فواید آرام خوردن و خوب جویدن
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
در طب سنتی ایرانی و همچنین آموزه‌های اسلامی یک سری نکات عمومی برای تغذیه بیان می‌شود. رعایت این نکات کمک بسیاری به حفظ سلامتی انسان می‌کند. یکی از توصیه‌های مهم آرام خوردن و خوب جویدن غذا است. که مراعات آن در هضم غذا و در نتیجه سلامتی انسان موثر است. در این مقاله ضمن بررسی این موضوع به مباحث زیر می‌پردازیم:
- آرام خوردن
- سکوت و حفظ آرامش روحی
- پرهیز از مشاجره
- علت‌های تندخواری
- آثار تندخواری
- فواید خوب جویدن
- کمک به مراحل بعدی هضم
- جلوگیری از پرخوری
- بهبود بیماری‌های متابولیسمی
- پیشگیری از چاقی
چکیده
- آرام خوردن و خوب جویدن از قوانین و تدابیر عمومی تغذیه است.
- آرام غذا خوردن یعنی با طمأنینه، بدون استرس، بدون هیجان، بدون خشم غذا بخورید. یعنی نه تنها منظور این است که کند غذا بخورید و با تندی غذا نخورید، بلکه آرامش روحی هنگام غذا خوردن داشته باشید. همچنین از مشاجره و بحث کردن هنگام غذا خوردن بپرهیزید.
- علت‌های تندخواری عبارتند از:
- اجبار
- عادت
- تندخوری سبب ایجاد بیماری در فرد می‌شود که یکی از آن بیماری‌ها، یبوست است. یبوست سبب ایجاد مسمومیّت در بدن شده و باعث می‌شود یک سری سموم به خون برگردد و روی تمام قوای فرد (از قوای ذهنی و قلبی تا قوای عضلانی) تأثیر می‌گذارد و تمام مسائل تربیتی او را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
- فواید خوب جویدن عبارتند از:
- کمک به مراحل بعدی هضم
- جلوگیری از پرخوری
- بهبود بیماری‌های متابولیسمی
- پیشگیری از چاقی
آرام خوردن و خوب جویدن
دربارۀ عوامل سلامتی از دیدگاه طب ایرانی صحبت می‌کنیم و توصیه‌های سلامتی بخش اسلام را مورد بحث قرار می‌دهیم. یک سری نکات عمومی هست که لازم است همه اجرا بکنند تا اینکه سلامت فرد حفظ بشود، وقتی سلامت جسم و جان تأمین شد، قوای اندام‌ها در حد اکثر توانایی خود قرار می‌گیرد و به واسطۀ آن قوای شما برای امور تربیتی بالا می‌رود، می‌توانید به فرزندان و جوان خود با این توصیه‌ها کمک بکنید که در امر پرورش و رشد موفق‌تر باشند. یکی از این توصیه‌های عمومی آرام خوردن و خوب جویدن است که در هضم غذا و در نتیجه سلامتی بسیار موثر است.
یک قانون مهم را در مورد غذا خوردن می‌خواهیم بگوییم. قانون بسیار مهم که در همۀ کتب طبی مشترکاً بیان شده است و در مورد آن هم روایات متعدد داریم و آن آرام غذا خوردن و خوب جویدن غذا است.
آرام خوردن
اول اینکه آرام غذا بخورید. یعنی با طمأنینه، بدون استرس، بدون هیجان، بدون خشم غذا بخورید. همۀ این‌ها مراحل هضم را مختل می‌کنند، ضرر می‌زنند. یعنی جایی که سفره را می‌اندازید یا میز غذا را می‌چینید، فضایی که در آن قرار می‌گیرید، حالت روحی که در هنگام غذا خوردن دارید (بر روی هضم شما اثر می‌گذارد).
