نقش زنان در سپاه امام زمان (عج)؛ از فداکاری تا مدیریت
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
- 1 دلایل قطعی از حضور زنان در سپاه امام زمان (عج)
- 2 حضور زنان در سپاه پیامبر خدا (ص)
- 3 حضور حضرت زهرا (س) در صحنه‌های مهم جهاد و سیاست
- 4 سیره مهدوی تداوم سیره نبوی و علوی
- 5 چرا بیشتر یاران و سپاهیان حضرت مهدی (عج) مرد هستند؟
- 6 ویژگی‌های بارز زنان یاور امام زمان (عج)
- 7 نقش زنان در قیام حضرت مهدی (عج)
- 8 آیا در عصر ظهور بانوان نیز رجعت می‌کنند؟
- 9 گروه‌های زنان در سپاه امام زمان (عج)
- 10 ایجاد آمادگی در خود قبل از ظهور
زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)، به عنوان ستون‌های استوار حمایت از حقیقت و عدالت، نقش بسیار کلیدی و تأثیرگذاری را در دوران ظهور ایفا خواهند کرد. این زنان، با ویژگی‌های بارز انسانی و روحیه فداکاری، بصیرت و آگاهی در راه رفع نیازها و خدمت به بشریت حضوری فعال خواهند داشت. وجود آنان در حکومت جهانی امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) نشان از اهمیت جایگاه والای زن است.
به دلیل اهمیت نقش زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع و تأثیرات گسترده آنان در پیشبرد اهداف مهدوی خواهیم پرداخت.
دلایل قطعی از حضور زنان در سپاه امام زمان (عج)
بدون تردید، زنان در تاریخِ اسلام در حماسه‌ها و قیام‌ها نقش بسزا و تعیین کننده‌ای داشتند. آنها با حضورِ عزّت آفرین و توأمان با عفّت خود در عرصه‌های مختلف، یارگیر پیامبر خدا و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) بوده‌اند. به یقین در حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه‌السلام) نیز انتخاب شده‌اند تا در جهت گسترش فرهنگ اسلامی و تبیین خطوط اصلی دین و آموزش معارف الهی گام بردارند و نقش برجسته‌ای ایفا کنند.
دلیل این سخن حدیث گهرباری است که وجود ۵۰ زن از میان ۳۱۳ نفر از یاران برجسته و فرماندهان آن حضرت را بیان می‌دارد. امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرماید: «به خدا سوگند! ۳۱۳ نفر بدون وعده پیشین گرد می‌آیند. در میان آنها ۵۰ نفر زن هستند. در مکه اجتماع می‌کنند، بی آن که قبلاً وعده داده باشند. آمدنشان مانند ابرهای پاییزی است[1]».
همچنین در حدیثی دیگر امام صادق (علیه‌السلام) نیز از حضور زنانی در سپاه امام زمان (علیه‌السلام) نام برده و می‌فرماید: «با حضرت قائم (علیه‌السلام) سیزده زن همراه است. آنان مجروحان را مداوا می‌کنند و از بیماران جنگی پرستاری می‌نمایند؛ چنانچه زنان در زمان پیامبر همراه او بودند[2]».
حضور زنان در سپاه پیامبر خدا (ص)
در صدر اسلام، هنگام بروز جنگ و نبرد بین مشرکان و سپاه اسلام، زنانی نیز حضور داشتند. از جمله آن زنان نسیبه است که در جنگ احد از رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) دفاع کرد و در این راه زخمی شد.
همچنین در جنگ احد، بدن امام علی (علیه‌السلام) پر از زخم شده بود؛ به طوری که بدن آن حضرت از شصت جا جراحت سخت برداشت. رسول اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) دو زن به نام‌های سلیم و ام‌عطیه را مأمور مداوای امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نمود و آنها طبق مأموریت محوله به بستن زخم‌ها مشغول شدند.
علاوه بر آن، زنان در سپاه پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله) وظایفی چون تهیه دارو، رسیدگی به مجروحان، رساندن آب و غذا به رزمندگان، رساندن مهمات، انتقال شهدا، تشویق و دلگرمی به رزمندگان و … داشتند.
در سیره جنگی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز می‌توان به حضور زنی به نام سوده حمدانی در جنگ صفین اشاره کرد که رزمندگان سپاه اسلام را بر علیه معاویه تشویق می‌نمود.
