هنگام شنیدن غیبت چه کنیم؟

غیبت یکی از گناهان کبیره است و نباید آن را سبک بشماریم. اما متاسفانه به دلیل رواج آن در بین گفتگوها و جمع‌ها، با آن زیاد مواجه می‌شویم. یکی از سوالات رایج در بین متدینین این است که هنگام شنیدن غیبت چه باید بکنیم؟ یا برای جبران غیبت چه باید کرد؟ در ادامه ویدیو و متن بیانات دکتر میرباقری را در پاسخ به این سوال مشاهده می‌فرمایید.

ویدیو: هنگام شنیدن غیبت چه کنیم؟

اگر هنگام شنیدن غیبت از او دفاع نکنید چه می‌شود؟

یک روایتی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم آمده که فرمودند: «مَن اُغتِيبَ عِندَهُ أخوهُ المسلمُ»[1] اگر کسی در نزد او برادر مسلمانش غیبت می‌شود و او شنونده است. مثلا دوتا فامیل‌اند، این دارد از آن یکی بدگویی می‌کند. «فاستَطاعَ نَصرَهُ فلم يَنصُرْهُ» می‌تواند به او کمک کند، می‌تواند دفاع کند اما حالا این هم خوشش آمد که غیبت می‌کنند، دفاع نمی‌کند. «خَذَلَهُ اللّهُ فِي الدنيا و الآخِرَةِ» خداوند طعم خذلان و خفت را به خود او در دنیا و آخرت می‌چشاند. تا این اتفاق در دنیا نیفتاده از خدا عذر بخواهیم و مراقب اعمالمان باشیم.

غیبت کردن یا شنیدن غیبت را سبک نشماریم

گاهی می‌بینیم که متدینین، غیبت را سبک می‌گیرند. پیغمبر اکرم (ص) فرمودند:« اَلْغِيبَةُ أَشَدُّ مِنَ اَلزِّنَا»[2] گناه کوچکی نیست. غيبت از زنا سخت‌تر است، از حضرت سؤال شد چرا؟ فرمود زنا كننده توبه می‌كند و خدا توبه‌اش را مى‌پذيرد ولى در مورد غيبت‌كننده تا كسى كه از او غيبت شده حلال نكند خدا توبه‌اش را نمى‌پذيرد. چون غيبت حق الناس است و بايد صاحب حق از آن بگذرد.

هنگام شنیدن غیبت چه باید بکنیم؟

حال سوال این است که هنگام شنیدن غیبت چه باید بکنیم؟

۱. عدم تصدیق

در هنگام شنیدن غیبت نباید آن را تصدیق کرد. نه در کلام و نه با رفتار خود نباید بدگویی را تأیید کنیم. مثلا اگر پشت دستش می‌زند، می‌گوید جدّا؟! عملاً تصدیق می‌کند، شریک غیبت می‌شود. مثلا بگوید عجب! انسان به که اعتماد بکند؟ او دارد غیبت می‌کند، این هم با این حرف‌ها تأییدش می‌کند؛ این شریک غیبت می‌شود.

۲. دفاع از مومن در هنگام شنیدن غیبت

اما اگر با جملاتی آن را دفع کند. مثل: لطفاً ادامه ندهید، ما از کجا می‌دانیم؟ ما حق غیبت نداریم. به فرض این‌که باشد، ما چه حقی داریم بگوییم؟ بعد هم ما از کجا خبر داریم؟ هزار جور می‌شود فکر کرد، چرا شما بد فکر می‌کنید؟ خیلی حرف می‌شود زد. با یک جملاتی می‌شود غیبت را رد کرد. باید دفاع کنیم؛ من او را می‌شناسم اهل این کارها نیست. با یک جمله می‌شود دفاع کرد.

در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده: «مَن تَطَوَّلَ على أخِيهِ في غِيبةٍ سَمِعَها فيهِ في مَجلِسٍ فَرَدَّها عَنهُ»[3] کسی در مجلسی نشسته از برادر مؤمن او غیبت می‌شود، این شخص آن را رد می‌کند، یعنی یک طوری می‌گوید نه بابا این‌طور نیست. ما چه حقی داریم درباره‌ او حرف بزنیم از کجا می‌دانیم؟ او خودش می‌داند. ما که نمی‌توانیم درباره‌ او قضاوت کنیم. با این جملات می‌شود آدم او را دفع کند. گوینده هم اگر ببیند شنونده دفع می‌کند ادامه نمی‌دهد.

