هم‌گرایی و اتحاد خانواده در تربیت

یکی از اصول تربیت این است که والدین در مسائل تربیتی اتحاد رویه داشته باشند. یعنی اینطور نباشد که پدر یک روش را داشته باشد و مادر روش دیگر. همسو نبودن اعضای خانواده آسیب فراوانی به تربیت فرزندان وارد می‌کند. در این مقاله لزوم هم‌گرایی و اتحاد خانواده در تربیت را بررسی کرده و راهکارهایی را برای آن بیان می‌کنیم. عناوین مطرح شده در این مقاله عبارتند از:

• اصل هم‌گرایی
• پایبندی اعضای خانواده به هم‌گرایی و اتحاد خانواده
• راهکارهای مواجهه با عوامل غیرهم‌سو

اصل هم‌گرایی و اتحاد خانواده در تربیت

در فضای خانواده باید به اصول تربیت توجّه داشت تا بتوانیم یک زیر ساخت خوبی را برای تربیت فرزندان خود فراهم بکنیم. یکی از آن اصولی که باید فرزندان خود را براساس آن تربیت بکنیم همگرایی و اتحاد خانواده در رویه و روش تربیتی است.

هم‌گرایی در بحث تقویت عمل صالح هم خیلی کمک می‌کند. در عبادت هم خیلی کمک می‌کند. در ایمان هم خیلی کمک می‌کند. یعنی یک کمک کار، یک مدل برای سایر اصول تربیتی است و این هم‌گرایی این است که گاهی اوقات ما هم‌سو، هم جهت یک فعّالیّتی را شکل داده و انجام بدهیم. یعنی وقتی من می‌گویم: عمل صالح خوب است، باید همه اعضای خانواده پایبند به این موضوع باشند. خود این کمک می‌کند که فرد خود را تطبیق بدهد برای این‌که آن کار را بهتر انجام بدهد.

پایبندی اعضای خانواده به هم‌گرایی و اتحاد خانواده

مثلاً اگر من به فرزند خود بگویم، زیاد دیدن تلویزیون بد است ولی هر وقت من را می‌بیند، ببیند که من پای تلویزیون هستم. قطعاً نمی‌توانم الگوی خوبی برای او باشم.

ولی یک موقع است که همه اعضای خانواده تصمیم می‌گیرند. مادر خانه می‌گوید: از این به بعد می‌خواهیم در زندگی خود یک برنامه‌ریزی داشته باشیم و یکی از برنامه‌ها این است که موقع خوردن غذا تلویزیون نبینیم. وقتی همه اعضای خانواده هم‌سو و هم‌گرا عمل بکنند و اتحاد داشته باشند می‌بینیم بچّه‌ها هم تبعیّت بیش‌تری می‌کنند.

خصوصاً ما در موضوع تربیت فرزند این نکته را به عنوان یک قانون و اصل مهم می‌دانیم که پدر و مادر باید همنوا، هم صدا، هم رفتار باشند. گاهی اوقات ما می‌بینیم یک اشتباهات استراتژیکی در محیط خانه شکل می‌گیرد.

مادر فرشته پدر عصبانی

اگر بخواهم نمونه آن را عرض بکنم، مثلاً می‌گویند: مادر در خانه فرشته مهربان بشود، پدر بخت النّصر و فرد عصبانی بشود که قرار است همه از او بترسند. ما می‌گوییم: این اصلاً به عنوان یک مدل و روش مقبول در تربیت نیست. اگر ما بخواهیم فرزندان ما از روش‌ها و اصول تربیتی در محیط خانه و خانواده تبعیّت بکنند، باید یک هم‌سویی، هم جهتی، هم‌گرایی و اتحاد را بین والدین ببینند.

وقتی ببیند پدر و مادر هم کلام هستند، هم مسیر هستند. بدها، برای هر دوی آن‌ها بد است. خوب‌ها، برای هر دوی آن‌ها خوب است. هر دو رفتارهای خوب را انجام می‌دهند. احیاناً اگر کردار یا رفتار یا کلامی بد باشد، هر دو او را ترک می‌کنند. این زمینه را فراهم می‌کند که فرزندان بیش‌تر با ما هم‌سویی و هم‌جهتی را داشته باشند، هم‌راهی را داشته باشند. پس ما این را دقّت بکنیم. هم‌گرایی هم به عنوان یک اصل است. هم‌سویی به عنوان یک اصل است که باید به آن توجه بشود.

 راهکارهای مواجهه با عوامل غیرهم‌سو

گاهی اوقات ما پدر و مادرها هم‌سو هستیم ولی ممکن است محیط آموزشی هم‌سوی با ما نباشد، ممکن است رسانه هم‌سوی با ما نباشد. ممکن است گاهی اوقات دوستان فرزند ما با ما هم‌سو و هم‌گرا و هم جهت نباشند. در این‌گونه موارد ما باید چه کار بکنیم؟ من یک نکته‌ای را می‌گویم. البتّه خود این یک بحث مفصّلی دارد ولی حتماً این را در موضوع تربیت فرزندان خود لحاظ بکنیم و آن این است که رفتار آن افرادی که هم‌سو و هم‌گرای با ما نیستند و رفتارهای احیاناً بدی را دارند انجام می‌دهند را نقد بکنیم.

 نه این‌که من وقتی پای تلویزیون می‌نشینم، می‌بینم که یک فردی می‌آید، هنرپیشه‌ای، بازیگری در این دیالوگ‌های خود یک کلام و یک حرف بدی را بر زبان جاری می‌کند. من و پدر هم بنشینیم، نگاه بکنیم، یک‌جا هم اتفاقاً لبخند هم بزنیم. ما به عنوان پدر و مادر حرف بدی نمی‌زنیم ولی همین که در برابر خطای هنرپیشه این بازیگر سکوت کردیم، به نوعی یک مُهر تأیید است.

یعنی فرزند به خود اجازه می‌دهد که هم مثل ما عمل بکند و هم مثل آن هنرپیشه بکند ولی اگر در همان لحظه‌ای که او حرف بدی زد، یک مرتبه ما برگردیم از این جملات استفاده بکنیم: ای داد بیداد عجب حرف بدی زد. خانم من و شما که هیچ وقت از این حرف‌ها نمی‌زنیم و نباید هم از این حرف‌ها بر زبان ما جاری بشود. یعنی در اصل آن را خنثی کردیم.

 یعنی فرزند ما، پدر و مادر را قبول دارد و وقتی ببیند پدر و مادر آن رفتار را، آن کلام را بد می‌دانند، دیگر هم‌سویی با آن افراد نمی‌کند یا این هم‌سویی کمتر اتّفاق می‌افتد. پس این‌ها می‌تواند یک روش نقدی باشد، روشی باشد که اگر دیگران با خانواده هم‌سو نیستند، ما آن افراد و رفتار آن‌ها را در نگاه فرزند خود پایین بیاوریم.

حجت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا تراشیون