حضور حضرت زهرا (س) در صحنه‌های مهم جهاد و سیاست
تاریخ حاکی است که زهرای مرضیه (علیهاالسلام) به عنوان یک زن با روح و احساسات لطیف خویش در بسیاری از صحنه‌های مبارزات و صبر و جهاد پدر، با آن بزرگوار همراه بود.
از جمله این موارد عبارتند از: حضور بانوی دو عالم پس از جنگ احد و گذاشتن مرهم بر زخم رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) و بستن آن، همراهی و دلگرمی به پدر هنگام حفر خندق و بردن نان برای ایشان، تقویت روحیه جهاد و شهادت با حضور بر سر مزار شهدا در بامداد شنبه هر هفته، همچنین حضور حضرت در فتح مکه و سپری کردن روزهای سرشار از خاطره در کنار پیامبر خدا (صلّی‌الله‌علیه‌واله) در آن دوران، همراه شدن با پدر و همسر بزرگوارشان در سفر حجة الوداع و واقعه تاریخی غدیر خم، اقدامات حضرت برای خنثی سازی کودتای خزنده پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام و … اشاره کرد.
همه نشان از حضور پررنگ و تأثیرگذاری است که زنان می‌توانند در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی با الگوپذیری از بانوی دو عالم انسیة الحورا (علیهاالسلام) داشته باشند.
سیره مهدوی تداوم سیره نبوی و علوی
بدیهی است که سیره امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) ادامه سیره پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است. پس به طور قطع در دولت امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) نیز زنان از این موقعیت محروم نخواهند بود. در این خصوص روایات متعددی داریم؛ نظیر آن حدیث امام صادق (علیه‌السلام) است که فرمودند: «زنان همان کارهایی را که در زمان پیامبر خدا انجام می‌دادند، در زمان حضرت قائم نیز انجام خواهند داد[3]».
آنچه مسلم است بنابر سیره نبوی و علوی، حضور زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)، در میان یاران و حکومت حضرت امری حتمی است.
نکته مهم این است که یاری رساندن و حضور زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) به جبهه جنگ منحصر نیست؛ بلکه پس از انقلاب و ظهور حضرت می‌توانند در عرصه‌های مختلفی مانند حوزه فرهنگ و سیاست، امور اجتماعی و تربیتی فعالیت کنند. در آن حوزه‌ها، میدان یاری زنان با حفظ کرامت و شخصیت زن، باز است و زنان مانند همیشه تاریخ می‌توانند نقش مؤثری داشته باشند.
چرا بیشتر یاران و سپاهیان حضرت مهدی (عج) مرد هستند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت، بنابر روایات معصومین (علیهم‌السلام)، یاوران و لشکریان حضرت حجةابن‌الحسن‌العسکری (عجل‌الله‌فرجه) را سه گروه تشکیل می‌دهند:
۱. ۳۱۳ نفر یاران خاص که در ابتدای ظهور خدمت حضرت بقیة الله الأعظم در کنار کعبه اجتماع می‌کنند؛
۲. لشکر و گروه ده هزار نفری که با اجتماع آنان خروج صورت می‌پذیرد؛
۳. عموم شیعیان و ارادتمندان که در طول حرکت امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) به ایشان ملحق می‌شوند.
آنچه مهم است این که حضور زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) در هر سه گروه صدق می‌کند. بنابر حدیث امام باقر (علیه‌السلام) زنان در گروه اول پنجاه نفر هستند؛ پس به طور طبیعی وقتی در گروه اول این تعداد باشند در گروه های بعدی بیشتر خواهند بود.
نکته حائز اهمیت این که، مقایسه تعداد زنان با مردان به عنوان یاوران حضرت، کلامی پسندیده نیست؛ زیرا یاوری امام نه فقط به معنای جنگیدن است؛ بلکه یاور واقعی کسی است که با همه وجود در خدمت امام و اهداف او باشد و آنچه را حضرت می‌خواهد، او انجام دهد.
با نگاهی به تاریخ می‌توان دریافت که حضرت زهرا و حضرت زینب (علیهماالسلام) از یاوران پیامبر و امام زمان خود بودند و در دفاع از رهبر خود نقش تأثیرگذاری را ایفا کردند؛ در حالی که جنگ ظاهری با اسلحه نداشتند.
