اندیشه‌یابی از قرآن کریم

اگر به فعالیت‌های قرآنی توجهی کنیم می‌بینیم که ابعاد مختلفی در این فعالیت‌ها مورد توجه است، خصوصاً بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، توجه ویژه‌ای به قرآن کریم در سطح جامعه شکل گرفت. نمی‌توانیم بگوییم حق مطلب ادا شده، ولی خوب خیلی قرآن مورد توجه قرار گرفت و آموزش‌های قرآنی در ابعاد مختلف.

سطوح فعالیت‌های قرآنی

1. قرائت قرآن کریم
ـ اولاً به قرائت قرآن خوب توجه شد. این‌که می‌گویم در یک طیف خاصی، نه در سطح عام جامعه ما باید تلاش کنیم آموزش قرآن را همگانی و فراگیر کنیم؛ اما حالا در همان طیفی که عمل می‌شود به قرائت خوب توجه شد، حتی مجتمع‌هایی، مجامعی، سمینارهایی در ارتباط با قرآن کریم و قرائت قرآن فعالیت کردند. حتی می‌بینیم در این به‌اصطلاح جلساتی که برای قرآن تشکیل می‌شود، گاهی از قاریان خارج از ایران هم دعوت می‌شود. معلوم می‌شود مسئله خیلی قابل‌توجه و بزرگ شده و بسیار هم خوب است.
2. حفظ قرآن کریم
ـ به حفظ قرآن باز توجه ویژه‌ای شد و ما تعداد زیادی حافظ یا حافظ کل قرآن، یا حافظ بخش‌هایی و جزءهایی از قرآن را الحمدلله در جامعه خودمان امروز داریم.
3. ترجمه و درک معنای قرآن کریم
ـ در دهه‌های اخیر به درک معنای قرآن هم توجهی شد و می‌بینیم در خیلی از آموزه‌ها و درس‌ها، فهم قرآن ملاک قرار می‌گیرد. این جمله که قرآن را بخوانیم که بفهمیم، یک مقداری رایج شد و آموزش ترجمه و درک معنا به‌هرحال قابل‌توجه بود.
4. تفسیر قرآن کریم
ـ در شکل چهارم، بین قرائت، حفظ، ترجمه و درک معنا و چهارم به تفسیر قرآن هم توجه شد؛ منتها در مجالس و مجامع محدودتر. چون تفسیر یک مقداری خاص‌تر می‌شود.
5. تدبّر در قرآن کریم
ـ پنجم بحثی تحت عنوان تدبر در قرآن باز در جاهای محدودتری مورد توجه قرار گرفت، در بعضی کلاس‌ها و امثال این‌ها.
6. استخراج و نمایش آیات اخلاقی و تربیتی
ـ یک فعالیت دیگری هم که درباره قرآن می‌بینیم این است که جملات اخلاقی و تربیتی را گاهی از قرآن استخراج می‌کنند، این را به نمایش عموم می‌گذارند، در پوسترها یا در تابلوهای شهرداری حتی گاهی «أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَری» (سورۀ علق، آیۀ 14.) نمی‌بینند... نمی‌دانند که خدا می‌بیند و یا «وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»( سورۀ اسراء، آیۀ 23 / سورۀ نساء، آیۀ 36 / سورۀ بقره، آیۀ 83) از این‌قبیل مسائل.

اندیشه‌های قرآنی

من در این مجموعه، ـ خوب حالا چون مأنوس با مباحث آموزشی قرآن کریم هستم ـ از خیلی سال‌ها است که احساس می‌کنم جای یک امر خالی است، یا اگر نگوییم خالی است یک نظم و انسجامی پیدا نکرده و او اندیشه‌های قرآنی است.

ـ قرآن کتاب اخلاق است، خوب باید مباحث اخلاقی‌اش را استخراج کنیم. برای عموم قابل دستیابی قرار بدهیم.
ـ قرآن کتاب تاریخ است.
ـ قرآن کتاب اعتقادات است.
ـ قرآن کتاب زندگی است.
ـ همۀ این‌ها هست، اما قرآن کتاب فکر هم هست.

فکر؛ مقدمۀ عمل

بلکه حالا امروز می‌خواهیم در این درس عرض کنیم که فکر، مقدمۀ همۀ مسائل است. قرآن کتاب فکر است. آیا ما قرآنی فکر می‌کنیم؟ إن شاء الله در بخشی موارد همین‌طور است. آیا در همۀ زمینه‌ها قرآنی فکر می‌کنیم؟ در ارتباط‌های خانوادگی، در مسائل اجتماعی، در آداب‌ورسوم، در ارزش‌های فکری، اجتماعی، اقتصادی. باید خودمان را ارزیابی کنیم، اگر نیست برگردیم و قرآنی فکر کنیم.