حدیث کساء؛ روایت تطهیر اهل بیت و برکات آن در زندگی مؤمنان
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
- 1 حدیث کساء در لغت و اصطلاح
- 2 حدیث کساء، شأن نزول آیه تطهیر
- 3 داستان حدیث کساء
- 4 منظور از اهل بیت (ع) در قرآن کریم، چه کسانی هستند؟
- 5 خواص و اثرات خواندن حدیث کساء
- 6 نکات تربیتی حدیث شریف کساء
- 7 حضرت زهرا (س) محور عالم هستی
- 8 حدیث کساء از منظر علما
- 9 درس‌های زندگی از حدیث کساء
- 10 حدیث کساء، کلید رفع گرفتاری‌ها
حدیث کِساء حدیثی در فضیلت پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) و اهل بیت ایشان است. امامان معصوم (علیهم‌السلام) برای اثبات برتری و استحقاق خویش در امر خلافت، به این حدیث استناد کرده‌اند. به بیان محدثین، پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هنگام نزول آیه تطهیر، خود و خاندانش را در زیر عبایی جمع نمود و به این شکل، مصادیق این آیه را معرفی کرد. محل رویداد حدیث کِساء خانه ام‌سلمه، گفته شده است. این رویداد به قدری در جامعه اسلامی معروف شده بود که روز وقوع آن را «روز کساء» و پنج نفر از اهل بیت (علیهم‌السلام) را که در آن روز در زیر کساء قرار گرفتند «اصحاب کساء» نامیده بودند.
در منابع شیعه و اهل تسنن، حدیث کساء آمده است و آن را متواتر می‌دانند. آنچه شایان ذکر است این که متن حدیثی که در مفاتیح الجنان به نام حدیث کساء آمده، در بخش‌هایی، متفاوت با حدیثی است که در منابع کهن نقل شده است که به دلیل اهتمام علما به دعای مذکور، می‌توان آن را به قصد رجاء و برآورده شدن حاجات خواند.
حدیث کساء در لغت و اصطلاح
حدیث در لغت به معنای سخن و کلام است.
حدیث در اصطلاح به معنای هر سخنی که کلام یا فعل یا تقریر معصومین (علیهم‌السلام) را بیان کند.
کسا در لغت به معنای عبا، لباس، جامه، زیرانداز و روانداز است.
حدیث کساء به واقعه‌ای گفته می‌شود که در جریان آن پیامبر خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) به همراه اهل بیت خویش یعنی علی بن ابیطالب، فاطمه، حسن بن علی و حسین بن علی (علیهم‌السلام) زیر عبای خویش گرد آمدند و آیه تطهیر توسط جبرییل بر آنها نازل شد.
حدیث کساء، شأن نزول آیه تطهیر
این حدیث گهربار، بیان شأن نزول آیه تطهیر است؛ آیه‌ای که یکی از مهم‌ترین دلایل شیعه برای اثبات عصمت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است؛ زیرا در منابع شیعه و سنی بیان شده که مقصود از اهل بیت در آیه «إنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ، أهلَ البَیتِ …»، وجود مقدس پنج تن هستند. اینان کسانی‌اند که خدا آنها را از رجس و پلیدی پاک کرده است. اهمیت اثبات عصمت نیز بر کسی پوشیده نیست؛ چراکه اگر بدانیم کسی از جانب خدا از هرگونه زشتی پاک شده، می‌توانیم با آرامش خاطر، به او اعتماد کرده و تمام وجودمان را به او بسپاریم و از او تبعیت نماییم.
آنچه قابل ذکر است این که در روایات متعدد از کتب شیعه و سنی نقل شده پس از نزول آیه تطهیر، رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) مدت شش ماه، هنگامی که برای نماز صبح از کنار خانه فاطمه (علیهاالسلام) می گذشت، در کنار در خانه با صدای بلند می‌فرمود: «الصلوة یا اهل البیت انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»؛ هنگام نماز است ای اهل بیت! خداوند می‌خواهد هرگونه پلیدی را از شما خاندان دور کند، و شما را به طور کامل پاک سازد[1]».
