راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
در منظومه تعالیم اسلامی، روزه مستحبی به عنوان یک عمل عبادی پرفضیلت، جایگاهی رفیع دارد و بانوان مسلمان نیز همواره در مسیر کسب فیوضات معنوی این سنت حسنه گام برداشته‌اند. اما در این سیر معنوی، توجه به حقوق همسر و پاسداشت بنیان مقدس خانواده، از اهمیتی مضاعف برخوردار است. چرا که اسلام، خانواده را به عنوان سنگ بنای جامعه، مورد توجه ویژه قرار داده و حفظ آرامش و مودت در آن را از اهداف اصلی خود می‌داند.
در این مقاله، برآنیم تا با نگاهی دقیق به احکام و نکات مرتبط با موضوع «راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن»، در خصوص روزه مستحبی بانوان، به این پرسش اساسی پاسخ دهیم. چگونه می‌توان ضمن بهره‌مندی از برکات این عمل عبادی، حقوق همسر (شوهر) را نیز به نحو احسن رعایت نمود و از بروز هرگونه خلل در آرامش خانواده جلوگیری کرد؟ هدف ما، ارائه راهنمایی‌های کاربردی و جامعی است که بانوان مسلمان را در این مسیر یاری رساند و آنان را در دستیابی به تعادلی مطلوب بین عبودیت و مسئولیت‌های خانوادگی، راهنمایی کند.
در این راستا، با استناد به آیات نورانی قرآن کریم، روایات معصومین (علیهم‌السلام) و نظرات فقهی مراجع عظام، به بررسی دقیق و مستند موضوع می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم تا با ارائه راهکارهای عملی و کاربردی، خانم‌های گرامی را در انجام این وظیفه خطیر یاری نماییم.
روزه مستحبی و راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن
یکی از سوالات متداول بانوان در جلسات، مربوط به روزه مستحبی و راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن آنهاست. به این صورت که اگر شوهر تمایل چندانی به روزه گرفتن همسرش نداشته باشد، یا به طور کلی مخالف روزه گرفتن او باشد، آیا زن می‌تواند روزه مستحبی بگیرد؟
پاسخ این سوال بستگی به شرایط دارد و باید با در نظر گرفتن جوانب مختلف، تصمیم‌گیری شود:
نکته: قبل از ورود به بحث اصلی این نکته را باید خاطر نشان کرد که در مورد روزه واجب یا هر عمل واجب دیگر رضایت شوهر شرط نمی باشد. پس راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن فقط در مورد روزه مستحبی میباشد.
اولویت با رضایت همسر
* اگر روزه گرفتن زن، باعث تضییع حقوق همسر شود (مانند عدم توانایی زن در انجام وظایف همسرداری) یا منجر به بروز مشکلات جدی در خانواده شود، در این صورت، رضایت شوهر شرط است و زن نباید روزه مستحبی بگیرد.
* به عنوان مثال، اگر شوهر تمایل دارد که زن در کنار او غذا بخورد یا نیاز به حضور و همراهی او دارد، زن باید به خواسته همسر خود احترام بگذارد و از روزه گرفتن خودداری کند.
* پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: «حَقُّ الزَّوجِ عَلى زَوجَتِهِ أَن لَو کانَت فيهِ قُرحَةٌ فَلَحَسَتها ما أَدَّت حَقَّهُ» (بحارالانوار، ج 103، ص 25). یعنی: «حق شوهر بر همسرش آنقدر زیاد است که اگر در بدن او زخمی باشد و زن آن را بلیسد، باز هم حق او را ادا نکرده است».
* امام صادق (ع) نیز در این خصوص اینگونه فرموده‌اند: «هر زنی که شوهرش را اذیت کند، خداوند نماز او را نمی پذیرد». (من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 440)
در صورت عدم مخالفت جدی همسر
* اگر شوهر صرفاً ابراز نارضایتی کند، اما مانع جدی برای روزه گرفتن زن ایجاد نکند، زن می‌تواند با تدبیر و جلب رضایت همسر، روزه مستحبی بگیرد.
* در این شرایط، زن می‌تواند با صحبت کردن و توضیح دادن نیت خود، همسرش را متقاعد کند.
* خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ عَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» (نساء/19). یعنی: «و با زنان به طور شایسته رفتار کنید». این آیه، بر اهمیت رفتار نیکو و رعایت حقوق همسران تأکید می‌کند.
* پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «أَلا إِنَّ خَيْرَكُمْ خَيْرُكُمْ لِنِسَائِهِ وَأَنَا خَيْرُكُمْ لِنِسَائِي» (سنن ابن ماجه، ج 1، ص 636) ؛ یعنی: «بدانید که بهترین شما (مردان) کسی است که برای همسرش بهترین باشد، و من بهترین شما برای همسرانم هستم».
