از کجا بفهمیم توبه ما قبول شده است؟
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
گاهی خطایی مرتکب می‌شویم و بعد از مدتی پشیمان می‌شویم و از آن توبه می‌کنیم اما هنوز در دل خود اضطرابی داریم که آیا این توبه قبول شده یا نه؟ انسان نباید هیچگاه از بخشش و رحمت خدا مأیوس شود. از طرفی این خوف و رجا مطلوب است و نباید نگران آن باشیم. انسان مومن همیشه نگران آینده خود است اما هیچگاه امیدش را از دست نمی‌دهد. در ادامه ویدیو و متن بیانات دکتر میرباقری را مشاهده می‌فرمایید. عناوین مطرح شده عبارتند از:
- از کجا بفهمیم توبه ما قبول شده است؟
- اهمیت حسن ظن به خداوند
- خوف و رجا در کنار هم مطلوب است
- توبه چه افرادی زود قبول می‌شود؟
- اگر زود توبه کنیم اصلا گناهی ثبت نمی‌شود
ویدیو: از کجا بفهمیم توبه ما قبول شده است؟
اهمیت حسن ظن به خداوند
سوال شده چگونه می‌توانم بفهمیم که توبه ما قبول شده است یا نه؟ دو مسئله را باید در نظر بگیریم. یکی حسن ظن به خدای رحمان است. ما باید امید به رحمت الهی داشته باشیم. بابی در احادیث داریم که خداوند می‌فرماید من در نزد گمانِ خوبِ بنده مومنم به خودم هستم. ما اگر در مورد خدا امیدوارانه فکر بکنیم خداوند هم به امید ما عنایت می‌کند. این اندیشه و این نکته‌ای را که احادیث بیان می‌کنند امید را در ما برمی‌انگیزد. ما توبه کردیم. واقعا برگشتیم انشاءالله خداوند هم عنایت می‌کند.
اما از طرفی ممکن است خللی در دل من باقی بماند که آیا واقعا من توبه کردم یا نکردم؟ آیا حق توبه را به‌جا آوردم؟ چون توبه یعنی برگشت. گاهی آدم پشیمان است ولی هنوز باز هم بنادارد یا تصمیم جدی نگرفته است که از آن گناه جدا بشود. البته خود پشیمانی درجه‌ای از توبه است. اما کمال در توبه این است که وقتی پشیمان شد دیگر برنگردد یا حداقل تصمیم جدی بر عدم بازگشت داشته باشد که دیگر سراغ گناه و خطا نرود.
خوف و رجا در کنار هم مطلوب است
این خوف و رجا در دل آدم می‌ماند و این چیزی است که مطلوب خداوند است. «يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا»:[1] بیدار دلان شب، خدا را بر اساس ترس و طمع می‌خوانند. هم خوف مطلوبیت دارد و هم طمع. باید یک دل ما خائف باشد و یک دل ما طمع به نعمت‌های خدا و امید به رحمت او داشته باشد.
بنابراین اگر فقط ترس داریم این اشکال دارد. مثلا آدم نگران است که من کی هستم که توبه‌ام قبول بشود؟ من کی هستم که دعای من مستجاب بشود؟ این طور نیست. در پیشگاه خدا بندگان او عزیز هستند. مومنین عزیز هستند. ما اگر دعا کردیم خداوند طبق مصلحت با ما عمل می‌کند. یا عینش را برآورده می‌کند یا با تاخیر یا به یک صورت دیگری خواسته ما را برآورده می‌کند. اگر خواسته ما حکیمانه نبود یک چیز بهتر از آن را عطا می‌کند.
بنابراین باید همیشه این‌گونه فکر بکنیم که من دعا کردم، توبه کردم، انشاءالله برآورده می‌شود. اما یک کمی هم ترس در دل آدم باشد مطلوب است، که حالت خوف و رجا باقی بماند. هم آدم امید دارد که بخشیده شده و هم یک کمی نگران است. مثل دانش آموز یا دانشجویی که خوب درس خوانده است و رفته سر جلسه امتحان؛ یک کم امیدوارانه دارد فکر می‌کند و هم یک نگرانی دارد که این را چگونه تصحیح می‌کنند؟ تا نمره را به او اعلام نکنند یک کمی تشویش در او هست.
این تشویش برای تربیت موثر است. وقتی انسان یک کمی دو دل بود تلاش می‌کند که انشاءالله مشکلش را حل کند. خوف و رجا برای تربیت مومن دو عامل بسیار موثرند. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم به خیال راحتی برسیم که دیگه بگوییم حتما حل شده است. از آن طرف نباید امید را از دست بدهیم به هیچ عنوان.
ویدیو: توبه چه افرادی زود قبول می‌شود؟
توبه چه افرادی زود قبول می‌شود؟
اگر احیانا خطایی از انسان سر زد باید فورا توبه کند و توبه را به تاخیر نیندازد. در این صورت خدا هم سخت‌گیری و غضب نمی‌کند و با نظر لطف برخورد می‌کند. خداوند توابین را دوست دارد. خود او هم تواب است.
پس بنابراین ما در گناهان اگر خطایی سر زد زود توبه کنیم. آیه هفده سوره نساء «إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ»[2]. توبه‌ای که خدا بر عهده‌اش است که حتما نظر لطف می‌کند به بنده، در مورد آن بندگانی است که خطایی را از روی جهالت انجام می‌دهند نه از روی عناد. یعنی همین‌طوری اتفاق می‌افتد، یک غلبه هوای نفسی پیش می‌آید. «ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ»[3] زود توبه می‌کنند. تا آدم رفت آن‌طرف‌تر ناراحت بشود و بگوید خدایا من را ببخش؛ این دفعه هم اشتباه شد؛ این دفعه را هم ببخش؛ و خداوند می‌بخشد.
اگر زود توبه کنیم اصلا گناهی ثبت نمی‌شود
انسان هر چه زودتر توبه کند به پذیرش نزدیک تر است. بلکه اگر زود توبه کند اصلا در پرونده عمل گناهی ثبت نمی‌شود. یک حدیث خیلی زیبایی است در کافی، که محمدبن مسلم از امام باقر (ع) نقل می‌کند: سوال می‌شود که بعضی‌ها توبه می‌کنند و توبه‌شان را می‌شکنند و دوباره توبه می‌کنند آیا قبول است؟ فرمودند بله. می‌گوید اگر بارها توبه کردند و باز هم برگشتند؟ فرمودند هر وقت بنده به سوی خدا برگردد، خدا برمی‌گردد و به رحمت به او نظر می‌کند. بعد مثل اینکه محمدبن مسلم تعجب می‌کند. حضرت فرمودند مگر می‌شود بنده‌ای برگردد و خدا برنگردد. پس ای محمد بن مسلم «إِيَّاكَ و أَنْ تُقَنِّطَ اَلْمُؤْمِنِينَ مِنْ رَحْمَةِ اَللَّهِ»[4] برحذر باش از اینکه مومنین را از رحمت خدا نا امید کنی.
در این باره می توانید مقاله توبه و گناه دوباره را بخوانید.
[1] سوره سجده، آیه ۱۶.
[2] سوره نساء، آیه ۱۷.
[3] همان.
[4] اصول کافي، ج ۲، ص ۴۳۴؛ ارشاد القلوب إلى الصواب، ج ۱، ص ۱۸۰.