ثابت قدم ماندن در راه انبیاء نیاز به صبر و استقامت دارد؛ همچنان که در حدیثی فرمودند: صبر برای ایمان مانند سر است برای بدن. همچنان که اگر سر از بدن برداشته شود بدنی هم باقی نخواهد ماند اگر صبر در ایمان از بین برود، ایمانی باقی نخواهد ماند.[2] خانواده نیز از امور بسیار مهم و متعالی است که بایستی با صبر و استقامت آن را حفظ کرد.
حوزه‌های صبر در خانواده
در خانواده باید در چه اموری صبر کنیم؟
1- در مواردی که با هم تفاهم نداریم. برای مثال ممکن است 80 درصد بین زن و شوهر تفاهم باشد، 20 درصد نباشد، در این 20 درصد باید صبر و سازش کنند، قدر مشترکی را با هم تعریف کنند و کنار بیایند، نه این که زندگی را به هم بزنند.
2- در مشکلات زندگی و ابتلائات صبور باشند. بچّه‌دار شدن زحمت دارد، مشکلات دارد، باید صابر باشیم. زندگی سالم هزینه‌بر است باید صبر کنیم و استقامت کنیم.
3- صبر در برابر کج‌خلقی‌ها و آزار طرف مقابل است. زن نسبت به شوهر و شوهر نسبت به زن.
از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است:
«مَنْ صَبَرَ عَلَى سُوءِ خُلُقِ امْرَأَتِهِ وَ احْتَسَبَهُ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَى بِكُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ يَصْبِرُ عَلَيْهَا مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا أُعْطِيَ أَيُّوبَ عَلَى بَلَائِه»[3]
مردی که در بداخلاقی همسر خود صابر باشد و زندگی را به هم نزند، خدای تعالی در برابر هر شب و روزی که او بر مشکلات همسر صبر می‌کند، اجر حضرت ایّوب در بلاهایش را به او خواهد داد.
درباره بانوان نیز شبیه این روایت از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است:
«مَنْ صَبَرَتْ عَلَى سُوءِ خُلُقِ زَوْجِهَا أَعْطَاهَا اللَّهُ مِثْلَ ثَوَابِ آسِيَةَ بِنْتِ مُزَاحِمٍ»[4]
زنی که بر بداخلاقی شوهر خود صابر باشد، خدا ثواب آسیه زن فرعون را به او خواهد داد.
پس به طور خلاصه اوّلاً صبر ما را به نتیجه می‌رساند که فرمودند: «الصَّبرُ مِفتاحُ الظَّفَر؛ صبر کلید موفقیت است»؛[5] معمولاً انسان وقتی صبر می‌کند و برای حل مشکلات زمان می‌دهد، با چشم خود می‌بیند که بسیاری از امور خود به خود حل می‌شود؛ مشکلات در صبر و سازش آسان می‌شود و نتیجۀ آن رسیدن به آرامش است و نهایتاً اجر اخروی عظیمی بر صبر تعلّق می‌گیرد. پس اگر صابر باشیم زندگی ما به استحکام و ثبات می‌رسد و اگر صبور نباشیم و بخواهیم در هر امری برخورد کنیم، زندگی نا آرام و متزلزل خواهد شد. إن‌شاء‌الله خداوند ما را به انجام وظایف خصوصاً در خانواده موفّق کند.
[1]– سورۀ لقمان، آیه 17.
[2]– الكافي (ط – الإسلامية)، ج2، ص: 88
[3]-أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص: 419
[4]– مكارم الأخلاق، ص 214.
[5]– شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، ج 1، ص 322.