امامت امام زمان (ع)
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
با شهادت امام حسن عسکری (ع) امامت حضرت مهدی (ع) آخرین حجت خدا، آغاز می‌شود. امام زمان (ع) آخرین امام شیعیان و منجی بشریت است که امامان گذشته بشارت به آمدن ایشان داده بودند. تاریخ زندگی امام زمان (ع) اتفاقات مهمی را در خود جای داده که در این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم. برخی از موضوعات مطرح شده در این نوشته عبارتند از:
- مخفی بودن ولادت حضرت.
- به ارادۀ خدا آثار حمل در مادر آن حضرت ظاهر نبود.
- نشانه‌های امامت امام زمان (ع)
- ماجرای نماز بر پیکر امام عسکری (ع)
- امام زمان و خبر از غیب
- دلایل غیبت امام عصر (ع)
- ویژگیهای عصر ظهور
ابتدا چکیده مطالب را مشاهده فرمایید:
چکیده
ولادت امام زمان (ع)
امام زمان (ع) در نیمۀ شعبان سال ٢۵۵ و بنا بر بعضی اقوال، در سال ٢۵۶ در سامرا متولد شد. این ولادت مخفی بود و به ارادۀ خدا آثار حمل در مادر آن حضرت ظاهر نبود.
وقتی که در شب نیمۀ شعبان امام عسکری (ع) به عمۀ خود حکیمه خاتون فرمود که امشب آخرین حجت خدا به دنیا خواهد آمد، آن بانو شگفت‌زده شد و پرسید: «او از کدام کنیزان شما به دنیا خواهد آمد؟». فرمود: «از صیقل (نرگس)». حکیمه گفت: «او هیچ آثار حملی ندارد». فرمود: «خدا اراده کرده که او همانند مادر حضرت موسی (ع) آثار حملی نداشته باشد». حکیمه به یاری نرجس (ع) آمد و همان شب امام زمان (ع) به‌دنیا آمد.
نماز خواندن بر پیکر امام عسکری (ع)
چنان‌که بیان شد، امام عسکری (ع) ولادت حضرت مهدی (ع) را پنهان می‌کرد و خبر ولادت آن حضرت را تنها به برخی از اصحاب خاص خود، داده بود. وقتی امام عسکری (ع) به شهادت رسید، مسئولان حکومتی تشییع مفصّلی برای آن حضرت ترتیب دادند و پیکر مقدس امام (ع) با شکوه تشییع شد. شهر به‌نوعی تعطیل شد و مردم نیز در این مراسم حضور یافتند. پیکر پاک آن حضرت پس از تشییع دوباره به خانه آورده شد.
تابوت امام عسکری (ع) در حیاط خانه بود و جعفر، برادر آن حضرت که با لقب «کذاب» شناخته می‌شود، می‌خواست بر پیکر ایشان نماز بخواند. دستگاه خلافت جعفر را به‌عنوان تنها وارث و جانشین امام عسکری (ع) معرفی می‌کرد تا شیعیان را به انحراف بکشاند؛ زیرا از جعفر رفتارهای ناشایستی سر می‌زد و با دستگاه حکومت نیز مرتبط بود. در این هنگام که او می‌خواست بر پیکر مطهر امام (ع) نماز بخواند، ناگهان حاضران دیدند که کودکی ماه‌پاره از داخل خانه بیرون آمد و به سوی تابوت رفت، لباس جعفر را گرفت و کشید و فرمود: «عمو، کنار بیا که من از هر کس برای نماز خواندن بر پیکر پدر خود سزاوارتر هستم».
در این هنگام همه دیدند که امام عسکری (ع) باوجود همۀ نظارت‌ها ازدواج کرده و فرزندی نیز از او به دنیا آمده است. هیبت امام زمان (ع) موجب شد که تا پایان نماز هیچ کس قادر به حرکتی نباشد و اقدامی نسبت به آن وجود مقدس نکند. امام نماز را اقامه کرده، در میان بهت حاضران، به خانه بازگشت.
نشانه‌های امامت امام زمان (ع)
امام حسن عسکری (ع) خادمی داشت به نام ابوالادیان. آن حضرت پیش از شهادتش نامه‌هایی را به ابوالادیان داد تا به مدائن ببرد. امام (ع) به او خبر داده بود که پانزده روز دیگر وقتی برمی‌گردد، صدای نالۀ اهل خانه را خواهد شنید و با پیکر ایشان مواجه خواهد شد. ابوالادیان از آن حضرت دربارۀ حجت بعدی می‌پرسد و ایشان با سه نشانه امام دوازدهم را معرفی می‌کند. یکی از نشانه‌هایی که آن حضرت برای ابوالادیان بیان کرده بود، همین نماز خواندن بر پیکر امام (ع) بود.
