عذاب وجدان بعد از گناه

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که بعد از یک گناهی عذاب وجدان انسان را رها نمی‌کند. گاهی حتی توبه هم کرده‌ایم ولی باز هر وقت به یاد آن می‌افتیم عذاب وجدان گرفته و ناراحت می‌شویم. علت آن چیست؟ چه کار کنیم تا آرام شویم؟ در این مقاله با بهره‌گیری از بیانات دکتر میرباقری موضوع عذاب وجدان بعد از گناه را بررسی می‌کنیم. در ادامه ویدیو و متن بیانات استاد را مشاهده می‌فرمایید.

ویدیو: عذاب وجدان بعد از گناه

عذاب وجدان و ناراحتی بعد از گناه مبارک است

سوال: می‌گویند با این که از گناه کبیره‌ای توبه کرده‌ام و روزی هزار بار از خدا عذرخواهی می‌کنم باز آرامش قلب نداشته و عذاب وجدان دارم. چه‌کار‌ کنم آرام بشوم؟

اولا این ناراحتی را خیلی مبارک و خوب بدانید، بد ندانید. خیلی هم دوست نداشته باشید از این ناراحتی زود بیرون بیایید. وقتی آدم از گناهی ناراحت است باعث می‌شود استغفار را تکرار کند و این لطف خدا است.

عذاب وجدان باعث توبه

در حدیثی آمده که اگر مومن مرتکب گناهی شود، آن گناه هر وقت باشد خدا آن را به یاد او می‌آورد که توبه کند. حالا به نظر من اگر گناه کبیره باشد خدا بارها به یادش می‌آورد. نمی‌گذارد خیالش آسوده شود.

گناهان کبیره یک توبه جدی لازم دارد و ما باید این توبه را این قدر ادامه بدهیم که مطمئن شویم آن توبه‌ای که خدا دوست دارد ما انجام داده‌ایم. صدهزار بار هم ما استغفار کنیم چه عیبی دارد؟! گاهی ممکن است خطایی از انسان سر بزند که کثرت استغفار، می‌تواند آن را جبران می‌کند. بنابراین نباید ناراحت باشید. این خوب است. همین که وجدانتان آرام نمی‌شود که چرا این کار را کردید، استغفار می‌کنید. و این باعث جلب محبت خدا به ما است.

برای بعضی از گناهان صرف توبه کافی نیست

دوم این که در بعضی از گناهان قرآن صرف استغفار و توبه را کافی نمی‌داند. به عنوان مثال در وصف عبادالرحمن در سوره فرقان می‌فرماید: «وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ وَلَا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا يَزْنُونَ».[1] عبادالرحمن سه تا گناه را انجام نمی‌دهند: شرک به خدا نمی‌ورزند، قتل نفس نمی‌کنند، زنا و عمل منافی عفت انجام نمی‌دهند. بعد می‌فرماید: «وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ يَلْقَ أَثَامًا * يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا»[2] کسی که چنین گناهی را مرتکب شود گناهی در افکنده یا بعضی این گونه معنا کردند که در روز قیامت خود را در حال گناه دیدار می‌کند، عذاب او مضاعف خواهد بود و به ذلت در عذاب همیشگی گرفتار است.

بعد می‌گویند «الا» مگر کسی که سه تا کار بکند: «إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا».[3] کسی که این سه تا کار را انجام دهد:

۱. توبه و بازگشت

اولا برگردد، روی گناه نماند، پشیمان و ناراحت باشد، همین ناراحتی که این فرد سوال کننده دارد.

۲. ایمان دوباره

دوم این که دوباره ایمان بیاورد، چون بعضی از این گناهان هست که در آن حالت، ایمان زایل می‌شود، احادیث متعددی در این زمینه داریم. یعنی زوال موقت ایمان. پس وقتی که برگشت شهادتین بگوید، یا بلند شود یک نماز بخواند که خود به خود شهادتین در نماز می‌گوید. تا تجدید ایمان شود.

۳. جبران با عمل صالح

سوم یک عمل صالحی انجام دهد. او یک گناه بزرگی انجام داد، یک لذتی از گناه نصیبش شد، پس یک کار بزرگی انجام بدهد که جبران این لذت شود. مثلا فرض کنید مدتی روزه بگیرد، صدقه سنگینی در راه خدا بدهد و امثال این‌ها، که خودش دیگر دلش آرام شود.

بعد می‌فرماید: «فَأُولَٰئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ»[4] اگر کسی این سه تا کار را انجام داد خدا آن سیئه را از پرونده او برمی‌دارد و جایش حسنه قرار می‌دهد. احتمالا همین حسنه و کار نیک را جای آن قرار می‌دهد. پس این فرد محترم این سه کار را که انجام دادند دیگر نگران نباشند. البته باز هم هرچه استغفار کنند خوب است ولی دیگر بدانند که خداوند بخشیده است.

---

[1] سوره فرقان، آیه ۶۸.

[2] سوره فرقان، آیه ۶۸ و ۶۹.

[3] سوره فرقان، آیه ۷۰.

[4] همان.