آموزش سوره شمس برای کودکان
همان‌طور که می‌‌‌دانید؛ یکی از سورههای کوتاه ولی پرمحتوای قرآن، سوره شمس میباشد که در عین کم بودن تعداد آیات، نکات تربیتی، آموزشی زیادی دارد که می‌‌تواند برای کودکان جذاب باشد. مثلا یکی از مطالب جالب مطرح شده در این سوره داستان حضرت صالح و قوم ثمود است. اما نکته مهم این است که باید شیوه انتقال مفاهیم، با زبان کودکانه و ساده و روان باشد تا کودک بتواند آن‌را درک کند و یاد بگیرد. در ادامه با آموزش سوره شمس به کودکان همراه شما خواهیم بود. این نوشته شامل بخش‌‌های زیر است:
- سوره شمس صوتی
- متن و ترجمه سوره شمس
- داستان سوره شمس
- شعر سوره شمس
- روش آموزش قرآن به کودکان
سوره شمس صوتی برای کودکان
متن و ترجمه سوره شمس
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم
به نام خداوند بخشنده و مهربان
وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها (1)
به خورشید و گسترش نور آن سوگند
وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها (2)
و به ماه هنگامى که بعد از آن درآید
وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها (3)
و به روز هنگامى که صفحه زمین را روشن سازد
وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها (4)
و به شب آن هنگام که زمین را بپوشاند
وَ السَّماءِ وَ ما بَناها (5)
و قسم به آسمان و کسى که آسمان را بنا کرده
وَ الْأَرْضِ وَ ما طَحاها (6)
و به زمین و کسى که آن را گسترانیده
وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها (7)
و قسم به جان آدمى و آن کس که آن را (آفریده و) منظّم ساخته
فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها (8)
سپس شرّ و خیرش را به او الهام کرده است
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها (9)
که هر کس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده
وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها (10)
و آن کس که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته، نومید و محروم گشته است
کَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْواها (11)
قوم «ثمود» بر اثر طغیان، (پیامبرشان را) تکذیب کردند
إِذِ انْبَعَثَ أَشْقاها (12)
آن گاه که شقىترین آن‌ها بپاخاست
فَقالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ناقَهَ اللَّهِ وَ سُقْیاها (13)
و فرستاده الهى [صالح] به آنان گفت: شتر خدا را با آبشخورش واگذارید (و مزاحم آن نشوید).
فَکَذَّبُوهُ فَعَقَرُوها فَدَمْدَمَ عَلَیْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّاها (14)
ولى آن‌ها او را تکذیب و شتر را سر بریدند؛ از این رو پروردگارشان آن‌ها را به‌خاطر گناهان‌شان در هم کوبید و با خاک یکسانشان کرد
وَ لا یَخافُ عُقْباها (15)
و او هرگز از فرجام این کار [مجازات ستمگران] بیم ندارد. [1]
داستان سوره شمس برای کودکان
یکی بود یکی نبود، غیر از خدای مهربان هیچ‌کس نبود.
بچه‌های نازنین، خداوند مهربان برای این‌که به ما انسانها راه خوشبختی را یاد بدهد، گاهی سوره‌ای بر پیامبرش نازل می‌کرد و به این صورت خیلی از چیز‌ها را به پیامبر ما، حضرت محمد صلوات الله علیه آموزش میداد.
الان می‌خواهیم بدانیم خداوند دانا در سوره شمس چه چیز‌هایی به پیامبر ما یاد داده تا ما انسانها بفهمیم و آگاه شویم. بهتر است قبل از هر چیزی معنی سوره شمس را یاد بگیریم تا در ادامه درباره این سوره بیشتر بیاموزیم.
شمس به معنی خورشید است و خداوند دانا در آیه اول این سوره، به خورشید قسم خورده است. دوستان گلم یادتان باشد که خدا به هر چیزی که در قرآن قسم خورده، آن چیز خیلی مهم و با ارزش است که در زندگی ما وجود دارد و باید بسیار بسیار خدا را شکر کنیم. حالا شما میتوانید چند تا از فواید خورشید را مثال بزنید؟
در ادامه این سوره خداوند به چیز‌های دیگری هم سوگند خورده است؛ مثل: سوگند به ماه، سوگند به روز و شب، سوگند به آسمان و زمین و در آخر خداوند به با ارزشترین چیزی که در وجود هر انسانی قرار داده، قسم خورده است. بله عزیزان دلم، خداوند به روح و جان ما انسانها قسم خورده و به کسانی که روح خود را پاک کرد‌ه‌اند هم قسم خورده است.
حتما الان از خودتان می‌پرسید، مگر روح هم کثیف می‌شود، مگر لباس است که کثیف شود؟ اصلاً روح که دیده نمی‌شود، پس چطور کثیف می‌شود؟! دوستان نازنین من، روح مثل هوا می‌ماند، وجود دارد ولی دیده نمی‌شود. همان‌طور که ما انسانها اگر هوا وجود نداشته باشد، نمی‌توانیم نفس بکشیم، نمی‌توانیم زنده بمانیم، اگر روح هم از بدنمان خارج شود، دیگر زنده نخواهیم بود.