استدلال امامان معصوم (ع) به حدیث کساء
امامان شیعه (علیهم‌السلام) برای اثبات برتری خود در موارد متعددی به حدیث کساء استناد کرده‌اند. از جمله:
- امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در بیان یکی از دلایل حقانیت خود به خلافت و جانشینی پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) از حدیث کساء یاد کرده و به خلیفه یادآوری می‌کند: «آیا آیه تطهیر، برای من و خاندان و فرزندانم فرود آمده یا برای تو و خاندان و فرزندانت؟» خلیفه گفت: بلکه تو و خاندانت. فرمود: «تو را به خدا! آیا من و خاندان و فرزندانم در روز کساء مشمول فراخوانی پیامبر خدا بودیم که: «خداوندا! اینان خاندان منند که رهسپار به سوی تو هستند نه به سوی آتش» یا تو؟[2]»
- امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در شورایی که خلیفه دوم برای تعیین خلیفه بعدی تشکیل داده بود نیز برای برتری خود در امر حکومت و جانشینی پیامبر خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) به حدیث کساء استشهاد کرد[3].
- زمانی که اصحاب پیامبر اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) در مورد فضائل خود به یکدیگر تفاخر می‌کردند، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در بیان برتری خود و اهل بیت (علیهم‌السلام) خود از حدیث کساء یاد کرد.[4]
- بعد از صلح امام حسن (علیه‌السلام)، معاویه برای مردم سخنرانی کرد. امام حسن (علیه‌السلام) در طی سخنرانی و بعد از ذکر آیه مباهله در شأن اهل بیت (علیهم‌السلام)، در بیان فضیلت خود و اهل بیت (علیهم‌السلام) به حدیث کساء استناد کرد[5].
داستان حدیث کساء
بسیاری از مراجع وقوع ماجرای کساء را در پی نزول آیه تطهیرو بنابر قول مشهور در خانه ام سلمه دانسته‌اند[6].
جابر بن عبداللّه انصاری از فاطمه زهرا (علیهاالسلام)، دختر رسول خدا (صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله) نقل می‌کند: پدرم رسول خدا بر من وارد شد و فرمود: سلام بر تو ای فاطمه، در پاسخش گفتم: بر تو باد سلام. فرمود: من در بدنم سستی و ضعفی احساس می‌کنم، گفتم: پناه می‌برم به خدا ای پدرجان از سستی و ضعف شما، فرمود: ای فاطمه برایم کساء یمانی را بیاور و مرا بدان بپوشان. من کساء یمانی را برایش آوردم و او را بدان پوشاندم و همچنان بدو می‌نگریستم و در آن حال چهره‌اش همانند ماه شب چهارده می‌درخشید.
پس ساعتی نگذشت که دیدم فرزندم حسن وارد شد و گفت: سلام بر تو ای مادر، گفتم: بر تو باد سلام ای نور دیده‌ام و میوه دلم. گفت: مادرجان من در نزد تو بوی خوشی استشمام می‌کنم، گویا بوی جدم رسول خداست. گفتم: آری همانا جد تو در زیر کساء است. پس حسن به طرف کساء رفت و گفت: سلام بر تو ای جد بزرگوار، ای رسول خدا، آیا به من اجازه می‌دهی که وارد شوم با شما در زیر کساء؟ فرمود: بر تو باد سلام ای فرزندم و ای صاحب حوض من، اجازه دادم پس حسن با آن جناب به زیر کساء رفت.
ساعتی نگذشت که فرزندم حسین وارد شد و گفت: سلام بر تو ای مادر. گفتم: بر تو باد سلام ای فرزند من و ای نور دیده‌ام و میوه دلم. فرمود: مادرجان، من در نزد تو بوی خوشی استشمام می‌کنم گویا بوی جدم رسول خداست. گفتم آری همانا جد تو و برادرت در زیر کساء هستند. حسین نزدیک کساء رفته گفت: سلام بر تو ای جد بزرگوار، سلام بر تو ای کسی که خدا او را برگزید. آیا به من اجازه می‌دهی که وارد شوم با شما در زیر کساء؟ فرمود: و بر تو باد سلام ای فرزندم و ای شفاعت‌کننده امتم به تو اجازه دادم. پس او نیز با آن دو در زیر کساء وارد شد.
