حدیث یوم الدار و اثبات امامت امیر المؤمنین (ع)

امامت امیر المؤمنین (ع) بعد از وجود نازنین پیامبر اکرم (ص) شاید مهمترین موضوع مورد اختلاف بین شیعه و سنی است. حکام جور در آن دوران تمام تلاششان را کردند تا بسیاری از احادیث را از بین ببرند و یا تحریف کنند. با این وجود احادیث بسیاری در منابع شیعه و سنی باقی مانده که غیر قابل انکار است. یکی از معتبرترین روایات، حدیث شریف یوم الدار است. که از لحاظ متنی هم کاملا گویا است. این مقاله به طور خلاصه یک نمای کلی از این حدیث بیان می‌‌کند و به بیان سند و مفاد مطرح شده در این حدیث می‌‌پردازد.
نکته جالب این است که جریان یوم الدار مربوط به ابتدای دعوت رسول اکرم (ص) می‌‌باشد. زمانی که تازه دعوت شروع شده و اصلا بحث خلافت نیست. یعنی از همان زمان پیامبر (ص) اهتمام داشتند که این مطلب را به همگان بگویند. ابتدا چکیده مقاله را مشاهده کنید:

یوم الدار

حدیث یوم الدار به این شرح است:
پیامبراکرم (ص) تا سه سال دعوت خود را علنی نکرد. بعد از سه سال مأمور شدند که دعوت را علنی کنند و از خاندان خود شروع کنند؛ به رسول الله (ص) خطاب شد:

حدیث یوم الدار از احادیثی است که همهٔ مسلمانان در آن اتفاق دارند. باید ببینیم با وجود این حدیث آیا جای تردیدی بر امامت امیرالمؤمنین (ع) بعد از پیامبراکرم (ص) باقی می‌ماند؟

حدیث یوم الدار در منابع اهل سنت

درباره این آیه و ماجرای امامت ایشان در منابع حدیثی اهل تسنن روایات متعددی هست، از جمله در مسند احمد حنبل به سند معتبر از امیرالمؤمنین (ع) روایت می‌کند که وقتی آیه ی «وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَكَ الْأَقْرَبینَ» نازل شد پیامبراکرم (ص) خاندان خود را که 30 نفر بودند جمع کرد، پس از پذیرایی به آنان فرمود چه کسی دین من را ضمانت می‌کند تا در بهشت با من باشد و جانشین من در خاندان من باشد؟ من آن را پذیرفتم . 2

حدیث دوم با سند صحیح از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است که پیامبراکرم (ص) بنی‌عبدالمطلب را جمع کردند و با یک مد طعام از آنها پذیرایی کردند بدون اینکه چیزی از آن طعام کم شود! سپس به آنان فرمود من به سوی شما به طور خاص و به سوی مردم به طور عام مبعوث شده‌ام و شما این معجزه را از من مشاهده کردید؛ کدام یک از شما با من بیعت می‌کند تا برادر و یاور من باشد؟ هیچ یک از آنان از جای خود بر نخاست، من که کوچکترین آنان بودم بلند شدم و گفتم یا رسول الله. فرمود: بنشین. دوباره آن سخن را فرمود و تنها من برخاستم. در مرتبه سوم دست خود را به دست من زد و بیعت من را پذیرفت.

حدیث سوم را نسائی نقل می‌کند که با همان سندهایی که احمد حنبل نقل کرده است ولی این جمله را اضافه می‌کند که امیرالمؤمنین (ع) نقل می‌کند که پیامبراکرم (ص) دست خود را بر دست من زد و فرمود: «أَنْتَ أَخِی وَ صَاحِبِی‏ وَ وَزیری…» تو برادر من، یاور من، وارث من و وزیر من هستی.

نکته مهم

این حدیث نشان می‌دهد که از روز اول امیرالمؤمنین (ع) به مقام برادری و وراثت و جانشینی پیامبراکرم (ص) مبعوث شدند و نقلهای مختلفی از این حدیث شده است. حتی در یک حدیث آمده است که به اینها خطاب کردند که این برادر من و وصی من و خلیفه من در بین شما است «فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوهُ» سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید. رسول خدا (ص) این جمله را وقتی فرمودند که هنوز کسی از خود ایشان اطاعت نمی‌کرد. بر حسب ظاهر فقط حضرت ابوطالب به پیامبراکرم (ص) مؤمن بودند و او هم مأمور بود که برای خدمت‌رسانی و محافظت از جان ایشان ایمان خود را مخفی دارند . 3

همانطور که مشاهده کردید واقعه یوم الدار دلیل محکمی بر ولایت امیرالمومنین علی (ع) است. ایشان تنها کسی بودند که از ابتدای رسالت پیامبر اکرم (ص) به عنوان برادر و وصی پیامبر معرفی شدند. تا روزهای پایانی عمر شریف ایشان که در غدیر خم با آن تأکید‌های فراوان حضرت علی (ع) را ولی و سرپرست جامعه بعد از خود معرفی کردند. تا هیچ تردیدی در ولایت امیرالمومنین (ع) باقی نماند.

در همین ارتباط واقعه غدیر را نیز می‌‌توانید در مقاله «حدیث غدیر» مطالعه کنید.

درس منادیان توحید

این مقاله بخشی از “درس‌ امامت” با عنوان “منادیان توحید” است که توسط استاد ارجمند دکتر سید محسن میرباقری تدریس شده است. علاقمندان به مباحث این درس می توانند آن را به صورت ویدیویی، صوتی یا متنی از لینک زیر دریافت کنند.

ورود به صفحه درس