افزون بر آن، زمانی که حضور در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) مربوط به جنگ و قیام و جهاد باشد، طبیعی است که مردان باید حضوری فعال‌تر داشته باشند؛ چراکه خداوند با توجه به ویژگی‌های جسمی و روحی زنان و مردان، وظایف و تکالیف را مشخص کرده است. ویژگی‌ها و خصوصیات میدان نبرد به صورتی است که با جسم و روح زن سازگاری ندارد؛ از این رو وظیفه جهاد در میدان نبرد از دوش آنها برداشته شده است مگر در زمان ضرورت[4].
ویژگی‌های بارز زنان یاور امام زمان (عج)
در متون دینی و اسلامی، به ویژه در احادیث و روایات مربوط به ظهور، ویژگی‌های خاصی برای زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) ذکر شده است. برخی از این خصوصیات عبارتند از:
۱. ایمان قوی: زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه)، دارای ایمان و اعتقاد راسخ به مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) و انتظار فرج خواهند بود.
۲. تقوا و پرهیزکاری: آنها افرادی متقی و پرهیزکار هستند که در زندگی روزمره خود به اصول اسلامی و دوری از گناهان و رذائل اخلاقی پای‌بند هستند.
۳. دانایی و بصیرت: زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) دارای بصیرت سیاسی و اجتماعی هستند تا بتوانند درک عمیق‌تری از شرایط زمانه و مسائلی که با آن مواجه‌اند، داشته باشند.
۴. استقامت و پایداری: از آنجایی که شرایط زمان ظهور بسیار دشوار و سخت خواهد بود، زنان می‌بایست قوی و با استقامتی بالا و پایدار در سختی‌ها باشند.
۵. همراهی و همیاری: آنها باید ظرفیت همکاری و همیاری با دیگران را داشته باشند و در کنار مردان در راستای تحقق اهداف امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) گام بردارند.
۶. حضور فعال در جامعه: زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) باید از نظر اجتماعی و سیاسی فعال باشند و نقش مؤثر و مثبتی در جامعه مهدوی ایفا کنند.
۷. اخلاق نیکو: داشتن شخصیتی با اخلاقی زیبنده و رفتار نیکو از دیگر ویژگی‌های مهم زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) است؛ زیرا این ویژگی‌ها به جذب دیگران و تقویت ارزش‌های دینی کمک می‌کند.
و …
نقش زنان در قیام حضرت مهدی (عج)
از آنجا که زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) به عنوان نیرویی تأثیرگذار و کلیدی به شمار می‌آیند، می‌توانند با ایمان، امید و همت خود، جامعه را به سوی تحقق آرمان‌های الهی رهنمون سازند. آنها نه تنها نقش‌های حمایتی، بلکه آگاهانه و فعال در ایجاد و تقویت تغییرات اجتماعی و فرهنگی در دوران ظهور خواهند داشت.
از آنجایی که در حديث امام باقر (علیه‌السلام)، در گروه یاران خاص حضرت به حضور ۵۰ زن اشاره شده، نقش زنان در مديريت نهضت مهدوى مورد تأکید قرار می‌گیرد. در حديث دیگر از امام صادق (علیه‌السلام) نقش زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) و در صحنه نبرد، بیان می‌گردد و بر اين اساس، يكى از سياست‌هاى امام مهدى (عليه‌السلام) بهره گيرى از زنان شايسته، در ستاد جنگ خواهد بود؛ لذا زنان در آغاز ظهور می‌توانند نقش‌های مؤثری در قیام حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) ایفا کنند که موارد زیر را شامل می‌شود:
۱. ملکه‌های ایمان و پایداری: زنان در زمان ظهور می‌توانند به عنوان نمادهای ایمان و پایداری در برابر طوفان‌های فتنه و بلایا در جامعه ظاهر شوند. آنها با داشتن ایمان قوی و شناخت صحیح از حقیقت، قادرند راهنمای بسیاری از افراد جامعه باشند.
۲. مدافعان حریم خانواده: زنان با تقویت کانون خانواده و تربیت فرزندان مؤمن و آگاه، می‌توانند به تلاش‌های اجتماعی و فرهنگی کمک کنند. آنها با ایجاد آمادگی در فرزندان خود برای خدمت به اهداف امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) و در نهایت، تربیت نسل‌های انقلابی و با بصیرت نقش بسزایی در دوران ظهور خواهند داشت.