در این هنگام ابوالحسن علی بن ابیطالب وارد شد و فرمود: سلام بر تو ای دختر رسول خدا. گفتم: و بر تو باد سلام ای اباالحسن و ای امیرمؤمنان. فرمود: ای فاطمه، من بوی خوشی نزد تو استشمام می‌کنم. گویا بوی برادرم و پسرعمویم رسول خداست؟ گفتم: آری این اوست که با دو فرزندت در زیر کساء هستند. پس علی نیز به طرف کساء رفت و گفت سلام بر تو ای رسول خدا، آیا اجازه می‌دهی که من نیز با شما در زیر کساء باشم؟ رسول خدا به او فرمود: و بر تو باد سلام ای برادر من و ای وصی و خلیفه و پرچمدار من. به تو اجازه دادم. پس علی نیز در زیر کساء وارد شد.
در این هنگام من نیز به طرف کساء رفتم و عرض کردم سلام بر تو ای پدرجان، ای رسول خدا. آیا به من هم اجازه می‌دهی که با شما در زیر کساء باشم؟ فرمود: و بر تو باد سلام ای دخترم و ای پاره تنم به تو هم اجازه دادم، پس من نیز به زیر کساء رفتم.
و چون همگی در زیر کساء جمع شدیم، پدرم رسول خدا دو طرف کساء را گرفت و با دست راست به سوی آسمان اشاره کرد و فرمود: «خدایا اینانند خاندان من و خواص و نزدیکانم، گوشت‌شان گوشت من و خونشان خون من است، می‌آزارد مرا هرچه ایشان را بیازارد و به اندوه می‌اندازد مرا هرچه ایشان را به اندوه در آورد.
من در جنگم با هر که با ایشان بجنگد و در صلحم با هر که با ایشان در صلح است و دشمنم با هر کس که با ایشان دشمنی کند و دوستم با هر کس که ایشان را دوست دارد. اینان از منند و من از ایشانم پس بفرست درودهای خود و برکت‌هایت و مهرت و آمرزشت و خوشنودیت را بر من و بر ایشان و دور کن از ایشان پلیدی را و پاکیزه شان کن به خوبی».
پس خدای عزوجل فرمود: «ای فرشتگان من و ای ساکنان آسمان‌هایم به راستی که من نیافریدم آسمان بنا شده و نه زمین گسترده و نه ماه تابان و نه مهر درخشان و نه فلک چرخان و نه دریای روان و نه کشتی در جریان را مگر به خاطر دوستی این پنج تن. اینان که در زیر کسایند». پس جبرئیل امین عرض کرد: «پروردگارا کیانند در زیر کساء؟» خدای عزوجل فرمود: «آنان خاندان نبوت و رسالتند: آنان فاطمه است و پدرش و شوهر و دو فرزندش».
جبرئیل عرض کرد: «پروردگارا، آیا به من هم اجازه می‌دهی که به زمین فرود آیم تا ششمین آنها باشم خدا فرمود: آری به تو اذن دادم.
پس جبرئیل امین به زمین آمد و گفت: سلام بر تو ای رسول خدا، (پروردگار) علی اعلی سلامت می‌رساند و تو را به تحیت و اکرام مخصوص داشته و می‌فرماید: «به عزت و جلالم سوگند که من نیافریدم آسمان بنا شده و نه زمین گسترده و نه ماه تابان و نه مهر درخشان و نه فلک چرخان و نه دریای روان و نه کشتی در جریان را، مگر برای خاطر شما و محبت و دوستی شما و به من نیز اجازه داده است که با شما در زیر کساء باشم. پس آیا تو هم ای رسول خدا اجازه‌ام می‌دهی؟
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود و بر تو باد سلام، ای امین وحی خدا، آری به تو هم اذن دادم. پس جبرئیل با ما وارد در زیر کساء شد و به پدرم گفت: همانا خداوند بسوی شما وحی کرده و می‌فرماید: «حقیقت این است که خدا می‌خواهد پلیدی (و ناپاکی) را از شما خاندان ببرد و پاکیزه کند شما را پاکیزگی کامل».
