آیا ثروتمند شدن بد است؟
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
انسان از پول و ثروت خوشش می‌آید. اما سوال این است که آیا ثروتمند شدن در اسلام پسندیده است یا نه؟ آیا تلاش برای ثروتمند شدن با زهد منافات دارد؟ اگر کسب مال و ثروت برای رشد و تعالی جامعه و کمک به دیگران باشد چطور؟ راه ثروتمند شدن چیست؟ در این مقاله که برگرفته از بیانات استاد محترم دکتر میرباقری است به این سوالات پاسخ می‌دهیم. عناوین مطرح شده در این مقاله عبارتند از:
- کار و تلاش و کسب ثروت توسط امیرالمومنین (ع)
- معنای زهد
- چه کنیم تا ثروتمند شویم
ویدیو: آیا ثروتمند شدن بده؟
کار و تلاش و کسب ثروت توسط امیرالمومنین (ع)
اگر کسی به قصد کمک کردن به مردم برای به دست آوردن ثروت تلاش داشته باشد آیا از زهد خارج شده است؟
نه، اگر بخواهیم نمونه بگوییم أمیرالمومنین (ع) در زمانی که خانه نشین شدند، در حدود 24 سال در دوره خلافت سه خلیفه، آیا حضرت دست از تلاش کشیدند؟ خیر. در این مدت در یک فرصتی رفتند نهالستانی ایجاد کردند. یک زمینی در ینبوع داشتند، یک زمین دیگری را هم خریدند و شروع به حفر چاه کردند. اتفاقا چاه آرتزین شد. یعنی آب خود به خود بالا می‌زد. می‌گویند آن پیشکار حضرت دوید و گفت که بشّر بشّر، بشارت باد. حضرت فرمود: بشّر الوارث. با آن آب و آن زمین شروع کردند به ایجاد یک نهالستان. شاید هم یک کار ابتکاری بوده تا آن زمان. چون مردم نخلستان احداث می‌کردند اما در نخلستان فاصله نخل‌ها حدود 5 متر مثلا در یک فضا فقط چند تا نخل می‌شود کاشت. حضرت نهالستانی ایجاد کردند.
یک کسی می‌گوید من رفتم دیدم حضرت روی یک گونی و یک کیسه‌ای نشستند. گفتم یا علی این کیسه چیست؟ فرمودند 100 هزار درخت خرما است. معلوم می‌شود بذر می‌کاشتند و نهالستان ایجاد می‌کردند؛ در یک زمین محدود. 5 سال بعد که این‌ها بزرگ شدند کسانی که می‌خواستند نخلستان احداث کنند می‌آمدند این‌ها را می‌خریدند. این را حضرت، وقف کردند. در جنگ نهروان حضرت که از جنگ برگشته بودند، آن قاصد و این‌ها آمدند و خبر آوردند که درآمد سالیانه این نهالستان به 40 هزار دینار رسیده است. یعنی 40 هزار مثقال طلا. این در آن زمان پول عظیمی بوده. حضرت همان جا مجددا وقف نامه نوشتند به یک ترتیب خاصی برای آل ابوطالب و بنی هاشم وفقرا و … .
معنای زهد
معنای زهد، اولا زهد در دلبستگی است. من گاهی به دانشجویان می‌گویم که شما نسبت به امکانات دانشگاه تقریبا زاهد هستید. شما از همه چیز استفاده می‌کنید، از کامپیوتر و میز و صندلی و تخته و رستوران و ورزشگاه و استخر. اما از این‌جا که بیرون می‌روید دلتان با این‌ها نیست. تا فردا که بیایید دوباره استفاده کنید. زهد یعنی دل نبستن به دنیا.
دوم این‌که در مصرف یک مقداری انسان متعادل عمل کند. حریص نباشد که حالا بهترین‌ها را داشته باشد. چه خبر است؟ زندگی امیرالمومنین علیه السلام ساده بود. آن ثروت انبوه را وقف دیگران کردند.