۱. سکوت و حفظ آرامش روحی
مثلاً فرض کنید سر و صدای محیط اطراف شما، خیلی‌ها عادت دارند تلویزیون را روشن می‌گذارند، حالا این تلویزیون دارد یک چیز ناراحت کننده پخش می‌کند، یک فیلم خیلی هیجانی پخش می‌کند، این برنامه‌ها روی حالت روحی فرد تأثیر می‌گذارد. آرامش فرد را هنگام غذا می‌گیرد. یعنی نه تنها منظور من این است که شما کند غذا بخورید -آرام به معنای کند- و با تندی غذا نخورید، بلکه منظور من این است که آرامش روحی هنگام غذا خوردن داشته باشید. همۀ این حالت‌ها تأثیر می‌گذارد.
۲. پرهیز از مشاجره
یا متأسفانه بعضی از خانواده‌ها سر سفرۀ غذا مشاجره می‌کنند، یعنی بحث می‌کنند. یا بحث‌هایی که به ناراحتی می‌انجامد یا بحث‌هایی که ممکن است مشکلات فردی نباشد امّا نهایتاً آرامش سفره را می‌گیرد. این را رعایت بکنید که آرام خوردن و در آرامش غذا خوردن باعث می‌شود که یکی از اولین قانون‌های تغذیه رعایت بشود و جذب غذا و نتیجه گرفتن خوب و کامل از آن مادۀ غذایی را راحت‌تر و بیشتر به دست بیاورید.
علت‌های تندخواری
اصلاً تندخوری یک کاری است که بعضی وقت‌ها عکس العملی پیش می‌آید. بعضی وقت‌ها اجباری پیش می‌آید. بعضی وقت‌ها عادتی پیش می‌آید. باید ببینیم علت آن چیست.
اجبار
یعنی یک وقت‌هایی است در یک شرایطی قرار می‌گیریم فرض کنید در یک شهر شلوغی مثل تهران هستید، در حالی که دارید می‌دوید و به سمت محل کار خود می‌روید یا در مترو یا در هر جای دیگری هستید، در حرکت، در ناآرامی، در حالت بی‌قراری هستید، صبحانه و غذای خود را هم می‌خورید و یک تندخوری اجباری برای شما پیش می‌آید.
در حالی که فرزند یا کودک شما می‌تواند صبح زودتر بلند بشود، شروع به غذا خوردن بکند. در حال آرامش در کنار خانواده یک صبحانۀ خوب، کامل، مغذی بخورد. این تأثیر خیلی مثبت روی قوای یادگیری آن کودک دارد تا اینکه این کودک را در لحظات آخر بیدار بکنید، خواب آلوده یک لقمه به دست او بدهید. همان مادۀ غذایی، همان چیزی که سر سفرۀ آرام شما بود را لقمه بکنید و به دست او بدهید و در حالی که ماشین دارد حرکت می‌کند و دست انداز و بالا و پایین می‌رود، خود او نا آرام است، در جمع خانواده نیست این لقمۀ صبحانۀ خود را هم بخورد و برود. تأثیر هر دوی این‌ها روی سلامت فرد و تدابیر تغذیه‌ای که داریم در مورد آن صحبت می‌کنیم، کاملاً متفاوت است.
عادت
یک مطلب دیگری را هم که گفتم، تندخوری‌های عادتی است. خیلی از بچه‌ها یا حتی بزرگسال‌ها از کودکی یاد می‌گیرند که تند غذا بخورند. یک سری از این موارد به سرشت بچه برمی‌گردد. مزاج او این‌طور است که کارها و رفتار خود را با عجله و تند انجام می‌دهد. یک سری از آن‌ها هم این‌گونه است آداب سفره را از بزرگترها یاد می‌گیرد، تند تند غذا می‌خورد. این را باید از کودکی درست بکنید یا هر جا متوجه آن شدید جلوی آن را بگیرید. از آن عادت‌های غلطی است که هر وقت جلوی آن را بگیرید، منفعت است و حتماً باید آن را اصلاح بکنید.
قوانین اصلاح عادت را مرور بکنید و براساس آن قوانین، با آرامش، به تدریج، با مدارا، با لحاظ کردن خصوصیات فردی این تندخوری عادتی را اصلاح بکنید تا بتوانید از آن مواد غذایی که در اختیار کودک شما است یا در اختیار خود شما بزرگسال، جوان است، بهترین استفاده را بکنید.