علی (علیه‌السلام) به پدرم گفت: ای رسول خدا، به من بگو این جلوس (و نشستن) ما در زیر کساء چه فضیلتی (و چه شرافتی) نزد خدا دارد؟
پیغمبر فرمود: سوگند بدان خدایی که مرا به حق به پیامبری برانگیخت و به رسالت و نجات دادن (خلق) برگزید که ذکر نشود این خبر (و سرگذشت) ما در محفلی از محافل مردم زمین که در آن گروهی از شیعیان و دوستان ما باشند جز آنکه نازل شود بر ایشان رحمت (حق) و فرا گیرند ایشان را فرشتگان و برای آنها آمرزش خواهند تا آنگاه که از دور هم پراکنده شوند، علی (که این فضیلت را شنید) فرمود: با این ترتیب، به خدا سوگند ما رستگار شدیم و سوگند به پروردگار کعبه که شیعیان ما نیز رستگار شدند.
دوباره پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: ای علی، سوگند بدان که مرا به حق به نبوت برانگیخت و به رسالت و نجات دادن (خلق) برگزید. ذکر نشود این خبر (و سرگذشت) ما در محفلی از محافل مردم زمین که در آن گروهی از شیعیان و دوستان ما باشند و در میان آنها اندوهناکی باشد جز آنکه خدا اندوهش را برطرف کند و نه غمناکی جز آنکه خدا غمش را بگشاید و نه حاجت‌خواهی باشد جز آنکه خدا حاجتش را برآورد، علی گفت: بدین ترتیب به خدا سوگند ما کامیاب و سعادتمند شدیم و همچنین سوگند به پروردگار کعبه که شیعیان ما نیز رستگار شدند.
منظور از اهل بیت (ع) در قرآن کریم، چه کسانی هستند؟
اهل البیت، واژه‌ای است که قرآن کریم در آیه تطهیر برای اهل عصمت از خاندان پیامبر اسلام(صلّى‌الله‌علیه‌وآله) به کاربرده است. مطابق با روایات، اهل‌بیت شامل حضرت محمد، حضرت علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین (علیهم‌السلام) معروف به خمسه طیّبه و نُه امام معصوم از فرزندان امام حسین (علیه‌السلام) است. در اعتقاد شیعه، اهل البیت همچون پیامبر دارای عصمت و طهارت و علم آسمانی بوده و برای هر مسلمان اسوه هستند.
رسول خدا) صلّى‌الله‌علیه‌وآله) نزول آیه تطهیر را در پنج تن منحصر کرده‌اند[7]. برخی از اصحاب و یاران پیامبر خدا، مراد از اهل بیت را علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم‌السلام) می‌دانند[8].
مفسران شیعه از جمله طبرسی و علامه طباطبایی نیز معتقدند، آیه تطهیر در شأن اصحاب کساء نازل شده و این مطلب در میان شیعیان به حد تواتر رسیده است[9].
خواص و اثرات خواندن حدیث کساء
برای این حدیث بسیار ارزشمند آثار و برکات بسیاری در متن حدیث ذکر شده است که باعث دلگرمی خواننده آن دعا می‌شود. برخی دیگر از خواص مداومت بر آن عبارتند از:
- تقرب و نزدیکی به خداوند
- ثواب و پاداش عظیم
- نجات از گمراهی و انحرافات
- رفع غم و اندوه
- نزول رحمت و آمرزش خداوند
- نزول ملائکه
- استغفار ملائکه
- تقویت محبت و عشق به اهل بیت (علیهم‌السلام)
- رستگاری و سعادت در آخرت
- استجابت دعا
- شفای بیماران
- رفع مشکلات و گرفتاری
- ایجاد آرامش قلبی
- دژی محکم در برابر خطرات و بلایا
- آسان شدن ازدواج
- رزق و روزی
نکات تربیتی حدیث شریف کساء
اهل معرفت، نکات تربیتی بسیاری از حدیث شریف کساء برگرفته‌اند که تمام جوانب رفتاری یک خانواده اعم از کوچک و بزرگ را در بر می‌گیرد و گوشه‌ای از سیره اهل بیت (علیهم‌السلام) است برای کسانی که می‌خواهند سبک زندگی اسلامی داشته باشند. در ادامه به برخی از این نکات تربیتی اشاره می‌کنیم:
۱. سلام کردن هنگام ورود و پاسخ به سلام کودکان با نهایت محبت؛
۲. احترام دو طرفه بزرگترها به کوچکترها، کوچکترها به بزرگترها؛
۳. رابطه مادرانه و عاشقانه حضرت زهرا (علیهاالسلام) نسبت به فرزندان (میوه دلم، نور چشمم)؛
۴. احترام به پدر و نام نبردن نام پدر در عین احترام و صمیمت؛ (چراکه بردن نام والدین فقر به دنبال دارد)؛
۵. خطاب قرار دادن همسر با عناوینی زیبا و همراه با احترام (یا ابوالحسن، یا امیرالمؤمنین؛ ای دختر رسول خدا)؛
۶. اظهار شعف و شادی و ابراز محبت نوادگان نسبت به جدشان و بوی آشنای ایشان برای فرزندان؛
۷. محبت‌های عاشقانه رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت به نوه‌هایشان و خطاب قرار دادن آنها با عناوین زیبا؛
۸. خطاب محبت آمیز رسول خدا نسبت به حضرت فاطمه؛ (ای دخترم، ای پاره تنم)؛
حضرت زهرا (س) محور عالم هستی
خانواده اعم از همسر و فرزندان بو و شمیمی را از پیامبر خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) درک می‌کنند، اما در این بین کسی است که همه را به هم وصل می‌کند و خود آخرین نفری است که در زیر کساء یمانی قرار می‌گیرد. آن شخص نیست جز حضرت زهرا (علیهاالسلام)؛ جایگاهی که زن در عالم هستی دارد و واسطه ارتباط افراد و اعضای خانواده با یکدیگر است.
افزون بر آن، اگر زن رشد کند و کمال پیدا کند چنین جایگاه رفیعی می‌یابد و محور خانواده می‌شود و به خانواده انسجام می‌بخشد. همان‌گونه که فاطمه زهرا (علیهاالسلام) محور عالم هستی و خاندان اهل بیت (علیهم‌السلام) شد؛ لذا زمانی که خداوند متعال خواست این خانواده را معرفی کند با او معرفی کرد؛ «هُمْ فاطِمَهُ وَاَبُوها وَبَعْلُها وَبَنُوها…».
قیامت، تداوم محوریت حضرت فاطمه (س)
همان طور که در واقعه حدیث کساء، بانوی دو عالم محور قرار گرفت، در قیامت نیز همین گونه است. قیامت که برپا می‌شود حضرت صدیقه کبری (علیهاالسلام) با جلال و جبروتی وارد می‌شوند و همه، سرها را پایین می‌اندازند. آنگاه از جانب خدا جل جلاله ندا می‌آید: «ای محبوبه من، و ای دختر حبیب من، بخواه از من آنچه می‌خواهی؛ تا عطایت کنم و شفاعت کن هر که را مایلی تا قبول فرمایم».
بی‌بی دو عالم در جواب عرضه می‌دارد: «ای خدای من، و ای مولای من، دریاب ذریهٔ مرا، شیعیان مرا، پیروان مرا، و دوستان ذریهٔ مرا». بار دیگر از جانب حضرت حق خطاب می‌رسد: «کجا هستند ذریه فاطمه و پیروان او؟ کجایند دوستدارانش، و دوستداران ذریه ی او؟ در آن هنگام جماعتی به پیش می‌آیند و فرشتگان رحمت آنان را از هر سوی در میان می‌گیرند و فاطمه (علیهاالسلام) در حالی که پیشگام آنهاست همگی را همراه خود به بهشت وارد می‌فرماید[10]».
حضرت زهرا (علیهاالسلام) متصل کننده مردم به خود و وارد کننده آنها به بهشت برین است. این بانو همان گونه که آورنده تک تک همسر و فرزندان خود در زیر کساء بود، در روز قیامت نیز تک تک شیعیان امت، به دستان او وارد بهشت می‌شوند. در آن روز که هر کس برای نجات از دوزخ به چیزی چنگ می‌زند، به واسطه دوستی و محبت به بانوی دو عالم فاطمه زهرا (علیهاالسلام) وارد جنت می‌شود و حضرت در روز قیامت نیز محور عالم خلقت قرار گرفته و مادری را در حق شیعیان و محبان خود تمام می‌کند.