۳. حضور در جبهه‌های مقاومت: طبق روایات، زنان در زمان ظهور در میدان‌های جنگ و جهاد حضوری فعال داشته و با شجاعت و دلیری در دفاع از حق و حقیقت به یاری رزمندگان سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) خواهند پرداخت. تاریخ نشان داده است که زنان در جنگ‌ها نقش‌های فعالی ایفا کرده‌اند و به فرموده امام صادق (علیه‌السلام) این روند در زمان ظهور نیز تداوم دارد.
۵. سازماندهی اجتماعی: از آنجایی که استقرار حکومت عدل الهی زمان‌بر است در طول این مدت زنان می‌توانند با ایجاد و سازماندهی گروه‌های اجتماعی و فرهنگی، به ترویج معارف اسلامی و تقویت روحیه حق طلبی در بین مردم کمک کنند. ایجاد شبکه‌های همیاری و تعامل میان زنان می‌تواند حالت همبستگی اجتماعی برای یاری و پشتیبانی از قیام حضرت را تقویت می‌نماید.
۴. همراهی امام در امور مدیریتی: زنان با درک عمیق از ارزش‌ها و اصول اسلامی، می‌توانند در مشاوره و امور مدیریتی در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی ایفا کنند و در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها سهم داشته باشند.
۵. نماد ایثار و فداکاری: زنان باایمان، مانند همیشه تاریخ با ایثار و فداکاری خود در عصر ظهور می‌توانند تأثیرگذارترین شخصیت‌ها در شرایط سخت و بحرانی باشند. این ارتباط نزدیک با خانواده‌ها و جامعه می‌تواند باعث تقویت همبستگی و همکاری در راستای تحقق اهداف امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) شود.
۷. تقویت روحیه جهاد و شهادت: مادران صبور و مؤمن با تقویت روحیه جهاد و شهادت در همسر و فرزندان و نزدیکان خود، یاریگر امام عصر (عجل‌الله‌فرجه) و جبهه حق در دوران ظهور هستند که ایفای این نقش از عهده هر کسی برنخواهد آمد.
آیا در عصر ظهور بانوان نیز رجعت می‌کنند؟
یک گروه از یاوران حضرت ولی عصر (عجل‌الله‌فرجه)، زنانی هستند که به برکت ظهور حضرت حجت (علیه‌السلام) خداوند آنها را زنده خواهد کرد. این زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) و در رکاب حضرت قرار خواهند گرفت. از نام و نشان برخی از این زنان خبر داده شده و برخی دیگر فقط از آمدنشان سخن به میان آمده است.
در حديثى از امام صادق عليه السلام شمارِ زنانى كه پس از مرگ، هنگام قيام امام مهدى (عليه‌السلام) رجعت مى‌كنند و سپاه ايشان را پشتيبانى مى‌نمايند، سيزده تن ذكر شده است. متن حديث، چنين است که امام فرمود: «سيزده زن همراه قائم هستند». گفتم: با كمك آنها چه مى‌كند؟ فرمود: «آنان، زخمى‌ها را مداوا مى‌كنند و بيماران را نگاه مى‌دارند، همان گونه كه با پيامبر خدا (صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله) بودند». گفتم: آنها را برايم نام ببر. حضرت فرمود: «قِنوا دختر رشيد، اُم اَيمَن، حبابه والبى، سميه مادر عمّار ياسر ، زُبيده، اُمّ خالد اَحمَسى، اُمّ سعيد حنفى، صیانه ماشِطه و اُمّ خالد جُهَنى[5] [از آنان هستند]».
احتمالاً اين تعداد از زنان نيز، از خواص ياران امام هستند كه مسئوليت پشتيبانى جنگ در پرستارى از رزمندگان مجروح را به عهده خواهند داشت؛ زيرا در غير اين صورت، با توجّه به گستردگى نبرد، تعداد ياد شده، براى پرستارى از همه مجروحان، كافى نيست.
معرفی زنان رجعت کننده در سپاه امام زمان (عج)
با توجه به حدیث امام صادق (علیه‌السلام) به معرفی برخی از زنان و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم:
۱. قنواء دختر رشید؛ او از زنان دانشمند و روای حدیث و از یاوران امام صادق (علیه‌السلام) در دوران آن امام بزرگوار است.
۲. ام ایمن؛ او از نخستین کسانی بود که مسلمان شد. همچنین در جنگ احد و خیبر حضور داشت و در جنگ احد به مجروحان آب می‌رساند و آنها را مداوا می‌کرد. به فرموده رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) از زنان بهشتی است.