نشانۀ دیگر این بود که امام بعد، همان کسی است که جواب نامه‌ها را از ابوالادیان می‌خواهد. ابوالادیان می‌گوید: «همان طفلی که بر پیکر امام (ع) نماز خواند، پس از نماز رو به من کرد و فرمود: پاسخ نامه‌هایی را که همراه توست به من بده». اکنون دو نشانه تحقق یافته بود.
اطلاع امام (ع) از محتویات داخل کیسه‌ها
اما نشانۀ سومی که امام عسکری (ع) مطرح فرمود، این بود که امام همان کسی است که می‌گوید داخل کیسه چیست. ابوالادیان در انتظار تحقق نشانۀ سوم بود. در همین حین، گروهی از اهل قم را دید که برای زیارت امام عسکری (ع) آمده بودند. آنان با آگاهی از شهادت آن حضرت درپی امام پس از ایشان می‌گشتند.
مردم به جعفر اشاره کردند و آنان هم نزد او رفتند و گفتند: «ما نامه‌هایی داریم و اموالی نیز همراه ماست. بگو که نامه‌ها از کیست و داخل کیسه‌های ما چه مقدار پول است». جعفر با شنیدن این سخن از جای خود برخاست و گفت: «از ما علم غیب می‌خواهند!». در همین هنگام خادمی از جانب امام عصر (ع) آمد و به شیعیان قمی خبر داد که نامه‌ها از چه کسانی است و در هَمیان آنان چه مبلغی و با چه خصوصیاتی وجود دارد.
آن‌ها گفتند: «آن کس که تو را فرستاده، امام ماست». در این هنگام جعفر آشفته شد و نزد معتمد رفت و او را از ماجرا خبردار کرد. معتمد نیز گروهی را فرستاد تا امام (ع) را پیدا کنند و مادر امام زمان (ع) را نیز بازداشت کردند. اما راه به جایی نبردند و اندکی بعد اتفاقاتی رخ داد که بنی‌عباس را از این قضیه غافل کرد. 1 بنا بر آنچه بیان شد، می‌توان گفت که غیبت امام عصر (ع) پس از روز دفن امام عسکری (ع) آغاز می‌شود.
دلایل غیبت امام زمان (ع)
در اینجا مناسب است که اندکی به موضوع غیبت امام عصر (ع) پرداخته شود. به‌راستی چرا درحالی‌که مردم به حجت خدا نیاز دارند، امام (ع) از میان آنان غایب می‌شود؟ در پاسخ این پرسش می‌توانیم مواردی را به‌عنوان علل غیبت برشماریم. این موارد قطعاً از علل غیبت به‌شمار می‌رود و البته ممکن است دلایل دیگری نیز برای این امر وجود داشته باشد:
اما توضیح مطلب:
١. اگر امام زمان (ع) غیبت نمی‌کرد، قطعاً آن حضرت را در همان سنین کودکی از میان می‌بردند. جامعه هم آمادگی یاری آن حضرت را نداشت؛ ازاین‌رو آن حضرت در پردۀ غیبت قرار گرفت تا آخرین حجت خدا و منجی جهان محفوظ بماند.
٢. امام زمان (ع) همۀ قدرت‌های ظالم را از بین می‌برد و تقدیر الهی آن است که نباید بیعت هیچ جبار و ستمکاری بر گردن آن حضرت باشد. امامان پیشین در شرایطی قرار داشتند که مجبور شدند با گردن‌کشان و ستمگران بیعت کنند و بدین‌خاطر دیگر نمی‌توانستند علیه آنان قیام نمایند. اما حضرت مهدی (ع) از بیعت این افراد خارج است و می‌تواند در برابر آنان قیام نماید.
٣. مردم باید به این درک برسند که حکومت اهل‌بیت (ع) برترین حکومت‌ها است. مردم خود به‌سوی حکومت‌های خودکامه گرایش داشته‌اند و از آنان پیروی کرده‌اند. اما آنان با تجربۀ حکومت‌ها گوناگون و ناامیدی از آنان باید به این درک برسند که تنها حکومت حجت خدا و امام معصوم است که می‌تواند آنان را به‌کلی نجات دهد و سعادت آنان را تأمین نماید.