حدیث کساء از منظر علما
علمای بزرگ شیعه توجه ویژه‌ای نسبت به حدیث شریف کساء داشتند و به خواندن آن اهتمام ویژه داشتند و آن را به صورت دسته جمعی و خانوادگی توصیه می‌کردند. در ادامه به دیدگاه برخی از علمای بزرگوار اشاره می‌کنیم:
۱. آیت الله سید علی قاضی طباطبایی: یکی از مراجع بزرگوار تقلید نقل می‌کنند: آیت الله قاضی استاد عرفان و اخلاق علامه طباطبایی، (صاحب تفسیر المیزان)، به حدیث کساء بسیار اعتقاد داشت و اگر کسی به ایشان مراجعه می‌کرد و از مشکلات خود برای ایشان می‌گفت، در جواب به خواندن حدیث کساء، سفارش می‌کردند.
۲. آیت الله بهجت: این عالم بزرگوار توجه خاصی به این حدیث داشت. شاید چشم‌گیرترین امری که در این‌باره از ایشان مشهود بود، قرائت دائمی حدیث کساء بود. ایشان شب‌ها این حدیث را قرائت می‌کرد و حتی در سالیانی دورتر، افراد خانواده را گرد هم می‌آورد و به همراه ایشان حدیث کساء می‌خواند. باور ایشان این بود که امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) به مجالس حدیث کساء توجه ویژه‌ای دارند.
گاهی هم در پاسخ به شبهاتی که درباره سند این روایت مطرح می‌شد، مطالب روشن‌گری بیان می‌فرمودند؛ به‌عنوان مثال حضرت آیت‌الله بهجت معتقد بودند کسانی که اهل تعقل و درایت باشند و با دقت در عجایب این حدیث بنگرند، صحت این روایت را می‌یابند و دیگر نیازی به سند آن ندارند
ایشان می‌فرمود: «عجائب و غرایبی در حدیث کساست. خدا می‌داند کسی بشمارد که چقدر معجزه در آن است، خیلی کار بزرگی کرده است».(معجزه است چراکه ناقل آن حضرت زهرا (علیهاالسلام) است. این فرمایش از آن عالم بزرگ، کلیدی است برای باز کردن باب تفکر و تدبر در این حدیث.
۳. مرحوم آیت الله بهاء الدینی: یکی از شخصیت‌های مهم مملکتی نقل می‌کرد: هنگامی که رژیم بعثی صدام بمباران شهر قم را آغاز کرد و مردم ناراحت شدند، به منزل آیت الله رضا بهاء الدینی رفتم و از ایشان راهنمایی خواستم، ایشان در جواب در خواست من، بیان داشتند وقتی حمله هوایی به شهر دورود آغاز شد و مردم می‌ترسیدند و نزد من آمدند و راهنمایی خواستند من توسلی به حضرات معصومین (علیهم‌السلام) پیدا کردم و به آنها عرض کردم که مردم بیچاره‌اند و شما خودتان برای رفع این نگرانی‌ها آنها را راهنمایی بفرمایید.
این توسل ادامه داشت تا اینکه از طرف حضرت زهرا (سلام‌الله‌عليها) اشاره‌ای شد که به حدیث کساء متوسل شوید. من از مردم دورود خواستم که در تمام مساجد، مجلس حدیث کساء برپا کنند و مردم هم این برنامه را با توجه خاص اجرا کردند و در نتیجه آن بمباران شهر قطع شد.
۴. مرحوم آیت‌الله گلپایگانی: وقتی مشکلی برای این عالم پیش می‌آمد، ایشان به حدیث کساء متوسل می‌شدند و در مواقعی که کسی نزد ایشان می‌آمد و مشکلی داشت، ایشان یک جزوه حدیث کساء به او می‌دادند و می‌فرمودند: «از طریق توسل به حدیث کساء، مشکل خود را برطرف کنید».
۵. مرحوم آیت‌الله میرزا جواد ملکی تبریزی: این عالم بزرگوار نیز در خصوص فضیلت حدیث کساء فرموده‌اند: «یکى از مصادیق «وَابْتَغُوا اِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ» دعا است که حدیث کساء را شامل مى‌شود. این حدیث شریف را بخوانید که نتایج آن را بزرگان از مؤمنین دیده‌اند و ان شاء اللّه به عنایت امام زمان (علیه‌السلام) امور حل مى‌شود. نگران نباشید».