۳. حبابه والبیه که در زمان امام علی (علیه‌السلام) زندگی می‌کرده است؛ (او از زنان والا مقامی است که هشت امام معصوم را درک کرده و پیوسته مورد الطاف و عنایت قرار داشت. در یک یا دو نوبت به وسیله امام زین العابدین و امام رضا (علیهماالسلام) جوانی‌اش به او بازگردانده شد.
اولین ملاقات وی با امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بود که از آن حضرت دلیلی بر امامت درخواست کرد. حضرت در حضور وی سنگی را برداشت و بر آن مهر خود را نقش کرد و اثر آن مهر در سنگ جای گرفت و به او فرمود: پس از من هر که توانست در این سنگ چنین اثری بر جای بگذارد او امام است.
از این رو حبابه پس از شهادت هر امامی نزد امام دیگر می‌رفت و آنان مهر خود را بر همان سنگ می‌زدند و اثر آن نقش می‌بست. حبابه، نه ماه پس از شهادت امام رضا (علیه‌السلام) زنده بود و پس از او بدرود حیات گفت. روایت شده که وقتی حبابه به خدمت امام زین العابدین (علیه‌السلام) رسید ۱۱۳ سال از عمرش سپری شده بود و حضرت با انگشت سبابه خود اشاره‌‌ای نمود و جوانی‌اش بازگشت).
۴. سمیه مادر عمار یاسر، هفتمین نفری بود که به پیامبر خدا (صلّیاللهعلیهوآله) ایمان آورد و در ابتدای بعثت رسول اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) به شهادت رسید؛
۵. زبیده؛ مشخصات کاملی از او نقل نشده است. احتمال دارد زبیده زن هارون‌الرشید باشد که شیخ صدوق (ره)، درباره‌اش گفته است: وی یکی از هواداران و پیروان اهل بیت است. هنگامی که هارون دانست از شیعیان است قسم خورد که طلاقش دهد.
زبیده کارهای خدماتی بسیاری داشت که یکی آبرسانی به عرفات است. همچنین نوشته‌اند وی یکصد کنیز داشت که پیوسته مشغول حفظ قرآن بودند و همیشه از محل سکونت او صدای تلاوت قرآن شنیده می‌شد.
۶. صیانه ماشطه؛ (او همسر حزبیل نجار بود که در زمان حضرت موسی (علیه‌السلام) زندگی می‌کرد و به او ایمان آورد. وی آرایشگر دختر فرعون بود. روزی شانه از دستش افتاد و چون همواره ذکر خدا را می گفت، هنگام برداشتن شانه ناگهان نام خدا را به زبان آورد.
دختر فرعون از او پرسید: منظور از خدا پدرم فرعون است؟ صیانه جواب داد: خیر، بلکه خدای من کسی است که پدر تو را آفریده و او را از بین خواهد برد، دختر فرعون این جریان را به پدرش اطلاع داد و فرعون این زن را احضار کرد و گفت: که مگر به خدایی من اعتراف نداری؟ زن گفت: هرگز! خدای حقیقی را رها نمی کنم تا تو را بپرستم.
فرعون، عصبانی شد و دستور داد تنوری را روشن کردند و بچه‌های این زن را یکی یکی در آتش انداخته و در مقابل چشمانش سوزاندند تا نوبت به بچه شیرخوار او رسید این زن مؤمنه خواست در ظاهر سخنی بگوید که ناگهان بچه به سخن آمد و به مادرش گفت: صبر کن تو بر حق هستی مادر صبر کرد و آن بچه را هم در آتش سوزاندند و سپس خودش را نیز در آتش انداختند. این زن مؤمن و شجاع تا زمانی که زنده بود تسلیم نشد و در برابر همه مصائب تلخ ایستادگی کرد.
حضرت رسول (صلّیاللهعلیهوآله) در شب معراج در محلی بوی بسیار خوشی به مشامش رسید، از جبرییل پرسید: این بوی خوش بی‌نظیر چیست؟ جبرئیل پاسخ داد: بوی خاکستر جسد سوخته همسر حزبیل و فرزندان اوست. خداوند این زن مؤمنه را به خاطر فداکاری و ایمانش در زمان ظهور حضرت مهدی رحمه الله زنده خواهد کرد).
۷ و ۸. ام خالد احمسیه و ام خالد جهنیه؛ در منابع، نامی از این دو برده نشده است. احتمال دارد ام خالدی که از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام) بوده، یکی از آن دو فرد باشد. البته نام و دیگر خصوصیات زندگی ایشان، معلوم نیست.
