تفسیر آیه الکرسی و مسأله امامت
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
در برخی روایات آیه الکرسی را با عظمت ترین آیه قرآن دانسته‌اند. موضوع بحث ما آیه سوم آیه الکرسی است. با توجه به تفسیر آیه الکرسی مشاهده میکنیم آیه 257 سوره بقره، مبنای بحث امامت در قرآن کریم است و محور اصلی در بحث امامت میباشد. حتی آیات مهمی مثل آیه ولایت به نوعی تعیین مصداق برای این آیه است.
در این مقاله شش محور اصلی در آیه سوم از آیه الکرسی، حول مسأله امامت بررسی میشود. ابتدا چکیده مطالب را مشاهده می‌‌‌فرمایید:
چکیده
آيهٔ مبنایی امامت در تفسیر آیه الکرسی
به نظر می‌رسد آیه‌ای که مبانی معرفتی امامت را بیان می‌فرماید، آیه 257 سوره بقره باشد. در سورهٔ بقره سه آیه بسیار با عظمت وجود دارد که آیه اول آن معروف به آیة الکرسی میباشد و دو آیه بعدی از ملحقات آن هستند. کاری که در این مقاله و مقالات مرتبط صورت گرفته به نوعی تفسیر آیه الکرسی است که مبانی بحث امامت را به خوبی روشن می‌‌سازد. در روایات اهل بیت عصمت و طهارت (ع) آمده است:
باعظمت ترین آیه در قرآن کریم آیة الکرسی است.
این سه آیه شامل یک دورهٔ معارف فشرده‌ای از معارف دینی ما است، آیه اول (سورهٔ بقره آیهٔ 255) دربارهٔ توحید سخن می‌گوید ده نکتهٔ بلند توحیدی را بیان می‌فرماید:
خداى یكتا كه جز او هیچ معبودى نیست، زنده و قائم به ذات [و مدبر و برپا دارنده و نگه دارنده همه مخلوقات] است، هیچگاه خواب سبك و سنگین او را فرا نمىگیرد …
این آیه از وحدانیت خدا، حیات خدا، قیومیت او، مالکیت مطلق او، علم فراگیر او، شفاعت در نزد او و امثال این‌ها سخن می‌گوید. در آیه بعدی مسأله نبوت مطرح میشود که چند بحث محوری در مورد نبوت و شریعت وجود دارد که باید در مباحث نبوت بررسی شود. آیه سوم هم درباره امامت سخن می‌گوید.
شش محور برگرفته از تفسیر آیه الکرسی
آیه 257 که آیه سوم است دربارهٔ امامت میباشد که شش بحث محوری دربارهٔ امامت را مطرح می‌فرماید، مباحثی که مبانی بحث امامت است و به نظر میآید حتی آیه ولایت 3، زیر مجموعهٔ این آیه باشد. در واقع آیه ولایت تعیین مصداق امام مسلمین است و مبانی معرفتی بحث امامت در آیه 257 سورهٔ بقره میباشد. در ابتدا عناوین این شش محور را مطرح میکنیم و در ادامه هر کدام را به تفصیل بیان میکنیم:
اما توضیح مطلب:
خدا ولی مؤمنین است [با ولایت خود] آن‌ها را از ظلمت‌ها بیرون می‌برد و به نورانیت می‌رساند. کسانی که به ولایت الله کافر شوند، اولیای آن‌ها طاغوت خواهد بود، اولیای طاغوتی آن‌ها را از نور به سوی ظلمت‌ها میبرند.
کسانی که دانسته به مسئلهٔ ولایت الله و امامت کفر بورزند اهل آتش خواهند بود و جاودانه در آنجا خواهند ماند.
محور اول این فراز آیه است:
خدا ولی مؤمنین است، ولایت از آن خدا است.
محور دوم این فراز آیه است:
خدا ولی مؤمنین است و آن‌ها را از ظلمت‌ها به نورانیت می‌برد.
با توجه به تفسیر آیه الکرسی میتوان فهمید که کار ولی و سرپرست همین است. همانگونه که ولیّ طفل، او را به سوی علم و صلاح و نورانیت هدایت می‌کند ولی مؤمنین باید آن‌ها را به نورانیت ببرد از ظلمات نجات بدهد. پس ولایت الهی برای خروج از ظلمت‌ها و رفتن به سوی نورانیت است.
محور سوم این فراز آیه است:
کسانی که کفر بورزند.
کفر به مسئله‌ای که در این آیه مطرح میشود. کفر به معنای پوشاندن چیزی میباشد به همین دلیل به کشاورز کافر می‌گویند چراکه بذر را در زمین می‌پوشاند. بنابراین هرجا در قرآن کفر مطرح میشود باید به سیاق آن توجه شود تا مورد کفر در آن آیه مشخص شود. در این آیه قرآن کریم می‌فرماید ای مؤمنین خدا ولیّ شما است، اگر کسی به این مطلب کافر شود اولیای او طاغوت است، در نتیجه محور سوم کفر به امامت است.
