تنوع غذایی

بنا بر قوانین مطرح شده در طب ایرانی مداومت بر غذای واحد برای انسان ضرر دارد. ما باید تنوع غذایی داشته باشیم. برنامه غذایی متنوع فوایدی دارد که در این مقاله به آن می‌پردازیم. برخی از عناوین مطرح شده در این مقاله عبارتند از: 

• برنامه غذایی متنوع
• لذت بخشی و تمایل به غذا با تنوع غذایی
• مواردی از تنوع غذایی صحیح
• راه‌کارهایی برای ایجاد تنوع غذایی

برنامه غذایی متنوع

یک نکته در تدابیر تغذیه این است که طبق قانونی در طب ایرانی مداومت بر غذای واحد مضر است، یعنی چه؟ یعنی سعی کنید یک برنامه ریزی داشته باشید و از غذاهای مختلف و متنوع استفاده کنید و دائماً یا به صورت تکراری از غذای یکسان استفاده نکنید. بدن شما برای این‌که مواد غذایی را بهتر جذب کند و سلول‌هایی سالم و کارآمد از آن‌ها بسازد نیاز دارد که گروه‌های غذایی را به بدن وارد کند و از ریز مغذی‌ها و درشت مغذی‌ها وارد بدن شوند.

یک غذای ثابت و تکراری معمولاً این وسعت را در مواد خود ندارد که بخواهد این‌ها را پوشش دهد. با مواد غذایی مختلف است که این پوشش وسیع روی تمام ریز مغذی‌ها و درشت مغذی‌ها انجام می‌شود و شما می‌توانید کاملاً بهره‌مند شوید.

لذت بخشی و تمایل به غذا با تنوع غذایی

نکته بعدی در این مطلب این است که ما یک عامل خیلی مهم در بحث تغذیه در طب ایرانی داریم و آن هم احساس لذّت و تمایل در هنگام صرف غذا است. مسلماً وقتی یک غذایی زیاد تکرار شود آن لذت بخشی آن کاهش پیدا می‌کند. خصوصاً در بچه‌ها، در جوان‌ها که خیلی تنوع طلب هستند و دوست دارند چیزهای مختلف را تجربه کنند اگر شما می‌خواهید که با رغبت سراغ غذا بیایند، شما نگران رشد جسمی آن‌ها هستید، نگران موادی که باید به ذهن و قلب آن‌ها برسد و قوای ذهنی و قلبی آن‌ها را تأمین کند. بنابراین باید طوری غذاها را تهیه کنید که این لذت بخشی را همراه خود داشته باشد و آن تمایل را در فرد مخاطب ایجاد کند و آن فرد بتواند به سمت غذا بیاید و با میل خود غذا را بخورد.

به یاد داشته باشید که این بحث لذت وقتی مطرح می‌شود این‌قدر مهم است که شما یک غذای بسیار عالی را که با زور به یک بچه بدهید یا به یک جوان و بزرگسال بدهید آن ماده غذایی جذب شده در بدن افت پیدا می‌کند، یعنی بدن غذایی را با زور خورده است جذب نمی‌کند. آن مسئله روح این‌قدر مهم است. پس تکراری شدن غذا مسئله لذت و میل را از بین می‌برد و همین‌طور غذا خوردن یک امر کسالت بار و نامطبوعی می‌شود که به اجبار و تکرار می‌شود و باعث می‌شود که شما بهره کافی از ماده غذایی نبرید.

مواردی از تنوع غذایی صحیح

منظور ما تنوع بین گروه‌های غذایی، البته گروه‌های غذایی سالم و مفید است. این‌که تنوع می‌گویم نه این‌که سراغ فست فودها و کنسرو شده‌ها و غذاهای مضر و غیره بروید. نه، این‌ها اصلاً مد نظر نیست. در بین غذاهای سالم و مفید شما سعی کنید تنوّع ایجاد کنید. به اشتهای فرد بر اساس خصوصیات شخصی یا بر اساس فصل و اقلیم خود این اشتها و میل را توجه کنید.

فرض کنید که الآن اوج تابستان است، شما اختیار دارید بین این‌که آش دوغ درست کنید یا آش رشته درست کنید. نگاه می‌کنید که آش رشته زمستانی‌تر است، فصل و حال و هوای آن به فصل سرد می‌خورد. میل و اشتها به آن کمتر می‌کشد، میل و اشتها به سمت یک خوراک تابستانی‌تر مانند آش دوغ می‌کشد. به آن اشتها نگاه کنید به شرط آن‌که میل و اشتهای شما منحرف نشده باشد.

راه‌کارهایی برای ایجاد تنوع غذایی

متأسفانه الآن در شرایطی که تبلیغات خیلی زیاد است و غذاهای کاذب زیاد است اشتهاها تغییر مسیر انجام دادند و منحرف شدند. اشتها را باید سالم نگه دارید. وقتی سالم زندگی می‌کنید اشتها هم با شما صحبت می‌کند و به شما می‌گوید که نیاز بدن شما چیست. به سفره ایرانی و فرهنگ آشپزی ایرانی نگاه کنید تنوع و زیبا بودن سفره و متنوع بودن غذاها را، متنوع بودن دیگ افزارها را، طعم دهنده‌ها و غیره را یاد بگیرید و از این تنوع استفاده کنید تا مواد غذایی را به بدن خود و جوانان و فرزندان خود برسانید.

راه کار آن هم خیلی ساده است. برنامه هفتگی داشته باشید. یک برنامه هفتگی متنوّع. از ابتدای هفته یا هفته قبل بدانید برای هفته آینده به چه ماده غذایی نیاز دارید و می‌خواهید چه کار کنید. هر روز می‌خواهید چه چیزی بپزید، برنامه بریزید و حتی خانواده را در این برنامه ریزی دخیل کنید تا همه با لذت و اشتیاق و نشاط سر سفره بیایند و یا حتی در امورات آشپزخانه به شما کمک کنند. یک توصیه به شما می‌کنم که پخت غذاهای اصیل ایرانی را با یک برنامه‌‌ریزی دقیق یاد بگیرید که بتوانید مطابق آن فرهنگ اصیلی که دارید یک غذای خوب و سالم و تازه و بهره‌مند از انواع ریز مغذی‌ها و درشت مغذی‌ها به خود و خانواده خود هدیه کنید.

دکتر مژده پورحسینی