اما گفته شده ام خالد زنی صالح و شیعی بود که به خاطر عقیده‌اش، دستش را بریده‌اند. او از قدرت علمی و آگاهی، بصیرت دینی و امام شناسی بالایی برخوردار بوده است.
۹. ام سعید حنفیه
در این روایت امام صادق علیه السلام از آن سیزده زن فقط نام نُه نفر را یاد مى‌كند. در كتاب «خصایص فاطمیّه» به نسبیه و در كتاب «منتخب البصائر» به وتیره و أحبشیه اشاره شده است.
گروه‌های زنان در سپاه امام زمان (عج)
در یک جمع بندی می‌توان گفت که زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) به چهار گونه پس از ظهور حضرت حضور خواهند داشت:
گروه اول: پنجاه بانوی وفادار
اولین گروه از زنان آنها پنجاه بانوی وفادار و ولایتمداری هستند كه در آن ایّام زندگی می‌کردند و همانند دیگر یاوران اصلی و سپاه امام زمان (علیه‌السلام) در هنگام ظهور در حرم امن الهى، در کنار کعبه به خدمت ایشان مىرسند.
امّ سلمه ضمن حدیثى درباره علایم ظهور، از پیامبر اكرم (صلّیاللهعلیهوآله) روایت كرده است كه فرمود: «در آن هنگام پناهندهاى به حرم امن الهى پناه مىآورد و مردم همانند كبوترانى كه از چهار سمت به یك سو هجوم مىبرند به سوى او جمع مىشوند تا اینكه در نزد آن حضرت، سیصد و چهارده نفر گرد مىآیند كه برخى از آنان زن مىباشند كه بر هر جبّار و جبّار زاده‌اى پیروز مىشود[6]».
علاوه بر آن امام باقر (علیه‌السلام) نیز می‌فرمایند: «به خدا سوگند، سیصد و سیزده نفر مىآیند كه پنجاه نفر از این عدّه زن هستند كه بدون هیچ قرار قبلى در مكّه كنار یكدیگر جمع خواهند شد.
گروه دوم: بانوان رجعت کننده
گروه بعدی از یاوران حضرت حجت بن الحسن (عجل‌الله‌فرجه) زنانى هستند كه به بركت ظهور امام عصر (عجل‌الله‌فرجه) زنده شده و به دنیا رجعت می‌کنند. روایت امام صادق (علیه‌السلام) به نام سیزده زن اشاره دارد و برخی فقط آمدنشان گزارش شده که هنگام ظهور در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) با حضرت خواهند بود.
گروه سوم: بانوان ملکوتی
چهارصد بانوی برگزیده، گروه سوم هستند که خداوند برای حکومت امام عصر (عجل‌الله‌فرجه) در آسمان ذخیره کرده است. پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله) فرموده‌اند: «عیسی بن مریم به همراه هشتصد مرد و چهارصد زن از بهترین و شایسته‌ترین افراد روی زمین فرود خواهد آمد[7]».
علاوه بر آن بانوانی که پیش از ظهور حضرت بقیّة الله ارواحنا له الفداء رحلت كردهاند. مفضل بن عمر از محضر امام صادق (عليه‌السلام) از احوال مردگان در زمان غيبت سؤال مى‌كند و ايشان پاسخ مى‌دهند كه هنگام ظهور از مؤمن در قبرش سؤال مى‌كنند كه: اى فلانى! صاحب تو ظهور كرده است. اگر مى‌خواهى به او ملحق شوى، بشو و اگر مى‌خواهى در كرامت الهى باقى بمانى، بمان[8]» که این حدیث شامل حال بانوان نیز می‌گردد.
به فرموده امام صادق (علیه‌السلام) «هرکس چهل صبحگاه دعای عهد را بخواند از یاوران حضرت قائم (عجل‌الله‌فرجه) خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد خدای تعالی او را زنده خواهد کرد تا در رکاب آن جناب جهاد نماید و به شماره هر کلمه از آن هزار حسنه برایش نوشته می‌شود و هزار کار بد از او محو می‌گردد[9]».
گروه چهارم: بانوان چشم به راه و امیدوار
یاوران گروه چهارم، بانوان پرهیزكار و باایمانی هستند كه در زمان ظهور حضرت زندگی می‌کنند و منتظر ظهور حضرت هستند و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نبوده‌اند. در روایات تعداد این گروه از زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) را تا چند هزار نفر برشمرده‌اند[10]. البته این زنان غیر از یاوران اصلی حضرت هستند.