۶. مرحوم آیت الله نجفی مرعشی : در ملحقات کتاب احقاق الحق آورده است که حدیث شریف کساء که در آخر مفاتیح الجنان است، از سوی برخی مورد خدشه سندی قرار گرفته است، اما با تحقیقاتی که انجام شد این حدیث از لحاظ سند صحیح و معتبر و قوی است. این عالم بزرگورا سند حدیث کساء را از مرحوم بافقی – از علمای بزرگ و متقی – نقل می‌کند از کتاب عوالم العلوم مرحوم بحرانی که به سند متصل نقل می‌کنند این حدیث را از حضرت زهرا (علیهاالسلام).
درس‌های زندگی از حدیث کساء
محوریت حدیث کساء بر حول پنج تن آل‌عبا و خانواده اعم از پدربزرگ، پدر و مادر و فرزندان است. کسی که آن را نقل می کند وجود مبارک حضرت صدیقه طاهره (علیهاالسلام) است. هنگام وقوع این رویداد بزرگ برخورد و نحوه سخن گفتن و ارتباط کلامی حضرت زهرا (علیهاالسلام) با پدر، همسر و فرزندان بسیار درس آموز است و یک منظومه تربیتی برای خانواده‌های مسلمان می‌باشد. برای داشتن سبک زندگی اسلامی، می‌بایست پای درس اهل بیت (علیهم‌السلام) نشست و از سیره آنها آموخت تا به بیراهه نرفت.
در بین ادیان و مکاتب مختلف هرچه بگردیم، نمی‌توانیم مکتبی را به این عمق و به این وسعت پیدا کنیم که بتواند آنقدر کمک کند تا انسان بر اساس فطرتش عمل نماید.
حدیث کساء منشور خانواده اسلامی است و می‌توان تمام ابعاد زندگی همچون ارتباط با همسر، فرزندان، خانواده، خداوند و… را در آن مشاهده کرد. ریشه عاشورا و مقاومت در برابر مشکلات نیز در همین حدیث کساء هویداست.
گفت‌وگودرمانی، نگاه‌‌درمانی و توجه ویژه به دختران از مهم‌ترین نکات تربیتی حدیث کساء به‌شمار می‌رود.
در حدیث کساء، پدر، مادر و… به کوچک و بزرگ سلام می‌کنند. ما یاد گرفته‌ایم فقط به بزرگترها سلام کنیم، در صورتی که سلام کردن به کوچکترها، شخصیت‌بخشی و ارزش‌دهی به آنهاست. راه سعادت ما در دنیا و آخرت، بازگشت به سبک زندگی فاطمه زهرا (علیهاالسلام) است. می‌توان حدیث کساء را گنجینه اسرار خانواده دانست.
بنابر حدیث کساء، در خانواده حضرت زهرا(س)، افراد با کلماتی از قبیل «اُماه»، «اَبتاه» و «جَداه» خطاب می‌شوند. الف در کلمه «اُماه» نشان از تحنن به معنای دلسوزی است و محبت صرف را دربرنمی‌گیرد، بلکه منظور محبت همراه دلسوزی است. پدر و مادر را باید دلسوزانه خطاب کرد؛ زیرا آنها سوخته‌اند تا فرزندان ساخته شوند.
یکی از نکات قابل تأملی که در حدیث کساء نمایان است، عبارات سرشار از محبت و احترامی است که وجود مقدس زهرای اطهر در مواجهه با همسر و فرزندانش به‌کار می‌برد. این عبارات بازگو‌کننده عظمت مقام این خانواده و ادب، معرفت و محبت شگرف فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) نسبت ایشان است؛ آنجا که به فرزندانش می‌فرماید: «السلام علیک یا ولدی و یا قرة عینی و ثمرة فؤادی» و نیز آنجا که همسر بزرگوار خود را این‌گونه خطاب می‌کند: «وعلیک السلام یا اباالحسن و یا امیرالمؤمنین».