۴. تا زمانی که مردم به این آمادگی نرسند و خواهان حکومت حجّت خدا نباشند و حاضر نشوند در راه تحقّق آن از جان و مال خود بگذرند و این تقاضا عمومی نشود، ظهور آخرین حجت خدا در میان مردم، بی‌معناست؛ چراکه اگر چنین تقاضایی وجود نداشته باشد، آن حضرت یاری نمی‌شود و وقتی یاری نشود، نجات جهان میسّر نخواهد بود.
ارتباط امام زمان (ع) با مردم در دوران غیبت
غیبت صغری
درپی شهادت امام عسکری (ع) دوران غیبت صغری آغاز می‌شود و شصت و نه سال طول می‌کشد. در این مدت چهار نفر از سوی آن حضرت به‌عنوان نایبان خاص، نقش رابط شیعه و امام (ع) را بر عهده داشتند. این اشخاص بزرگوار عبارت‌اند از: عثمان بن سعید، پسرش محمد بن عثمان، حسین بن روح نوبختی و علی بن محمد سَمُری.
در دوران غیبت صغری، تنها نواب خاص بودند که مستقیماً به محضر امام (ع) مشرّف می‌شدند؛ سؤالات مکتوب و شفاهی مردم را به آن حضرت می‌رساندند و پاسخ‌ها، دستورها و فرمایش‌های آن حضرت را به شیعیان انتقال می‌دادند.
آغاز غیبت کبری
پیش از وفات علی بن محمد، امام زمان (ع) به او فرمود که به شیعیان ما خبر بده که بعد از تو دیگر نیابت خاصه نیست و عصر غیبت کبری آغاز می‌شود. آن حضرت دربارۀ وظیفۀ شیعیان در دوران غیبت کبری می‌فرماید:
حوادثی پیش می‌آید [که در آن‌ها نیاز به امام هست] در این موارد باید به راویان احادیث ما (یعنی علمای بزرگوار شیعه) رجوع کنید. آن‌ها حجت‌های من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنان هستم
عصر ظهور
هنگامی که بشریت به قابلیتی رسید که آخرین حجت خدا را با همۀ وجود یاری کند، منجی عالم ظهور خواهد کرد. امام عصر (ع) در عصر ظهور به دو روش عمل خواهد کرد: روش سلبی و روش ایجابی.
آن حضرت به نابودی همۀ قدرت‌های فاسد و ستمگر و جنایت‌کار می‌پردازد و داد مظلومان و انتقام ستمدیدگان را از آنان می‌ستاند. این جنبۀ سلبی حکومت امام زمان (ع) است، اما جنبۀ ایجابی حکومت ایشان، ایجاد حکومت واحد جهانی مبتنی بر عدل و داد و علم و ایمان و ثروت است. در روایات داریم که وقتی حضرت مهدی (ع) قدرت‌ها را در هم کوبید و حکومت عدل جهانی را جاری کرد، معنویت، امنیت و رفاه چنان برقرار می‌شود که مردم می‌گویند: «ای کاش گذشتگان ما زنده بودند و این زمان را درک می‌کردند و از این موهبت‌های عظیم بهره‌مند می‌شدند».
از امام صادق (ع) نقل شده که علم بیست و هفت حرف است و تا پیش از ظهور مهدیِ ما فقط دو حرف از آن در اختیار بشر قرار می‌گیرد و بیست و پنج حرف دیگر در عصر مهدی (ع) در اختیار جامعۀ بشری قرار می‌گیرد.
در عصر امام زمان (ع) اختراعات و اکتشافات خارق‌العاده‌ای صورت می‌گیرد و مجد و عظمت اسلام به رخ دیگران کشیده می‌شود. در آن هنگام، از هر قطرۀ آب و هر وجب خاک، بهره‌برداری می‌شود و هیچ‌جایی از روی زمین نیست مگر اینکه یا زیر کشت و زرع و آبادانی قرار گرفته باشد یا ساختمان‌ها و کارخانه‌ها و تجهیزاتی که برای بشر نیاز است در آن ساخته شده باشد.
با آرزوی سلامتی وجود مبارک امام عصر ـ ارواحنا له الفداء ـ و به امید ظهور زودهنگام آن حضرت.
پی نوشت ها
- بحارالانوار، ج۵٠، ص٣٣٢ ـ ٣٣٣.
- کمال الدین، ج٢، ص۴٨۴.