روح ما آدم‌ها مثل برگه‌ای سفید می‌ماند که با دروغ، با دزدی، با اذیت کردن دیگران و هر کار بدی که ما انجام دهیم، کثیف می‌شود. خداود مهربان هم که همیشه خوبی‌‌ها را دوست دارد، انسان‌های خوبی را که تلاش می‌کنند روحشان همیشه خوب و تمیز بماند را دوست دارد. خدا به روح و جان آن‌ها قسم می‌خورد و این آدم‌ها برای خدا خیلی عزیز هستند.
حالا عزیزان دلم خدا در ادامه این سوره داستانی را برای ما تعریف میکند تا به ما بیاموزد که گوش ندادن به دستورات خدا و پیامبران، چقدر زشت است و وفا کردن به قولی که انسان می‌دهد چقدر مهم است. حالا داستانی که خدا برایمان تعریف میکند را بخوانیم؛
روزی روزگاری گروهی از مردم به اسم قوم ثمود با همدیگر زندگی می‌کردند و زندگی خوبی داشتند اما خدا را فراموش کرده بودند و به جای خدای یکتا، بت پرست شده بودند. به خاطر همین خداوند مهربان حضرت صالح را برایشان فرستاد تا به یاد آن‌ها بیندازد که خداوند آن‌ها را آفریده و به آن‌ها نعمت داده است.
آن‌ها حرف حضرت صالح را باور نکردند و گفتند اگر راست می‌گویی که از طرف خدا آمده‌ای، برای ما معجزه‌ای نشان بده. به امر الهی کوه شکافت و از دل کوه شتری بیرون آمد و همه را شگفت زده کرد تا بلکه آن‌ها به خداوند ایمان بیاورند.
سپس خدای متعال یک آزمایش دیگر برای آن‌ها قرار داد. خداوند دستور داد که آب رودخانه شهر به صورت یک روز در میان، بین مردم و شتر تقسیم شود. یعنی یک روز مردم از آب استفاده کنند و یک روز شتر. البته شتر در عوض به همه مردم شهر شیر میداد. مردم هم قبول کردند. اما چند روز بعد شیطان آن‌ها را فریب داد. مردم نقشه کشیدند که شتر را بکشند و از گوشت آن بخورند. آن‌ها شتر را کشتند.
به خاطر همین کارهای زشت و بدقولی که کردند و به حرف خدا و پیامبرش گوش ندادند، خداوند آن‌ها را مجازات کرد تا بقیه یاد بگیرند که انسان نباید زیر قولش بزند و کارهای بدی انجام بدهد و مهم‌تر از آن، انسان نباید از دستور خدا و پیامبرش سرپیچی کند و هر کاری که دلش می‌خواهد انجام دهد.
شعر سوره شمس
سر آغاز گفتار نام خداست
که رحمتگر و مهربان خلق راست
قسم باد بر شمس گیتی فروز
چو روشن نماید جهان را به روز
قسم باد بر قدر تابنده ماه
که دنبال خورشید آید ز راه
قسم باد بر روز چون با حضور
منور نماید جهان را به نور
قسم باد بر شب چو آن تیره شام
جهان در سیاهی کشاند تمام
قسم باد بر آسمان بلند
به آنکس که این کاخ را پی فکند
قسم باد بر تیره خاک زمین
به آنکس که گسترد آن را چنین
به نفس بشر نیز سوگند باد
بفرموده الهام هر خیر و شر
هر آنکس کند پاک نفس از گناه
سعادت بیابد ز یکتا اله
هر آنکس کند نفس خود را پلید
زیان های بسیار خواهد بدید
بکردند تکذیب قوم ثمود
چو بودند سر کش به جان و وجود
زمانی که مبعوث شد بدترین
نفر تا زند ناقه را بر زمین
بفرمود صالح که از کردگار
بود این شتر آیتی آشکار
نمایید سیراب آن ناقه را
ز شیرش بنوشید شکرانه را
نمودند تکذیب پیغامبر
بکردند پی ناقه را هم دگر
از این‌رو خدا کردشان خود هلاک
همه شهر گردید چون تل خاک
نترسید از این عمل کردگار
که نابود گرداند آن قوم خوار
روش آموزش قرآن به کودکان
همان‌طور که در مقاله آموزش سوره شمس به کودکان مطالعه کردید، روش آموزش قرآن به کودکان باید به شیوه‌ای باشد که برای کودک سرگرمی ایجاد کند تا توجه او را جلب کند و ذهنش را ناخودآگاه درگیر نماید، در این صورت میتوان محتوای سوره و نکات آموزشی قرآن را به کودکان انتقال داد.
برای محقق شدن هرچه بهتر این هدف آموزشی، یک پیشنهاد جذاب برای شما داریم؛ دوره آموزشی «آیه‌ها ستاره‌ها». این دوره یک پکیج کامل آموزش و سرگرمی میباشد که آموزش قرآن به کودکان کاملاً به صورت حرفه‌ای و جذاب، طراحی شده و بچه‌ها در قالب نمایش، داستان و کاردستی با سورههای کوتاه قرآن آشنا می‌شوند. این پکیج شامل 116 ویدئو برای 16 سوره قرآن است و به صورت اپلیکیشن، با طراحی کودکانه در اختیار کودکان و والدینشان قرار می‌گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دوره «آیه‌ها ستاره‌ها» میتوانید اینجا کلیک نمایید.
[1] ترجمه آیت الله مکارم شیرازی