 اگر چنین کرد «رَدَّ اللّهُ عَنهُ ألفَ بابٍ مِن السُّوءِ فِي الدنيا و الآخِرَةِ» خدا هزار باب بدی را از او در دنیا و آخرت دفع می‌کند. یک سری مشکلات دنیایی را از او دفع می‌کند. یک جاهایی خدا به‌خاطر این‌که او آبروی بنده‌ مؤمنی را حفظ کرد، آبروی او را حفظ می‌کند. در آخرت هم خیلی از عذاب‌ها را از او دفع خواهد کرد.

ویدیو: کفاره غیبت

۳. استغفار؛ کفاره غیبت

بنابر حدیثی که از کافی نقل‌شده از پیامبر اکرم (ص) سؤال کردند که کفاره‌ غیبت کردن چیست؟ فرمودند: «تَستَغفِرُ اللّهَ لِمَنِ اغتَبتَهُ كُلَّما ذَكَرتَهُ»[4] هر وقت یادت آمد که پشت سر فلانی غیبت کردی، به یاد او افتادی، استغفار کن. بعضی از بزرگان فرمودند که اگر می‌توانید بروید حلالیت بطلبید. بعضی هم می‌گویند که ممکن است این حلالیت خودش موجب یک دلگیری جدیدی بشود، دوباره حرفی ایجاد شود. اگر ترس این را داشتید که حلالیت طلبیدن، خود آن مشکلی ایجاد بکند، دیگر نیازی نیست به خود او بگویید؛ و فقط استغفار کنید.

در حدیث دیگری هم فرمودند: «إذا اغتابَ أحَدُكُم أخاهُ فلْيَستَغفِرِ اللّه فإنَّها كفّارَةٌ لَهُ»[5] هر وقت غیبت کرد استغفار کند، این کفاره است. خوشبختانه برای هر مشکلی راه را باز گذاشته‌اند که ما در مشکل باقی نمانیم؛ استغفار کنیم.

۴. جبران غیبت

بعد هم اگر توانستیم جبران کنیم. اگر نزد کسی از دیگری بدگویی کردم منتظر باشم در فرصت دیگری که او را دیدم یک‌طوری آن را حل کنم. بگویم من فکر کردم؛ احتمالاً این‌گونه که گفتم نبود.

یک جریانی برای بنده اتفاق افتاد. یک بنده خدایی راجع‌به کسی حرفی زد که او در یک مالی تصرفی کرد؛ بعد از یک مدتی مرا دید گفت من فکر می‌کنم آن‌جا اشتباه کردم، و وقتی که فکر کردم دیدم او به من گفته بود که این‌گونه نبوده و تصرفی نکرده است. یعنی خلاصه قضیه را برای من حل کرد. این برای من خیلی شیرین بود. واقعاً در ذهن شنونده هم اثر می‌گذارد. آن شکستی که در ذهن بنده ایجاد شده بود، ناخودآگاه بود یعنی فرصتی نبود که من بخواهم نشنوم و اثر سوءی داشت. اما بعد که آمد اصلاح کرد دیدم اثر سوء برطرف شد.

---

[1] عنه صلى الله عليه و آله: مَن اُغتِيبَ عِندَهُ أخوهُ المسلمُ، فاستَطاعَ نَصرَهُ فلم يَنصُرْهُ، خَذَلَهُ اللّه ُ فِي الدنيا و الآخِرَةِ.

پيامبر خدا (ص): هرگاه در حضور كسى از برادر مسلمانش غيبت شود و او بتواند ياريش دهد اما به يارى (دفاع از) او برنخيزد، خداوند در دنيا و آخرت تنهايش گذارد. [من لا يحضره الفقيه، 4/372.]

[2] الخصال، ج۱، ص۶۲.

[3] رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : مَن تَطَوَّلَ على أخِيهِ في غِيبةٍ سَمِعَها فيهِ في مَجلِسٍ فَرَدَّها عَنهُ ، رَدَّ اللّه ُ عَنهُ ألفَ بابٍ مِن السُّوءِ فِي الدنيا و الآخِرَةِ.

پيامبر خدا (ص): هر كس در مجلسى بشنود كه از برادرش غيبت می‌شود و آن را از او دفع كند، خداوند هزار باب بدى را در دنيا و آخرت از او دفع می‌كند. [أمالي صدوق،  516/707 .]

[4] کافی ج ۲، ص ۳۵۷. ميزان الحكمه ج  ۸، ص ۶۰۷.

[5] كنز العمّال، ۸۰۳۷.