آثار تندخواری
تندخواری بدن شما را از عوارض بسیار بدی مثل یبوست متأثر می‌کند. کسانی که خیلی تند غذا می‌خورند، منجر به یبوست می‌شود. فقط خوب و آرام خوردن و خوب جویدن می‌تواند رفع مشکلات عمده‌ای که در بچه‌ها معمولاً کار ما با آن‌ها به گره می‌خورد، وقتی می‌خواهیم رفع یبوست آن‌ها را بکنیم یک سری رفتار ساده مثل این می‌تواند (این مشکل را رفع بکند) می‌دانید وقتی فرد یبوست دارد باعث می‌شود که بدن او مسموم بشود، باعث می‌شود یک سری سموم به خون برگردد، روی تمام قوای این فرد از قوای ذهنی و قلبی بگیرید تا قوای عضلانی او تأثیر می‌گذارد و تمام مسائل تربیتی او را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
خیلی بیماری‌های دیگر از اثرات تندخوری است. مثل یبوست و اینکه چه ضرری بر جا می‌گذارد و کلاً یاد بگیریم اینکه غذا را آرام بخوریم، در آرامش بخوریم، با استرس و هیجان و خشم و تندی سراغ سفرۀ غذا نرویم تا بهرۀ بیشتری از مادۀ غذایی که داریم استفاده می‌کنیم، ببریم.
فواید خوب جویدن
روایتی از حضرت امام علی (ع) داریم که می‌فرمایند: هر کسی در گرسنگی کامل غذا بخورد، غذا را خوب بجود و در حالی که هنوز میل به خوردن غذا دارد، غذا را واگذارد و چون احساس قضای حاجت کرد، آن را محبوس نکند، به هیچ بیماری جز بیماری مرگ مبتلا نمی‌شود.[1] اینکه خوب غذا را بجود در روایت، موضوع این قسمت بحث ما است.
ادعای خیلی بزرگی است که به هیچ بیماری، جز بیماری مرگ مبتلا نمی‌شود. یعنی این‌قدر اثر خوب جویدن غذا در ایجاد سلامت جسم و جان شما مؤثر است که با این وسعت از کلام معصوم صادر شده است. برخی از فواید خوب جویدن را در ادامه بررسی می‌کنیم:
۱. کمک به مراحل بعدی هضم
وقتی خوب غذا را می‌جوید اولین مرحله از هضم را رعایت کردید. هضمی که از دهان شروع می‌شود، با آرام آرام جویدن غذا شروع می‌شود و وقتی که خوب انجام شد، یک نکتۀ اولیۀ تا هضم کامل شما رعایت و جبران شده است.
اگر شما این جویدن را خوب انجام ندهید دیگر بقیۀ اندام‌ها که قدرت و قوت فک شما، استخوان شما، دندان شما را ندارند، نمی‌توانند خوب این غذا را له بکنند، مایع بکنند، به صورت خمیری دربیاورند و در اختیار اندام بعدی قرار بدهند. بنابراین شما قسمتی از سلامتی بخشی غذای خود را از دست می‌دهید و قسمتی از آن را هم به مادۀ مضر تبدیل می‌کنید. بنابراین اسراف می‌کنید و خود را هم بیمار می‌کنید، اندام‌های شما هم قوای کافی را به دست نمی‌آورند.
جویدن کامل باعث می‌شود غذا خوب خرد بشود، قطعات غذا خوب کوچک بشود، یک فرآیند سالمی را در مورد هضم به وجود می‌آورد و آمیخته شدن بزاق همین‌طور، آمیخته شدن آنزیم‌های گوارشی که داخل دهان است همین‌طور، این‌ها باعث می‌شود که غذا به خوبی و کامل وارد معده بشود، وارد قسمت دوم از هضم اول بشود و بهتر انجام بگیرد.