اما زهد در تولید ما نداریم که آدم کار کند و به دیگران برساند. بله یک نکته هست این‌قدر سرگرم کار و درآمد نشود که از پرداختن به خودش و رابطه خودش با خدا غافل بماند. این‌طور نشود. ولی اگر کسی درآمد بالایی داشت و کمک به دیگران کرد مضمون یک حدیث این است که فرمودند این آخرت است این دنیا نیست. به شرط این‌که انسان را نبلعد. یعنی همه وجود آدم معطوف به آن نشود. چون پول درآوردن و ثروتمند شدن شیرین است ولو این‌که آدم خودش هم مصرف نکند.
ویدیو: برای ثروتمند شدن چه می‌توان کرد؟
چه کنیم تا ثروتمند شویم؟
اما سوال شده که چه‌کار کنیم تا ثروتمند شویم؟ اگر من جواب این سوال را بلد بودم الان باید ثروتمند می‌بودم. پس یک کسی را پیدا کنید تا با هم این سوال را از او بپرسیم. اما من سوال را کمی تغییر می‌دهم. ثروتمند شدن نباید هدف ما باشد. آن‌چه مصلحت ما است باید از خدا بخواهیم. بعضی‌ها ثروتمند شدند ولی به نفعشان نبوده است. روایت داریم کسانی که مصلحتشان در ثروت نباشد ما به آنها ثروت نمی‌دهیم. بعضی‌ها مصلحتشان هست به آنها می‌دهند. برای مومنین این چنین است.
ما باید از خداوند اولا وسعت رزق بخواهیم که در دعاها داریم. از خدا وسعت رزق بخواهیم. از خدا بخواهیم زندگی ما را راحت و آسوده بگرداند. یکی از دعاها که در مفاتیح‌الجنان هست حتی بعضی از علما گفته‌اند در سجده آخر نماز برای وسعت رزق دعا کنید این دعا است که:«اللّٰهُمَّ ارْزُقْنِي مِنْ‌فَضْلِكَ الْوَاسِعِ الْحَلالِ الطَّيِّبِ، رِزْقاً واسِعاً حَلالاً طَيِّباً بَلاغاً لِلدُّنْيا وَالْآخِرَةِ»[1] خدایا روزی کن بر من از فضل واسع خودت، از فضل حلال و طیب خودت، رزق واسع و حلال و طیب را. رزقی که هم امور دنیای من را کفایت کند و هم امور آخرتم را.
بنابراین اگر بگویید برای وسعت رزق چه کنیم؟ باید دعا کنیم. تلاش کنیم. البته باید خدا بخواهد. اما کفاف در زندگی مهم است، نه پردرآمدی و اندوخته داشتن و انبوه ثروت. این‌ها مسولیت آفرین است. اگر کسی به مسولیتش عمل کند خوب است اما اگر نکند برایش مضر هم هست.
[1] عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ أَنْ يُعَلِّمَنِي دُعَاءً لِلرِّزْقِ فَعَلَّمَنِي دُعَاءً مَا رَأَيْتُ أَجْلَبَ مِنْهُ لِلرِّزْقِ قَالَ قُلِ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِي مِنْ فَضْلِكَ اَلْوَاسِعِ اَلْحَلاَلِ اَلطَّيِّبِ رِزْقاً وَاسِعاً حَلاَلاً طَيِّباً بَلاَغاً لِلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ صَبّاً صَبّاً هَنِيئاً مَرِيئاً مِنْ غَيْرِ كَدٍّ وَ لاَ مَنٍّ مِنْ أَحَدِ خَلْقِكَ إِلاَّ سَعَةً مِنْ فَضْلِكَ اَلْوَاسِعِ فَإِنَّكَ قُلْتَ «وَسْئَلُوا اَللّٰهَ مِنْ فَضْلِهِ» فَمِنْ فَضْلِكَ أَسْأَلُ وَ مِنْ عَطِيَّتِكَ أَسْأَلُ وَ مِنْ يَدِكَ اَلْمَلْأَى أَسْأَلُ . [الکافي، ج۲، ص۵۵۰].