ایجاد آمادگی در خود قبل از ظهور
در دین مبین اسلام حضور زنان در امور اجتماعی و سیاسی امری پذیرفته شده است و نمونه بارز آن حضرت زهرا و حضرت زینب (علیهماالسلام) هستند که در این امور حضور جدی داشتند.
نکته قابل توجه این که، عصر حاضر برای زنان بهترین فرصت است تا با رشد علمی و معنوی و تطبیق خود با معیارهای دقیق اسلامی و اخلاقی، مراحل کمال را طی کنند و به خودسازی و خودشناسی برسند تا جزو منتظران واقعی حضرت قرار بگیرند. همچنین با تحقق ظهور منجی عالم بشریت، از زنان سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) بوده و شایستگی شرکت در آن انقلاب عظیم و خدمت رسانی به امام خویش را داشته باشند.
افزون بر آن تربیت سربازان و یاوران متعهد و باایمان وظیفه مادران است. بنابراین زنان جدای از تربیت خود و خودسازی می‌بایست در تربیت نسل منتظر و ایجاد جامعه همت کنند تا زمینه ساز ظهور آن حضرت باشند.
نبرد با دشمن یا پشتیبانی در میدان نبرد
در سیر تاریخ، از زمان پیامبر و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) حضور زنان در خط مقدم میدان نبرد و پشتیبانی در پشت جبهه امری واضح بوده است. شاهد مثال عینی در عصر ما، حضور مؤثر و پرتلاش زنان از خود گذشته در هشت سال دفاع مقدس است.
حال اگر زنان سلاح به دست نگرفته و مستقیم با دشمن روبه رو نشدند، به این معنا نیست که مقام زن از مرد کمتر است، بلکه زنان گاهی می‌توانند کاری را انجام دهند که کمتر از حضور در میدان جنگ و نبرد نیست؛ همانند بانوی دو عالم فاطمه زهرا (علیهاالسلام) که با حضوری مؤثر به دفاع از ولایت و امام زمان خود پرداختند. همچنین حضرت زینب (علیهاالسلام) که در کربلا حضور داشته و دست به شمشیر نشد، اما پس از آن نهضت عاشورا و اهداف آن به برکت وجود ایشان و افشاگری‌های آن بانو باقی ماند.
لازم به ذکر است که در زمان حکومت حضرت ولی عصر (علیه‌السّلام) زنان به اصل جایگاه و ازرش خود پی خواهند برد. طبق روایات در عصر ظهور حتی زن خانه‌دار به درجه‌ای از علم و ایمان می‌رسد که در خانه خود نشسته و توانایی فتوا دادن را دارد.
سخن آخر
با توجه به روایاتی که از ائمه معصومین (علیهم‌السلام) به ما رسیده است و همچنین سیره‌ی حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (صلّیاللهعلیهوآله) و امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام)، حضور زنان در عرصه‌های مختلف، از جمله میدان نبرد، امری بدیهی و قابل باور است. بنابراین، حضور زنان در سپاه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) حتمی است. این امر مهم نویدی برای بانوان مسلمان، باایمان و فرهیخته است که بدانند زنان نقش‌های حیاتی در زمینه سازی، تحقق و استقرار حکومت جهانی حضرت صاحب‌الزمان (عجل‌الله‌فرجه) بر عهده دارند و باید در این راستا از هیچ تلاشی دریغ نورزند.
[1] . بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۳.
[2] . اثبات الهداه، ج ۷، ص ۱۵۰.
[3] . چشم اندازی به حکومت امام مهدی (علیه‌السلام)، ص ۶۸ـ۸۰.
[4]. برگرفته از آفتاب مهر (پرسش‌ها و پاسخ‌های مهدوی)، ص ۱۴۰.
[5] . دلائل الإمامه، ص ۴۸۴، ح ۴۸۰.
[6] معجم احاديث الإمام المهدى، ج 1، ص ۵۰۰.
[7] . همان، ص۵۳۴.
[8] . الغیبه، ص ۴۵۸؛ بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۹۱.
[9] . بحار الانوار، ج۸۳، ص۲۸۴.
[10] . چشم اندازی به حکومت امام مهدی (علیه‌السلام)، ص ۶۸ـ۸۰.