محور چهارم این فراز آیه میباشد:
سرپرست افرادی که به ولایت الهی کافر شدند، طاغوت خواهد بود.
با توجه به تفسیر آیه الکرسی این بخش از آیه اولیای طاغوت را مطرح می‌کند، کسی که زیر بار ولایت خدا نرود، ولیِّ خدا را نپذیرد به ناچار ولایت دیگری را می‌پذیرد و تحت ولایت طاغوت خواهد بود. بنابراین کسی که ولایت، حاکمیت و خلافتی را بر عهده می‌گیرد که از طرف خدا نیست، ولی طاغوتی خواهد بود. «أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ». طاغوت یعنی کسی که طغیان می‌کند و از مرزی که برای او تعیین شده تجاوز می‌کند.
محور پنجم این فراز آیه میباشد:
ائمه طاغوتی کافرین به ولایت خدا را از نور به سوی ظلمت‌ها خارج می‌کنند.
اولیای طاغوتی برعکس ولی خدا عمل می‌کنند. آن‌ها مردم را از نور به سوی ظلمت‌ها میبرند. این بحث قابل بررسی و قابل تحلیل است که اولیای طاغوتی چه کردند. آنجایی که انحراف از مسیر ولایت الله بوده چه ظلمت‌هایی ایجاد شده و چگونه مؤمنان را به حیطهٔ ظلمت برده‌اند. قرآن کریم می‌فرماید:
آیا ندیدی افرادی را كه نعمت خدا را به كفر تبدیل كردند و قوم خود را به سراى هلاكت كشاندند. جهنم است كه داخل آن مىشوند و چه بد قرارگاهى است.
چه نعمتی است که به کفر تبدیل میشود؟ اگر نعمت سلامتی باشد باید بگوییم به بیماری تبدیل میشود، نعمت غنا باشد به فقر تبدیل میشود، چه نعمتی است که وقتی تغییر کند تبدیل به کفر میشود؟ غیر از نعمت هدایت چه چیزی است؟ اولیای طاغوتی این کار را انجام می‌دهند؛ می‌آیند مردم را به ظلمت میبرند، «بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ كُفْراً». بزرگترین نعمت خدا نعمت هدایت است که اولیاء طاغوت این نعمت هدایت را به کفر مبدل می‌کنند. «وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ»، و قوم خود را به سرای نیستی، به سرای هلاکت می‌کشانند.
بنابراین از طرفی بررسی حدیثی و قرآنی و از طرف دیگر بررسی تاریخی لازم است که اولیای طاغوتی چه بلایی بر سر مردم آوردند. به عنوان مثال، معاویه با جامعهٔ اسلامی چه کرد تا جایی که برادر پیامبر اکرم (ص) را مورد سبّ و لعن قرار داد و دستور داد در نماز جمعه‌ها در سراسر بلاد اسلامی امیرالمؤمنین (ع) را سبّ و لعن کنند و کارهای دیگری که انجام دادند.
محور ششم این فراز از آیه است:
این افراد اصحاب آتش هستند و آن‌ها در آتش جاودان خواهند بود.
بنابراین کسانی که دانسته به ولایت ولی خدا کفر بورزند و به سمت اولیای طاغوتی بروند، این‌ها وقتی در برابر حکم خدا قرار گرفتند اصحاب آتش خواهند بود، یعنی جهنمی خواهند بود. این شش بحث محوری در مسئلهٔ امامت است که با توجه به تفسیر آیه الکرسی به دست میآید. شما می‌‌توانید هر یک از این محور‌های شش‌گانه را در مقالات زیر مطالعه کنید:
1ـ محور اول در مقاله «ولایت الهی از دیدگاه قرآن»
2ـ محور دوم در مقاله «هدایت خدا به سوی نور» و «ولی خدا کیست؟»
3ـ محور سوم در مقاله «ارکان ایمان و کفر»
4ـ محور چهارم در مقاله «ولایت طاغوت»
5ـ محور پنجم در مقاله «خروج از نور هدایت و ولایت»
پی نوشت ها
- مولي محمّد محسن کاشاني؛تفسير الصافي، ج 1، ص 283.
- سورهٔ بقره، آیهٔ 255.
- سورهٔ مائده، آیهٔ 55: «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُون».
- سورهٔ ابراهيم، آیهٔ 28 و 29.
- سورهٔ بقره، آیهٔ 257.
خیلی ممنون سودمند بود
از لطف شما سپاسگزاریم
سلام علیکم خیلی خوب بود اما یه کمی بیشتر باید قسمت ورود اولیا را که در طول ولایت الهی هست توضیح میدان،ممنون.
با سلام و احترام
از لطف شما سپاسگزاریم
سلام بسیار عالی بود استفاده کردم
از لطف شما سپاسگزاریم.