۲. جلوگیری از پرخوری
وقتی که خوب می‌جوید و آرام می‌خورید، یک کمک دیگر هم به شما می‌کند و آن هم این است که به سرعت و به موقع می‌فهمید که چه وقت سیر شدید. یعنی شما خود رااز پرخوری عادتی یا غفلت در میزان غذای مورد نیاز نجات می‌دهید. وقتی کسی آرام غذا می‌خورد و خوب می‌جود، متوجه می‌شود که الآن دیگر نیاز به غذا ندارد و بدن دیگر می‌تواند خوردن را متوقف بکند.
۳. بهبود بیماری‌های متابولیسمی
این امر این‌قدر مهم است که حتی در مقالات طب نوین هم آمده است که فرض کنید دیابت را می‌خواهید کنترل بکنید، بیماری‌های مزمن متابولیکی مثل چربی‌های خون را، بیماری‌های متابولیسمی را می‌خواهید کنترل بکنید، یکی از عادت‌هایی که می‌تواند این را کنترل بکند خوب جویدن است.
حتی توصیه می‌شود سالاد را با قطعات درشت درست بکنید که مجبور بشوید زیاد بجویید که خود این عمل مزق و جویدن باعث می‌شود قند خون کنترل بشود. چون اضافه بار وارد بدن نمی‌شود، مولکول‌های غذا خوب متلاشی می‌شوند و آن نظم متابولیسمی بدن شما را به هم نمی‌ریزند. بنابراین به طور واضح در آزمایشات دیده می‌شود که قند این افراد بدون اینکه داروی خاصی مصرف کرده باشند یا داروی خود را افزایش داده باشند، کاهش پیدا می‌کند. فقط چون خوب جویدن را انجام دادند.
۴. پیشگیری از چاقی
همین مطلب را در فرد عادی و طبیعی مورد برررسی قرار بدهید. خوب جویدن باعث می‌شود سلول‌های بدن شما استفادۀ بیشتری از این مادۀ غذایی ببرند و شما بهره‌وری غذا را بالا ببرید.
بنابراین خوب جویدن این حالت‌ها را ایجاد می‌کند. جلوی چاقی را می‌گیرد که از مشکلات عمده در مسائل کودکان است. یکی از راهکارها برای وقتی که شما می‌خواهید به یک کودک اعتماد به نفس بدهید این است که اندام و تیپ کلی او را در حد مطلوب و عامه پسند حفظ بکنید. این بسیار شاخص مهمی است.
یکی از عوامل مهم چاقی‌ها، بد قیافگی‌ها که در اثر انباشت چربی و غیره در جوانان و نوجوانان کودکان پیش می‌آید، تند خوردن و خوب نجویدن غذا است. به همین راحتی می‌توانید جلوی آن را بگیرید و گفتم یک طیف وسیعی از بیماری‌های متابولیکی به واسطۀ عادت غلط بد خوردن غذا، خوب نجویدن و تند خوردن به وجود می‌آید.
هیچ وقت این نکته را فراموش نمی‌کنیم که در توصیه‌های طب ایرانی، توصیه‌های سلامت بخش ایران، تأکید خیلی محکمی بر آن شده است. از زبان حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم داریم که هر کسی لقمه را کوچک بردارد و کامل بجوید[2]، این از آداب غذا خوردن ما است. این یکی از روایت است. اگر می‌خواهید خود و خانوادۀ خود را به سبک زندگی حضرت رسول (ص) شبیه بکنید، یکی از آداب آن این است که لقمه را کوچک بردارید و خوب بجوید.
[1]. دانشنامه احادیث پزشکی، ج1، ص67.
[2]. پیامبر خدا (ص) در بیان آداب غذا خوردن: امّا آداب آن، کوچک کردن لقمه و جویدن کامل است؛ دانشنامه احادیث پزشکی، ج 2، ص50
خیلی ممنون ازتون من با خواندن مطالب این سایت دارم رو درست جویدن کار میکنم ممنون و سپاس فراوان 🌷🌷
از لطف شما سپاسگزاریم