پذیرش افطار از سوی همسر
* اگر شوهر به هر دلیلی از زن بخواهد که روزه مستحبی خود را افطار کند، زن باید به خواسته او احترام بگذارد و روزه خود را بشکند.
* در این صورت، خداوند متعال ثواب روزه را به زن عطا خواهد کرد و این کار، نوعی احترام به همسر و پذیرش محبت او محسوب می‌شود.
* در مهمانی‌ها، لزومی ندارد که زن روزه بودن خود را اعلام کند.
* اگر میزبان غذایی تعارف کرد، زن می‌تواند با رعایت ادب و احترام، از غذا میل کند و نیت روزه مستحبی خود را به روز دیگری موکول کند. این کار، نوعی اظهار محبت و احترام به میزبان است.
امام صادق عليه السلام فرمودند: « أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : مَنْ دَخَلَ عَلَى أَخِيهِ وَ هُوَ صَائِمٌ فَأَفْطَرَ عِنْدَهُ وَ لَمْ يُعْلِمْهُ بِصَوْمِهِ فَيَمُنَّ عَلَيْهِ كَتَبَ اَللَّهُ لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَوْمَ سَنَةٍ». یعنی: «هر روزه دارى كه بر برادر مؤمن وارد شود و نزد او افطار كرده و وى را از داشتن روزه خود مطّلع نكرده تا به خاطر افطار منّتى بر او نهاده باشد حق عزّ و جل روزه يك سال را برايش منظور مى كند». علل الشرایع ج ۲، ص ۳۸۷.
احکام فقهی درمورد «راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن»
* بنا بر فتوای مراجع تقلید، اگر روزه مستحبی زن، با حق استمتاع شوهر منافات داشته باشد، جایز نیست.
* همچنین، اگر شوهر، زن را از روزه مستحبی نهی کند، احتیاط واجب آن است که زن از روزه گرفتن خودداری کند.
* در تحریرالوسیله امام خمینی (ره) آمده است: «انّ الاحوط ترک الزوجة الصوم تطوّعاً بدون اذن الزوج، بل لا تترک الاحتیاط مع المزاحمة لحقّه، بل مع نهیه مطلقاً.» (موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۳۲۰)؛ «احتیاط واجب آن است که زن بدون اذن شوهر روزه مستحبی نگیرد، بلکه احتیاط را ترک نکند در صورت مزاحمت با حق او، بلکه در صورت نهی او مطلقا.»
*نظر دیگر فقها درمورد«راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن» هم همینگونه میباشد
نکته: هدف از روزه مستحبی، کسب ثواب و نزدیکی به خداوند است. اما این امر نباید باعث ایجاد اختلاف و ناراحتی در خانواده شود.
زن باید با درایت و تدبیر، بین انجام اعمال مستحبی و حفظ آرامش خانواده، تعادل برقرار کند.
در این قسمت ویدئویی از استاد سید محسن میرباقری درباره راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن را ببینید.
سخن آخر
در پایان این بررسی جامع در موضوع «راضی نبودن همسر برای روزه گرفتن» بار دیگر تأکید می‌کنیم که روزه مستحبی، عملی ارزشمند و فرصتی مغتنم برای بانوان مسلمان در مسیر تقرب به خداوند است. با این حال، حفظ بنیان خانواده و رعایت حقوق شوهر، از اولویت‌های اساسی در دین اسلام محسوب می‌شود. بانوان گرامی باید با درایت و تدبیر، بین انجام اعمال مستحبی و حفظ آرامش و صمیمیت در خانواده، تعادل برقرار کنند.
تصمیم‌گیری در خصوص روزه مستحبی، باید با در نظر گرفتن شرایط خاص هر خانواده و با مشورت و تعامل سازنده با همسر صورت گیرد. در مواردی که روزه مستحبی باعث تضییع حقوق همسر یا بروز اختلافات جدی می‌شود، اجتناب از آن ضروری است. اما در شرایطی که امکان جلب رضایت شوهر و رعایت حقوق او وجود دارد، بانوان می‌توانند با بهره‌مندی از فضایل این عمل عبادی، به رشد معنوی خود کمک کنند.
به یاد داشته باشیم که هدف نهایی از انجام اعمال عبادی، کسب رضایت الهی و تقویت بنیان‌های اخلاقی و معنوی در زندگی است. امید است که این مقاله، راهنمایی مؤثر و جامعی برای بانوان مسلمان در این زمینه باشد و آنان را در مسیر بندگی و سعادت یاری رساند. همواره با توسل به خداوند متعال و با رعایت اصول اخلاقی و شرعی، در جهت ساختن خانواده‌ای سالم و سعادتمند گام برداریم.