پاداش عمل در آخرت
فهرست مطالب این مقاله را ببینید
جهان آخرت جایی است که انسان پاداش عمل خود را دریافت می‌کند. بنا بر آیات قرآن کریم در روز قیامت هر کس هر آنچه انجام داده است تمام و کمال دریافت می‌کند. این دریافت عمل چند معنا می‌تواند داشته باشد:
- دریافت پاداش عمل
- دریافت خود عمل
- بازگرداندن پروندۀ اعمال
در این مقاله بر پایه آیات قرآن کریم مسأله پاداش عمل در قیامت بررسی می‌شود.
چکیده
- روز قیامت روز برپایی دادگاه عدل الهی است تا هرکس به جزا و پاداش عمل خود برسد.
- در روز قیامت، پس از داوری و محاسبه، اعمال آدمیان را به آنها بازمیگردانند.
- بازگرداندن اعمال بسان بازگرداندن پروندۀ اعمال است که همهٔ ریز و درشت کارها را دربردارد.
پاداش عمل در قیامت
در صحنهٔ دادگاه قیامت پس از حضور همهٔ انسانها و روشن شدن زمین و قرار دادن کتاب کلی و کتاب محاسبات، پیامبران و شاهدان حاضر می‌شوند و قضاوت برحق در محضر آنها انجام می‌شود. البته باید گفت که در صحنهٔ قیامت هرگز ظلمی وجود ندارد؛ یعنی، حتی به اندازهٔ سر سوزنی هم مجازات بیشتر از عمل نخواهد بود.
ولی بخشش، عفو، گذشت، رحمت و عنایات خدا بسیار است و شفاعت نیز خود، دری از درهای رحمت الهی است. سپس پرونده را به فرد بر‌می‌گردانند تا برای روانه شدن به سوی جایگاه ابدی خود، یعنی جهنم یا بهشت، آماده شود و پاداش عمل خود را ببیند.
قرآن کریم می‌فرماید:
﴿ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِما يَفْعَلُونَ﴾ [1]
هر کس هر آنچه را عمل کرده است، به تمام و کمال دریافت می‌کند و خدای رحمان به آنچه آنها عمل می‌کردند، داناتر است.
چگونگی بازپرداخت اعمال
با توجه به آیۀ بالا نکات زیر دربارۀ چگونگی بازپرداخت اعمال درخور تأمل است:
الف ـ دریافت پاداش عمل
در پاره‌ای از آیات از دریافت پاداش عمل سخن به میان آمده است؛ مانند:
﴿ كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَمَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ﴾ [2]
همۀ مردم طعم مرگ را خواهند چشید و جز این نیست که شما سزای کردار خود را در روز قیامت دریافت می‌کنید. پس هر کس از آتش دوزخ رها شود و در بهشت برین وارد شود، از بلا رسته است. زندگی دنیا تنها توشه‌ای پرفریب است.
﴿ إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ﴾ [3]
جز این نیست که صابران و شکیبایان پاداش خود را بی‌حساب و کتاب دریافت می‌کنند.
ب ـ دریافت خود عمل در کنار پاداش عمل
در برخی از آیات به جای پاداش عمل از دریافت خود اعمال سخن به میان آمده است. مانند آیۀ 70 سورۀ زمر که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد و آیۀ زیر که می‌فرماید:
﴿ فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَّا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لا يُظْلَمُونَ﴾ [4]
حال آنان چه‌سان خواهد بود، چون همهٔ آنها را در روز جمع‌آوری، که تردیدی در آن نیست، گرد آوریم. و هر کس هرچه را که کسب کرده است، دریافت می‌کند و به آنان ستم نخواهد شد.
با توجه به آیات بالا، درمی‌یابیم که در روز قیامت، پس از انجام داوری و رسیدگی به اعمال، هم اعمال آدمیان و هم پاداش آن اعمال را به آنها بازمیگردانند.
ج ـ بازگرداندن پرونده اعمال
بازگرداندن اعمال باید به صورت بازگرداندن پروندۀ اعمال باشد که ریز و درشت کارها را دربردارد؛ بدین صورت که کتاب اعمال، که برای محاسبه باز و منشور شده بود، دوباره بسته می‌شود و به گردن انسان الصاق می‌گردد و پس از آن همواره با او خواهد بود؛ یعنی، کسانی که به جهنم می‌روند، همهٔ گناهانشان را هم با خود می‌برند و کسانی که به بهشت رضوان راه می‌یابند، سند افتخار خود را همیشه با خود خواهند داشت.
د ـ علم خداوند بالاتر از پرونده اعمال
خداوند در پایان این آیه می‌فرماید:
﴿ وَهُوَ أَعْلَمُ بِما يَفْعَلُونَ﴾ [5]
و او به آنچه می‌‌كنند، داناتر است.
یعنی با آنکه اعمال آدمیان را به آنها بازمیگردانند و هر کس پاداش عمل خود را می‌بیند، اما علم الهی به اعمال آنها از محتوای پروندۀ آنها بالاتر است و این امری روشن است؛ زیرا یک سری اعمال ممکن است در پرونده ضبط نشده باشد، یا پس از ضبط به دلیلی ناپدید شده باشد که قرآن کریم این نکته را تحت عنوان «احباط» و «تکفیر» یادآور شده است که در مقالات زیر بدان می‌پردازیم:
[1]. سورهٔ زمر/ 70.
[2]. سورهٔ آل عمران/ 185.
[3]. سورهٔ زمر/ 10.
[4]. سورهٔ آل عمران/ 25.
[5]. سورهٔ زمر/ 70.