آثار خشم

خشم یک نیروی درونی است که اگر کنترل نشود آثار مخربی را به همراه دارد. در این مقاله به بررسی آثار خشم و پیامدهای آن می‌پردازیم. برخی از مطالب مهم مطرح شده در این مقاله عبارتند از:

• آثار فیزیکی خشم
• آثار خشم از لحاظ روحی، فکری و معنوی
• آثار خشم در رفتار انسان

آثار خشم و پیامدهای آن

خشم به منزلۀ نیرویی طبیعی است که گاهی اوقات به گونه‌­ای نامناسب ابراز می­شه و از کنترل خارج میشه، آثار و پیامدهایی داره که در این مقاله به اونها می­‌پردازیم:

الف- آثار فیزیکی خشم

ارتباط تنگاتنگ میان احساسات خشمگینانه و واکنش­های شدید بدنی میتونه علت بروز مشکلات جسمی برای افراد پرخاشگر باشه و سلامتی اونها رو به خطر بندازه. پس افراد پرخاشگر اگر به فکر سلامتیشون هستند، کنترل و پرهیز از خشم براشون حیاتیه. تعدادی از پیامدهای فیزیولوژیکی خشم عبارتند از:

1. ترشح زیاد هورمون آدرنالین برای فراهم کردن انرژی آنی در بدن.
2. تندتر شدن تنفس برای دریافت اکسیژن بیشتر برای بدن
3. افزایش ضربان قلب برای تسریع گردش خون
4. افزایش فشار خون و در نتیجه گشادشدن رگ­های خونی
5. افزایش تعریق به ­ویژه در کف دستها
6. لرزش اعضای بدن
7. کاهش فعالیت دستگاه ایمنی
8. تنش عضلانی و قفل شدن بعضی ماهیچه­‌ها مثل قفل شدن ماهیچه‌های دست یا فک.

با توجه به این آثار فیزیولوژیکی می­شه فهمید که این حجم از فشار به جسم در هنگام عصبانیت‌­های پی در پی میتونه بیماری­های بسیاری رو در بدن ایجاد کنه؛ بیماری­هایی مثل:

میگرن و سردرد، اختلال در سیستم گوارش، افزایش سطح کلسترول و قند خون، ضخیم شدن و سفت شدن سرخ­رگها و شریان­ها، روماتیسم، ضعف اعصاب، ضعیف شدن دستگاه ایمنی، تهوع و دل درد.

ب- آثار خشم از لحاظ روحی، فکری و معنوی

امام علی (ع) می‌­فرماید: «شدت خشم، منطق انسان را دگرگون می­‌سازد و ریشۀ دلیل را قطع می­‌کند و فهم وشعور را مختل می­‌سازد».

از جمله پیامدهای دیگۀ خشم کنترل نشده، آثاریه که در نفس ایجاد میکنه. ما در این قسمت به برخی از اونها اشاره می­‌کنیم:

1. حقد و کینه

اگر انسان پس از ابراز خشمِ کنترل نشدۀ خودش، از این عصبانیت پشیمان نباشه، گاهی اوقات این عدم پشیمانی باعث ایجاد حقد و کینه نسبت به طرف مقابلش میشه.

2. حسد

حسادت هم یکی دیگه از پیامدهای خشمه. حسد حالتیه که شخص آرزوی از بین رفتن نعمت و کمال شخص دیگه­ای رو داره. حسد علاوه بر این که به تنهایی یکی از امراض قلبی به حساب میاد، باعث ایجاد غضب در انسان میشه. البته خوبه که توجه داشته باشیم همین حسد هم گاهی میتونه عامل ایجاد خشم بشه.

3. دشمنی

یکی از آثار خشم دشمنی است. دشمنی نسبت به شخص دیگه خودش باعث ایجاد خشم در انسان میشه. یعنی اگر ما نسبت به کسی دشمنی داشته باشیم هر حرکت و حرف اون میتونه تحریک کنندۀ خشم ما باشه، اما نتیجۀ خشم هم منجر به دشمنی میشه. عدم کنترل غضب در جایی که نباید خشمگین شد، باعث ایجاد دشمنی نسبت به طرف مقابل میشه.حالا اگه از قبل دشمنی سابقی هم وجود داشته باشه این خشم اون دشمنی رو محکم­تر میکنه و از بین بردن دشمنی رو سخت تر.

4. افکار ناشایست

 در هنگام خشم افکار ناشایستی هم به فکر خطور میکنه که ممکنه در فکر ماندگار باشه از جمله اونها میشه به: ناتوانی در درک باورهای دیگران، توجه به عمل طرف مقابل از سر بد سرشتی او و حق مطلق دانستن خود و ناحق دانستن طرف مقابل اشاره کرد.

5. پیامدهای اخروی

پیامد خشم کنترل نشده نسبت به آخرت، عذاب الهی است. چرا که خشم منشاء بسیاری از گناهانه.

عده‌­ای نزد امام باقر (ع) نشسته بودند که صحبت از خشم و غضب شد. امام فرمود:     

                      «إِنَّ الرَّجُلَ لَيَغْضَبُ، فَمَا يَرْضى أَبَداً حَتّى يَدْخُلَ النَّارَ»[1]

شخص خشمگین می‌­شود و هیچ­گاه در رابطه با خشمش راضی ­نمی‌­شود تا اینکه وارد آتش شود.

زمانی که انسان غضبناک میشه برای غلبه کردن دست به هر عملی میزنه که سزای اون عمل در قیامت اینه که وارد آتش جهنم بشه.

ج- آثار خشم در رفتار انسان

نمونه‌­های خشم در رفتار عبارتند از:

۱. شدت گرفتن احساسات
2. آسیب زدن به خود و دیگران
3. پرخاشگری
4. داد و فریاد زدن
5. قطع ارتباط با اعضای خانواده، دوستان وهمکاران
6. کاهش میزان یادگیری
7. فحش و ناسزا گفتن
8. حرکات غیر ارادی و نامرتب
9. اختلال در دقت و تمرکز حواس
10. مشت کردن دستها

از طرف دیگه، وقتی انسان پیامدها و آثار خشم در رابطۀ با زبان را بررسی می­کنه، مشخص میشه در زمان خشمگینی در رابطۀ با زبانش چه اعمال زشتی مرتکب می­شه. آثار سوء مترتب بر خشم در رابطۀ با زبان عبارت است از: مسخره کردن، عیب جویی، سرزنش کردن، افشای اسرار و تهمت به طرف مقابل.

---

[1].کافی، ج2، ص302