حدیث کساء، کلید رفع گرفتاری‌ها
در فرازی از حدیث کساء آمده است: «یا عَلِیُّ وَالَّذی بَعَثَنی بِالْحَقِّ نَبِیّاً، وَاصْطَفانی بِالرِّسالَةِ نَجِیّاً، ما ذُکِرَ خَبَرُنا هذا فی مَحْفِلٍ مِنْ مَحافِلِ اَهْلِ الْأَرْضِ، وَفیهِ جَمْعٌ مِنْ شیعَتِنا وَمُحِبّینا، وَفیهِمْ مَهْمُومٌ اِلاَّ وَفَرَّجَ اللَّهُ هَمَّهُ، وَلا مَغْمُومٌ اِلاَّ وَکَشَفَ اللَّهُ غَمَّهُ، وَلا طالِبُ حاجَةٍ اِلاَّ وَقَضَی اللّهُ حاجَتَهُ»؛
اى على سوگند بدان‌كه مرا به حق به نبوت برانگيخت و به رسالت و نجات دادن [خلق] برگزيد، ذكر نشود اين خبر ما در محفلى از محافل مردم زمين كه در آن گروهى از شيعيان و دوستان ما باشند و در ميان آنها اندوهناكى باشد، جز آنكه خدا اندوهش را برطرف كند؛ و نه غمناكى جز آنكه خدا غمش را بگشايد؛ و نه حاجتمندی باشد جز آنكه خدا حاجتش را برآورد».
در این حدیث شریف به صراحت راه برطرف شدن مشکلات بیان شده، از این رو علما برای رفع گرفتاری‌ها و شفای بیماران، به قرائت این حدیث توصیه می‌کردند و به قرائت جمعی آن، توجه خاصی داشتند.
سخن پایانی
آنچه در نهایت به دست آمد این که حدیث کساء، از مهم‌ترین وقایع زندگی پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و از احادیث متواتر بین شیعیان و اهل سنت است. با عنایت به متن حدیث کساء و رفتار پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بعد از این رویداد بزرگ و خطاب کردن اهالی خانه علی بن ابیطالب به «اهل بیت»، و نزول آیه تطهیر برای آنها، مقام عصمت امامان معصوم (علیهم‌السلام) بر همگان روشن شد و پیشوایان بعدی و رهبران بر حق جامعه اسلامی معرفی گردیدند.
همچنین با تلاشی که پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای اعلام این مطلب مهم به عموم مردم و هدایت امت به سمت رستگاری و سعادت انجام دادند و با تأکیداتی که بر اهمیت و جایگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) در این حدیث گرانقدر شد، جایی برای هیچ شک و شبهه‌ای باقی نماند.
همچنین نکات تربیتی موجود در این حدیث شریف، محوریت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) به عنوان یک زن، حضور جبرییل امین و رساندن وحی خداوند به آنها در آن روز، معرفی امام حسن (علیه‌السلام) به عنوان صاحب حوض و امام حسین (علیه‌السلام) به عنوان شافع امت، از نکات حائز اهمیت این حدیث شریف بشمار می‌رود.
حال شاید متن حدیثی که امروزه در مفاتیح‌الجنان وجود دارد از نظر عبارات و تفصیل با حدیث کسا که در کتاب‌های قدیمی وجود دارد متفاوت باشد، اما به نظر علما خواندن آن به قصد رجا و برای برآوردن حاجات مانعی ندارد. پس از آن غفلت نکنیم تا از خیرات و برکات آن بی‌نصیب نمانده و چه زیباست که برای رفع هم و غم همه مسلمانان هنگام تلاوت حدیث کساء به یاد آنها بوده و آنها را این دعای شریفه بی‌بهره نگذاریم.
در پایان حدیث کساء را با صدای دلنشین علی فانی بشنوید. ما را هم دعا کنید.
[1] . شواهد التنزیل، ج 2، ص 11.
[2] . الخصال شیخ صدوق، ج ۲، ص ۳۳۵.
[3] . همان، ص ۵۶۱.
[4] . همان، ص ۲۷۸.
[5] . الأمالی شیخ طوسی، ص ۵۵۹.
[6] . لوامع صاحبقرانی، ج ۸، ص ۶۸۴.
[7] . اثبات الهداة، ج2، ص201.
[8] . المحرر الوجیز، ج4، ص384؛ فتح القدیر، ج4، ص321.
[9] . تفسیر الحبری، ص297-311؛ مجمع البیان، ج8، ص 559-560.
[10] . بیت الاحزان، ص 113.